Άκου περισσότερο, κρίνε λιγότερο

Όσο λιγότερο κρίνουμε, τόσο καλύτερα είμαστε εμείς με το μέσα μας. Κι όμως επιμένουμε να κρίνουμε πολύ συχνά τους άλλους, ακόμη κι ασυναίσθητα πολλές φορές. Οι πιο συχνοί λόγοι; Για να νιώσουμε οι ίδιοι καλύτερα και να ανεβάσουμε την αυτοεκτίμησή μας. Το να σχολιάζουμε τις ζωές των άλλων είναι κάτι που για κανέναν λόγο δε θα ‘πρεπε να κάνουμε, όχι με κακή πρόθεση τουλάχιστον. Απαράδεκτο να το παίζουμε κριτές στις επιλογές τρίτων κι ειδικά πίσω απ’ τις πλάτες τους.

Ας  πάρουμε αρχικά την πλευρά αυτού που δέχεται την κριτική, γιατί σε ένα νόμισμα υπάρχουν πάντα δύο όψεις, δύο δίκια και δύο άδικα. Πολύ σπάνια καταλαβαίνουν οι άνθρωποι ότι έχουν κάνει κάπου λάθος, πόσο μάλλον να το παραδεχτούν. Οπότε όταν κάποιος έρχεται και σου μιλάει για κάτι που παρατηρεί σε σένα, ίσως και να πρέπει να το ακούσεις. Άσχετα αν το θεωρείς σωστό ή λάθος. Δε φταίει πάντα αυτός που εκφράζει τι τον ενόχλησε στη συμπεριφορά σου. Εσύ επιλέγεις αν θα πετάξεις την κακόβουλη κριτική ή θα το κρατήσεις σαν φιλική συμβουλή. Εσύ είσαι, άλλωστε, ο καλύτερος κριτής του εαυτού σου και ξέρεις ποιο είναι το καλό σου.

Οι προθέσεις κι ο τρόπος που θα σε κρίνει κάποιος, βέβαια, παίζουν σημαντικό ρόλο. Αν κάποιος σε νοιάζεται, πιστεύω πως το ξέρεις. Πρέπει να εμπιστευόμαστε λίγο παραπάνω τους ανθρώπους, γιατί εκεί που τελειώνει η εμπιστοσύνη αρχίζουν οι παρεξηγήσεις. Πολλές φορές η κριτική είναι αναπόφευκτη. Όταν δεν τη δεχόμαστε, υποσυνείδητα νομίζουμε ότι ο άλλος είναι κακός, δε μας καταλαβαίνει ή ότι δεν μπορεί να μας αποδεχτεί -άσχετα αν ισχύει ή όχι.

Γι’ αυτό άκου περισσότερο και κρίνε λιγότερο. Προτίμησε τη σιωπή αν δεν έχεις κάτι ουσιαστικό να πεις. Αλλά να θυμάσαι κι εσύ πως όταν σε «κριτικάρουν» οι άνθρωποι που θεωρείς δικούς σου, δε θέλουν απαραίτητα το κακό σου. Και το βάζω σε εισαγωγικά, γιατί δώσαμε σε αυτή τη λέξη αρνητική χροιά, ενώ αυτοί θέλουν το καλύτερο για σένα. Οπότε ας πούμε καλύτερα πως σε «συμβουλεύουν». Θέλουν να σε βοηθήσουν για να βοηθήσεις κι εσύ τον εαυτό σου.

Όσον αφορά στην πλευρά του κριτή, τώρα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις και πολλοί παράμετροι. Όπως είπαμε και πιο πάνω υπάρχει κι η θετική-παραγωγική κριτική, σε ανθρώπους που αγαπάμε και νοιαζόμαστε. Συχνά, όμως, κρίνουμε κάποιον που δεν ξέρουμε καν, χωρίς να έχουμε ιδέα για την ιστορία του, τη ζωή του, το χαρακτήρα του, τις ανάγκες του. Δεν μπαίνουμε στον κόπο να τον κατανοήσουμε, απλά μιλάμε γι’ αυτόν, ίσως και με εμπάθεια. Τις πιο πολλές φορές συμβαίνει γιατί δεν καταλαβαίνουμε κάτι διαφορετικό από εμάς, από αυτά που έχουμε συνηθίσει, από αυτό που έχουμε επιλέξει εμείς να γίνουμε. Το δικό μας σωστό, όμως, δεν είναι και το σωστό για όλους.

Ας γίνω πιο συγκεκριμένη. Ένας αθλητής, ολυμπιονίκης, δεν τρώει το ίδιο με έναν απλό άνθρωπο που αθλείται λίγο έως και καθόλου, γιατί κάνει διαφορετική ζωή, έχει διαφορετικές ανάγκες διατροφής, πρέπει να φροντίζει αλλιώς το σώμα του, σύμφωνα με τη ζωή που έχει επιλέξει να ακολουθήσει. Ανάλογα λειτουργεί, λοιπόν, για όλους σε όλους τους τομείς.

Όλοι είμαστε διαφορετικοί, αλλά όλοι είμαστε άνθρωποι. Έχουμε άλλα ενδιαφέροντα, διαφορετικές ψυχικές ανάγκες, αλλιώτικες επιθυμίες που ακολουθούμε. Ας μην κάνουμε στους άλλους όλα αυτά που δε θέλαμε να κάνουν σε εμάς∙ κανόνας παιδικός, μα περιεκτικός. Με την αποδοχή και την ανεκτικότητα, ερχόμαστε ένα βήμα πιο κοντά και στην αποδοχή του ίδιου μας του εαυτού -που όσο κι αν ακούγεται περίεργο, είναι κάτι που οι περισσότεροι δεν έχουμε καταφέρει.

Όταν σταματήσουμε να βλέπουμε την αντανάκλαση των ελαττωμάτων μας στους άλλους κι αρχίσουμε να βλέπουμε την ουσία στον εαυτό μας και στους ανθρώπους μας, τότε θα πάμε ένα βήμα παρακάτω. Δε λέω να τα βάζουμε όλα στο μικροσκόπιο, αλλά όπως διάβασα και κάπου: «Όταν κρίνουμε κάποιον άλλο, δε χαρακτηρίζουμε αυτούς τους ίδιους, αλλά τον ίδιο μας τον εαυτό».