Αν μπούμε στη λογική της ανάλυσης των –οικονομικών και μη– αρνητικών επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, με βεβαιότητα θα δούμε πως πρόκειται για μια περίοδο δυσχερειών, κοινωνικών κι οικονομικών αλλαγών. Όλοι την νιώσαμε κι εξακολουθούμε να την νιώθουμε στο πετσί μας με διαφορετικούς τρόπους. Έρχεται όμως η στιγμή, καθώς η ιστορία το αποδεικνύει, που σε τέτοιους καιρούς, η εποχή του μουδιάσματος παρέρχεται και μαθαίνουμε να ζούμε μέσα σ’ αυτή την έκρυθμη κατάσταση, αντιλαμβανόμενοι πως τα νέα δεδομένα ήρθαν για να μείνουν.
Ο από μηχανής θεός που κρύβεται μέσα μας, βγαίνει στην επιφάνεια είτε για να δώσουμε λύσεις είτε για να ξεφύγουμε απ’ την ίδια τη μιζέρια μας. Κάπως έτσι γεννιέται το κίνημα «Φτιάξ’ το μόνος σου» (“Do It Yourself” ή D.I.Y.).
D.I.Y. σημαίνει δημιουργία. Ξέρεις πως δεν μπορείς σίγουρα να αλλάξεις την εθνική οικονομία, μπορείς όμως να αλλάξεις την κοσμοθεωρία σου ως καταναλωτής. Μετατρέπεις, λοιπόν, τον εαυτό σου από καταναλωτή σε δημιουργό και συνειδητοποιείς πως όλες οι αλλαγές προέρχονται πρώτα απ’ τον ίδιο μας τον εαυτό. Ξεκινάς από ό,τι σε περιτριγυρίζει και θες να το αλλάξεις ή απ’ την ανάγκη να δημιουργήσεις κάτι απ’ το μηδέν. Στην ουσία, δεν έχει καμία σημασία ο τρόπος που θα διαλέξεις ή τα υλικά που θα αποφασίσεις να χρησιμοποιήσεις αλλά η θέλησή σου να αφυπνίσεις τον εαυτό σου και να κινηθείς σε νέα μονοπάτια έκφρασης κι αλλαγής.
Ακατέργαστα υλικά παίρνουν μορφή στα χέρια μας και μετατρέπονται με σάρκα κι οστά σε αυτό που ονειρευτήκαμε. Δεν υπάρχει περιορισμός ως προς τη διαδικασία που θα αποφασίσουμε να δουλέψουμε και να επεξεργαστούμε το αντικείμενό μας, ούτε σε αυτό που θέλουμε να δημιουργήσουμε όταν αντικρίζουμε ένα υλικό που μας εμπνέει και κυρίως δεν υπάρχει περιορισμός όταν κοιτάμε τα μάτια των προσώπων που αγαπάμε και θέλουμε να φτιάξουμε γι’ αυτά κάτι με τα ίδια μας τα χέρια.
Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα που μπορούμε να εφαρμόσουμε το «φτιάξ’ το μόνος σου» με μοναδικό ανασταλτικό παράγοντα τη φαντασία μας. Όταν ξεκινήσεις να έρχεσαι σε επαφή με τη δημιουργικότητά σου και να την ανακαλύπτεις, θα διαπιστώσεις πως αναδύονται ταλέντα μέσα απ’ τον ίδιο σου τον εαυτό που ούτε καν ήξερες πως είχες. Ασχολείσαι με την τεχνογνωσία του αντικειμένου που σε ενδιαφέρει, ρουφάς κάθε πληροφορία κι αρχίζεις.
Μπορεί να μην είχαμε ποτέ σκεφτεί να πλέξουμε και μια γιαγιά να μας έδωσε τα φώτα της ώστε να δημιουργήσουμε από ένα κουβάρι κλωστής, κομμάτια ξεχωριστά για μας και για όσους αγαπάμε, ίσως ένα κασκόλ που όποιος το φοράει θα ξέρει πως το φτιάξαμε για εκείνον, δαπανήσαμε χρόνο κι έχουμε αγγίξει κάθε του κόμπο για να τον κρατάει ζεστό.
Ίσως ήμασταν από εκείνους που νομίζαμε πως τα κατσαβίδια και τα τρυπάνια έχουν χώρο μόνο στη βαλίτσα ενός επαγγελματία ή του Μπομπ του μάστορα. Όμως καταπιαστήκαμε είτε βλέποντας video στο διαδίκτυο, που πλέον υπάρχουν σε πληθώρα, είτε παρακολουθώντας κάποιο σεμινάριο. Ίσως να δημιουργήσαμε ένα έπιπλο μοναδικό του οποίου κάθε κομμάτι πέρασε απ’ τις παλάμες μας και καμαρώνουμε κάθε φορά που μας ρωτούν από πού το αγοράσαμε.
Φτιάξαμε πολύτιμα δώρα για τους αγαπημένους μας με υλικά που ήδη έχουμε και νιώσαμε τη χαρά της ανακύκλωσης, δίνοντάς τους μια ζωή εκ νέου. Κρεμάσαμε στους τοίχους μας παλιά, ξεχασμένα, έργα τέχνης, που ξεθάψαμε απ’ το πατάρι του πατρικού μας, αφού τους δώσαμε τη δική μας χαρακτηριστική πινελιά που με τον καιρό υιοθετήσαμε.
Επιχειρήσαμε να ζωγραφίσουμε, να ράψουμε, να πλάσουμε πηλό, να μάθουμε παλιές και νέες τεχνικές. Γεμίσαμε γνώσεις και μάθαμε να αγαπάμε το χειροποίητο. Δεν έχει καμία σημασία αν κάποιος τα βλέπει άσχημα και προτιμάει να δώσει χρήματα για κάποια τυποποιημένα έργα τέχνης που πωλούνται σε copies, να αγοράσει ρούχα και τσάντες που βγαίνουν ίδια σε εκατοντάδες ή να δώσει χρήματα για ένα φτηνό έπιπλο, χωρίς προσωπικότητα, γνωστής και μεγάλης αλυσίδας επίπλων.
Το D.I.Y. εκφράζει τη μοναδικότητά μας, θέτει το μυαλό μας σε εγρήγορση, εξάπτει τη φαντασία μας κι ικανοποιεί την ανάγκη μας για έκφραση. Με τον καιρό έπαψε να είναι μόνο ανάγκη για οικονομία. Ακόμη κι αν κάποιες φορές αποτύχαμε, το ξαναπήραμε απ’ την αρχή, ξαναπροσπαθήσαμε μέχρι να μας βγει κι αν δε βγήκε, πήγαμε παρακάτω πειραματιζόμενοι και δοκιμάζοντας τον εαυτό μας. Γιατί αυτό, στην τελική, είναι το πνεύμα, να αναγεννιέσαι και να μη σταματάς να δημιουργείς ακόμα κι αν οι συνθήκες γύρω σου φωνάζουν «όχι».
Κάποιοι, εν καιρώ κρίσης και σε κατάσταση ανεργίας, κατάφεραν με τα ευρηματικά δημιουργήματά τους να στήσουν επιχειρήσεις είτε πουλώντας τα είτε κατασκευάζοντας ιστοσελίδες δίνοντας συμβουλές για να μπορεί να τα φτιάξει ο καθένας από μας και πέτυχαν πολλά περισσότερα απ’ όσα φαντάζονταν. Αυτό συνέβη γιατί δεν μπέρδεψαν τη λέξη ανεργία με τη λέξη αεργία. Φτιάχνοντας πράγματα με τα ίδια τους τα χέρια, αποφάσισαν να βγουν στην αγορά χωρίς να ακούσουν τις φωνές που έλεγαν πως τα επιχειρηματικά εγχειρήματα είναι απαγορευτικά. Κατάφεραν να δουν τη δική τους ευκαιρία για μια διαφορετική οικονομική ανέλιξη.
Το D.I.Y. δεν είναι μια ακόμη μόδα. Είναι ένα ρεύμα που ο καθένας μας μπορεί να το ακολουθήσει για λόγους οικονομίας, ως στάση ζωής, για λόγους οικολογικών ανησυχιών, ως χόμπι, είτε ακόμα κι ως αντίδραση στην παγκόσμια βιομηχανοποιημένη κουλτούρα. Όλα αυτά όμως είναι εκθέτες πάνω απ’ τον ίδιο, ενιαίο και κοινό παρονομαστή, την ανάγκη για δημιουργία.
«Μόνο αφού έχουμε χάσει τα πάντα, είμαστε ικανοί να κάνουμε τα πάντα». Chuck Palahniuk
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη