Οι άνδρες δεν είναι συναισθηματικά ανεπαρκείς, το στερεότυπο τους θέλει έτσι

Προχθές, στο απογευματινό καφεδάκι με τον κολλητό μου, κάναμε μια παύση και διακριτικά ακούσαμε μια παρέα κοριτσιών δίπλα μας. Το ξέρω, η περιέργεια σκότωσε τη γάτα, αλλά συζητούσαν για το τι αναζητούν σε έναν άνδρα. Οπότε στήσαμε αφτί κι ακούγαμε, όσο εκείνες ήταν προσηλωμένες στα πρότυπα του άνδρα που επιθυμούσαν. «Να είναι αρρενωπός, να μου βγάζει ένα συναίσθημα ασφάλειας, να κάνει καλό σεξ, να είναι ρομαντικός, να είναι τρυφερός απέναντί μου, να μην τον κάνω ό,τι θέλω εγώ, να βγάζει δυναμισμό, να ξέρει να μαγειρεύει, να είναι καλός πατέρας, να μην είναι μαμάκιας, να είναι συναισθηματικά επαρκής».

Η τελευταία φράση με ταξίδεψε στη σκηνή απ’ την ταινία με τους 300, με τον Λεωνίδα να αποχαιρετά τη γυναίκα και τον γιο του πριν φύγει για την ξακουστή μάχη. Κοιτάζει τη γυναίκα του στα μάτια ενώ εκείνη του δίνει την ασπίδα του. Εκείνη τη βαριά ορειχάλκινη ασπίδα που θα τον προστατέψει και θα γυρίσει μαζί της ή θα φέρει το νεκρό του σώμα πάνω της. Κοιτάει τον γιο του, που του δίνει την περικεφαλαία. Ένα βλέμμα χορταστικό και στους δυο, ένα βλέμμα χωρίς σημάδι αδυναμίας, φωτογραφίζει την εικόνα της οικογένειάς του, γνωρίζοντας ότι θα είναι η τελευταία φορά που τους βλέπει κι αποχωρεί για να ενωθεί με τους υπόλοιπους στρατιώτες. Λίγα βήματα, η γυναίκα του τον φωνάζει. «Ναι, βασίλισσά μου», ενώ του κρεμάει ένα φυλαχτό, δύναμη για να την θυμάται. «Ή ταν ή επί τας», «Ναι, βασίλισσα μου». Δεν έχει φιλί, δεν έχει αγκαλιά, μόνο βλέμματα να μιλάνε. Ο βασιλιάς απομακρύνεται κι αναλαμβάνει περίτεχνα ο αφηγητής: «Αντίο, αγάπη μου. Δεν της το λέει. Δεν υπάρχει χώρος για εγωισμούς, όχι στη Σπάρτη. Η αδυναμία δεν έχει θέση εδώ. Μόνο οι σκληροί και δυνατοί έχουν το δικαίωμα να λέγονται Σπαρτιάτες. Μόνο οι σκληροί, μόνο οι δυνατοί…».

Μπορεί ιστορικά αυτή η σκηνή να μη διαδραματίστηκε ποτέ έτσι. Σχεδόν 2500 χρόνια αργότερα, φτάνοντας στο σήμερα, η εικόνα του άνδρα δεν έχει αλλάξει πολύ. Παραμένει με όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Σκληρός, δυνατός, να αναλαμβάνει τις ευθύνες του, να μην είναι ανασφαλής, να μην είναι αδύναμος ή έστω να μην εκφράζει τις αδυναμίες του, να προστατεύει την οικογένειά του από κάθε απειλή, να είναι πετυχημένος. Διάφορα άρθρα που διάβασα για τα χαρακτηριστικά που διέπουν έναν αυθεντικό άνδρα και με απόψεις ακόμα και γυναικών που έχουν –επιτέλους– ξεφύγει απ’ τους στερεοτυπικούς περιορισμούς που τους είχαν επιβληθεί ανά τους αιώνες, καταλήγουν πάλι σε αυτά τα χαρακτηριστικά. Θέλουμε στην κοινωνία μας ο άνδρας να είναι όλα αυτά. Και φτάνουμε στα συναισθήματα.

Δεν είναι συναισθηματικά ανεπαρκής. Είναι άνθρωπος, άρα κουβαλά όλα τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Αυτό που πολλές φορές μας κάνει να πιστεύουμε το αντίθετο, είναι γιατί ίσως δεν εκφράζει αυτές τις συναισθηματικές του ανάγκες. Δε θα ζητήσει εύκολα να είναι μια γυναίκα μαζί του τρυφερή, να τον πάρει μια αγκαλιά, δε θα αφήσει δάκρυ να κυλίσει εύκολα μπροστά σε άλλους, ούτε θα ανοιχτεί σε τέτοιο βαθμό συναισθηματικά. Κάτι τέτοιο θα τον κάνει να νιώσει ευάλωτος. Σαν να είναι ο συναισθηματικός του κόσμος η αχίλλειος πτέρνα του. Κι η μη έκφρασή του, το θάψιμο αυτής της ανάγκης (προκειμένου να συντηρεί την εικόνα που η κοινωνία δημιούργησε γι’ αυτόν) προκαλεί αμφιβολίες για το αν είναι ικανός να νιώσει.

Τρανταχτό παράδειγμα, ένας άνδρας όταν γίνει πατέρας κι αποκτήσει κόρη. Έχει τελείως διαφορετική αντιμετώπιση απ’ ό,τι θα είχε ένας γιος. Στο αγόρι, θα δώσει αγάπη και στοργή, αλλά παράλληλα θα τον προετοιμάσει να γίνει πολεμιστής στη ζωή. Έντονη αθλητική δραστηριότητα, πυγμή, αποφασιστικότητα, πολεμικά παιχνίδια και πολλά άλλα συνειδητά κι υποσυνείδητα μηνύματα. Στο κορίτσι του, δείχνει τον συναισθηματικό του κόσμο περισσότερο. Είναι γιατί ένα κορίτσι δεν έρχεται συνοδευμένο με το ταμπού να εκφράσει τα συναισθήματά του και για να επικοινωνήσει μαζί της αφήνει στην άκρη τις άμυνες.

Πόσες φορές μια ενήλικη πια κόρη δηλώνει την αγάπη της στο πρόσωπό του μπαμπά της έμπρακτα αλλά και με λόγια και πόσες ένας γιος; Το αγόρι θα το δείξει πιο δύσκολα. Μια αγκαλιά, μια χειραψία και τα υπόλοιπα τον έμαθαν πως εννοούνται. Ο πατέρας θα αποτελέσει πρότυπο για το κορίτσι ως προς την επιλογή συντρόφου μεταγενέστερα. Κι απ’ τον τρυφερό πατέρα, τον εκφραστικό κι εξωστρεφή, που δε φοβάται να δείξει συναισθηματισμούς κι αδυναμίες, φτάνει η γυναίκα να τα βρίσκει δύσκολα με έναν κλειδωμένο σύντροφο, που δεν εκφράζει τα συναισθήματά του.

Πολλές είναι επίσης οι φορές που ένας ευαίσθητος άνδρας έχει κριθεί απ’ την κοινωνία ως μαλθακός. Κάτι που τον προτρέπει να κλειστεί περισσότερο στα στερεοτυπικά πρότυπα που θέτουν τον άνδρα σκληρό κι ανέκφραστο. Εκείνος δεν είναι συναισθηματικά ανεπαρκής, αλλά χρειάζεται το χρόνο του κι εμπιστοσύνη σε ένα πρόσωπο για να ξεκλειδώσει. Μην ξεχνάμε ότι είναι ένα παιχνίδι που από παιδί δεν τον έμαθαν να παίζει κι έτσι τώρα κάνει τα πρώτα βρεφικά βήματα.

Αν θα έλεγα κάτι σε έναν άνδρα, θα ήταν να μη φοβηθεί να εκδηλώσει τον συναισθηματικό του κόσμο. Δεν ακυρώνει την υπόλοιπη του ανδρική υπόσταση. Αντιθέτως, την ενισχύει. Αν θα έλεγα κάτι σε μια γυναίκα, θα ήταν να του δώσει πάτημα και χώρο να ξεδιπλώσει τα συναισθήματά του χωρίς να φοβάται την κριτική, που θα τον οδηγούσε στην ανασφάλεια.

Γιατί αυτά που έχουν αξία στη ζωή δεν είναι τα προσωπεία κι οι ρόλοι που θέλουμε να δείχνουμε αλλά τα πραγματικά συναισθήματα. Αυτά που είναι ικανά να επικοινωνήσουν καθαρά μεταξύ μας.