Οι τύψεις της χαράς

Έχεις νιώσει ποτέ εκείνη την περίεργη, αντιφατική, στιγμή της χαράς; Εκείνο το αρχικό μούδιασμα, το χάσιμο της γης κάτω απ’ τα πόδια σου, το θόλωμα στο μυαλό; Διπολικοί χαρακτήρες, ή κι όχι, όλοι διαφέρουμε στο πώς διαχειριζόμαστε δυσάρεστα συναισθήματα αλλά εξίσου και στον τρόπο αντίδρασής μας μπροστά σε ανέλπιστα ευχάριστα γεγονότα.

Πέρασες μάθημα με βαθμό όταν το μόνο που προσευχόσουν ήταν ένα ταπεινό πέντε, μήπως και μειωθεί ο αριθμός της λίστας των χρωστούμενων. Ήρθε επιτέλους η θέση που ονειρευόσουν πάνω στο στοιχείο των σπουδών σου, τη στιγμή που ήταν το τελευταίο πράγμα που περίμενες να σου συμβεί. Η αύξηση του μισθού σου για τις ικανοποιητικές παροχές σου ανακοινώνεται και σε κάνει να σχεδιάζεις από τώρα τη λίστα των χριστουγεννιάτικων δώρων.

Κάποια απ’ τα γεγονότα της ζωής μας που έρχονται αναπάντεχα να μας ξεβολέψουν απ’ τη μιζέρια μας, να μας ξεσηκώσουν άρον-άρον απ’ το θρόνο της ατυχίας, καθώς (ανακουφιστικά κι αποποιούμενοι τις ευθύνες μας) ατυχείς συνηθίζαμε να αποκαλούμε όλες τις όχι και τόσο ευχάριστες στιγμές μας, και να μας φέρουν ένα βήμα πιο κοντά στην ευτυχία. Ευγνωμοσύνη κι ευημερία συνοδεύουν αυτό το συναίσθημα. Η φυσιολογική μας αντίδραση είναι να ουρλιάξουμε από χαρά, να τηλεφωνήσουμε σε γνωστούς και φίλους να ανακοινώσουμε τα καλά μαντάτα, να βγούμε να το γιορτάσουμε, να πανηγυρίσουμε τη μικρή ή μεγάλη μας νίκη.

Ωστόσο, οι μεταπτώσεις της ψυχολογίας μας πολλές και κάπως έτσι και σε αυτές τις περιπτώσεις χαράς, έρχεται αυτό το «α» το στερητικό της περασμένης ατυχίας, να στερήσει ή καλύτερα να μας δηλητηριάσει κάπως τη χαρά. Εκεί, λοιπόν, που βρισκόμαστε στο απόγειο, που έχουμε ό,τι από καιρό ονειρευόμασταν, ξαφνικά ένα συνονθύλευμα αρνητικών σκέψεων θα θολώσει το μυαλό μας και θα λερώσει την ευτυχία μας.

Το κουβάρι αρχίζει να ξεδιπλώνεται και βρίσκει τον εαυτό μας να αναλύει και να υπεραναλύει την καλή τύχη του, το δίκαιο και το άδικο, το σωστό και το λάθος, την ευτυχία ή την ατυχία τη δική του, συγκριτικά με των αγαπημένων του προσώπων. Η διάθεσή μας αλλάζει κι εκεί που πετάγαμε στα σύννεφα, προσγειωνόμαστε άτσαλα πρώτη θέση στον καναπέ, αγκαλιά με ποτό και κάτι τύψεις για συντροφιά.

Συγκεκριμένα, τις τύψεις της χαράς. Ναι, υπάρχουν κι αυτές κι είναι απίστευτα ενοχλητικές. Ίσως τις αγνοούσες κι εσύ, αφού κι εγώ πίστευα ότι ενοχές αισθανόμαστε μόνο όταν είμαστε υπαίτιοι για κάτι, όταν έχουμε φέρει σε δύσκολη θέση κάποιον άλλον ή όταν συνειδητά εκμεταλλευόμαστε την αδυναμία του προς όφελός μας. Μέχρι που ανακάλυψα ότι υπάρχουν και τύψεις που γεννιούνται μέσα από ευχάριστα γεγονότα.

Όταν νιώθεις δυστυχισμένος μέσα στην ευτυχία σου, διότι σκέφτεσαι ότι ίσως η δική σου χαρά είναι ταυτοχρόνως λύπη για κάποιο άλλο αγαπημένο σου πρόσωπο. Όταν η προσφορά μιας καλύτερης δουλειάς, μιας θέσης που από καιρό επιθυμούσες, υπογραμμίζει την απόσταση άλλων απ’ τα όνειρά τους. Όταν εσύ είσαι ο τυχερός που βλέπει το πτυχίο επιτέλους να πλησιάζει, ενώ ξέρεις ότι ο κολλητός σου κόπηκε κι ας είχε ξεσκιστεί στο διάβασμα. Όταν ο σύντροφός σου συμβιβάζεται τόσα χρόνια με τον βασικό κι ας παλεύει για κάτι παραπάνω κι εσύ φλερτάρεις ξαφνικά με την αύξηση. Όταν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα πρέπει να δεχτείς την ευτυχία σου και να πορευτείς μ’ αυτήν, ακόμα κι αν –άθελά σου– πληγώσεις ανθρώπους που υπεραγαπάς, που δεν μπορείς και δε θες να τους το κάνεις.

Ξέρεις κάτι όμως; Και μόνο που μπήκες σε αυτή τη διαδικασία, έστω και για μία στιγμή, να κάνεις στην άκρη τη χαρά σου και να αισθανθείς άσχημα για τα αγαπημένα σου πρόσωπα που δε στάθηκαν το ίδιο τυχερά, επιβεβαιώνεις τελικά ότι αξίζεις τα καλύτερα. Μα μη νιώθεις άβολα, δεν είσαι αχάριστος, ούτε ανόητος, ενσυναίσθηση λέγεται και σε τιμά.

Έχεις, ωστόσο, κι ένα υπερανεπτυγμένο ενοχικό ένστικτο που σε κάνει να νιώθεις τύψεις σε χαρές, διότι ξέρεις ότι οι στιγμές ευτυχίας αξίζουν μόνο όταν μοιράζονται. Κι εσύ θα βρεις τον τρόπο να το κάνεις. Θα προσπαθήσεις να μη στενοχωρήσεις κανέναν, να μην προκαλέσεις τη ζήλια κανενός, να ισορροπήσεις τα πράγματα.

Πολλές φορές σου φαίνεται ανέφικτο να διαχειριστείς τα μπερδεμένα αυτά συναισθήματα. Οφείλεις να χαρείς με τη χαρά σου, όπως όλοι θα έκαναν, μα κάτι σε κρατάει πίσω. Ρίχνεις ένα πέπλο αποστασιοποίησης πάνω στην ευτυχία σου, γιατί αναγνωρίζεις πως υπάρχουν άλλοι (κι ίσως πολύ κοντινοί σου άλλοι) που δε μοιράζονται την ευνοϊκή θέση σου. Θεωρείς ίσως κι ότι δεν το αξίζεις, ή ότι δεν είναι δίκαιο για τους υπόλοιπους, ή ότι δεν μπορείς να τους προκαλέσεις δυσάρεστα συναισθήματα με τις επιλογές σου, γιατί πιστεύεις πως αναπόφευκτα θα συγκριθούν.

Και πράγματι υπάρχουν περιπτώσεις που η δική μας επιλογή για την ευτυχία οξύμωρα, ίσως, φέρνει θλίψη κι απογοήτευση στους αγαπημένους μας. Μα αν μας νοιάζονται, στα αλήθεια, θα καταλάβουν και δε θα μας επιτρέψουν στιγμή να θαμπώσουμε τη χαρά μας με δεύτερες σκέψεις κι ενοχικά σενάρια.

Όπως αναφέρει κι ο Νίτσε, ο ευτυχισμένος άνθρωπος, μέσα στη βαθύτατη απόλαυση της στιγμής, νικιέται απ’ τα κλάματα κι από όλη τη βυσσινιά μελαγχολία του ευτυχισμένου!