Μήπως να ‘ριχνες μια μούντζα σ’ όσους νομίζουν πως θα σ’ ελέγξουν;

Ανθρώπινες σχέσεις. Πολλές εκφάνσεις. Καθημερινά αποζητάς φιλικές σχέσεις, σκιαγραφείς σχέσεις με συντρόφους, που άλλοτε πέτυχαν κι άλλοτε όχι, διαχειρίζεσαι ισορροπίες με γονείς, παιδιά, εργοδότες και συναδέλφους, σε μία ρουτίνα που σε κάνει να ασφυκτιάς συχνά. Αντιμετωπίζεις με λεπτότητα ακόμα και τον πιο ανεπιθύμητο γείτονα, για να μη διαταράξεις τις σχέσεις σας και χαρακτηριστείς ο γκρινιάρης της πολυκατοικίας. Κι όλα αυτά γιατί; Για την αποδοχή; Για το αίσθημα του ανήκειν;

Πολλοί από εμάς, στο βωμό της συναισθηματικότητας και της διατήρησης των σχέσεων με σημαντικούς ανθρώπους που φιγουράρουν στην καθημερινότητά μας, αγνοούμε συμπεριφορές που προσπαθούν να μας σουλουπώσουν και να μας φέρουν σε άλλα μέτρα, ξένα προς εμάς. Σίγουρα κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε έρθει τετ-α-τετ με τέτοιους ανθρώπους, χειριστικούς, με έντονη κι έκδηλη την ανάγκη να κρατούν το πάνω χέρι και τον έλεγχο στη σχέση. Άτομα με έντονη προσωπικότητα κι αυξημένη τη δοσολογία του εγώ, με υψωμένους τοίχους ασφαλείας, περνάνε τα δικά τους θέλω, πιέζοντας τον άλλο να ενδώσει στη δική τους ατζέντα και στις αποκλειστικές τους επιθυμίες.

Μοντέλα συμπεριφοράς απ’ την παιδική ηλικία, ανασφάλειες που περπατούν δίπλα, απουσία ενοχών κι ικανοποίηση εγωκεντρισμού, κρύβονται καλά πίσω απ’ το προσωπείο μιας χειριστικής συμπεριφοράς. Και μιλώντας για χειριστική συμπεριφορά δεν εννοώ επιρροή. Άνισα μεγέθη μεταξύ τους. Η επιρροή πάνω μας είναι μία συνειδητή αλλαγή των αντιλήψεων ή των προτιμήσεών μας. Επέρχεται αφού έχουμε ακούσει την αντίθετη άποψη, έχουμε συζητήσει με το άλλο άτομο κι εκούσια την έχουμε επιλέξει. Με τους χειριστικούς ανθρώπους, όμως, η συνταγή δεν είναι η ίδια.

Χειριστικοί στον έρωτα, με τακτικές υποσχέσεων κέρδους ή αποφυγής κάνουν απόπειρες για χειρισμό σε κάθε περίσταση. «Δε θα δω μπάλα με τα παιδιά αν μου πεις ότι δε θα βγεις με αυτό το ντύσιμο έξω» ή «Να ξέρεις ότι θα βγω το Σάββατο με τα κορίτσια, αν μείνουμε σπίτι κι απόψε», είναι απ’ τις εκφράσεις με υψηλή θέση στη λεκτική τους επικοινωνία. Προσπαθούν να επιβληθούν με τις μουσικές τους προτιμήσεις, να αποφασίσουν αυτοί πού θα πάμε για φαγητό, τι ταινία θα δούμε, ακόμα και σε ποιο νησί θα πάρουμε τον αέρα μας το τριήμερο.

Κάτι πάει στραβά, αναρωτιέσαι όταν διαπιστώνεις πως ο εαυτός σου σ’ αυτή τη σειρά γεγονότων είναι κομπάρσος και το έργο συνεχίζεται. Οι ευθύνες; Στάσου. Μη βιαστείς να τις αποδώσεις όλες στο άλλο άτομο. Κράτα κάτι και για σένα. Είσαι κι εσύ υπεύθυνος όταν ικανοποιείς τις ανάγκες των άλλων υπό το φόβο της απόρριψης ή του να μην είσαι αρεστός. Αίσθηση αυτοαξίας μηδέν. Η ψυχοσύνθεση ευάλωτη, η ανασφάλεια στα ύψη, τα αρνητικά σου συναισθήματα στον πάτο κι η αποφυγή συγκρούσεων σε κάνουν να λες «ναι» σε όλα. Μάθε να λες κι «όχι», το άκουγες άλλωστε από μικρό παιδί για χάρη της σωστής σου ανατροφής. Ώρα να το χρησιμοποιήσεις.

Ξέρεις ποιος είσαι και τι θέλεις. Κι αν δεν το έχεις βρει ακόμη, είναι κι αυτός ένας λόγος που σε κάνει ευάλωτο σε χειριστικά χτυπήματα κάτω απ’ τη μέση, ακόμη κι αν παίζεις άμυνα. Στην αναζήτηση της ταυτότητάς σου, των αξιών και των ιδανικών, στην προσπάθεια οριοθέτησης του προσώπου σου, αφήνεις τους άλλους να σε οριοθετούν. Να σε βάζουν σε καλούπια. Η ελεύθερη ψυχή, όμως, φίλε μου, δεν μπαίνει σε κουτιά, δεν ορίζεται από νόρμες και κανόνες. Γι’ αυτό βρες τα φτερά και πέτα μακριά απ’ ό,τι σε κρατάει χαμηλά.

Διώξε τη ματαιοδοξία σου, τη χαμηλή σου αυτοεκτίμηση, την ψευδαίσθηση ανικανότητας που κάποιοι άλλοι σε έχουν ωθήσει να υιοθετήσεις και πες «όχι» σε ό,τι σε βρίσκει αντίθετο, σε ό,τι δε σε ικανοποιεί. Για μία φορά, υπερασπίσου τα προσωπικά σου «θέλω», βάλε τον εαυτό σου σε θέση περιωπής και ζήσε. Να θυμάσαι ότι μόνο μέσα από υγιείς σχέσεις αναπνέουμε. Κράτησε τους εκλεκτούς και συνέχισε. Σταμάτα να θέλεις να αρέσεις σε όλους. Δεν είμαστε δα και τηγανιτές πατάτες. Ζύγισε τα πράγματα κι εκτίμησε σε κάθε περίπτωση αν αξίζει η σχέση που έχεις με έναν τέτοιο άνθρωπο. Μην προσπαθήσεις να τον αλλάξεις. Θα βρεθείς προ εκπλήξεως. Δεν παίρνει από λόγια. Αν έπαιρνε, άλλωστε, θα άκουγε μία φορά στις τόσες και τις δικές σου ανάγκες.

Εσύ ο ίδιος πρέπει να αλλάξεις. Να βρεις πρώτα την ισορροπία μέσα σου κι έπειτα την ισορροπία στη σχέση. Μη συμμορφώνεσαι με κάτι που δε σε γεμίζει και δεν είσαι εσύ. Πάρε απόσταση απ’ τα πράγματα και δες τον εαυτό σου απέξω. Είσαι πράγματι εσύ ή η φτηνή απομίμηση κάποιου άλλου; Εκφράσου και κάνε τον άλλο να αντιληφθεί ότι δεν είσαι απλά ένας υπάκουος βοηθός. Σ’ αυτή τη σχέση, είτε φιλική είτε ερωτική, το λόγο έχουν δύο.

Και στην τελική μάθε να φεύγεις από ανθρώπους που νομίζουν ότι μπορούν να σε εκπαιδεύσουν. Γιατί τη δική σου ζωή θα την ζήσεις όπως θες εσύ κι όχι όπως θέλουν αυτοί. Και κάτι τελευταίο που αξίζει να σκεφτείς σοβαρά: Μήπως να ρίξεις και μία μούντζα φεύγοντας;