Ο φόβος για το μέλλον

Ένα κράμα ανυπομονησίας κι αγωνίας, με κάμποσο άγχος μα και λαχτάρα συντροφεύει όλους εκείνους που ανησυχούν για το μέλλον κι όλα αυτά που κάποτε θα φέρει μαζί του. «Τι θα γίνει αύριο;», «Τι θα κάνουμε την άλλη εβδομάδα;» «Πού θα ‘μαστε τον άλλο μήνα;», «Πόσο καιρό θα μείνω σ’ αυτή τη δουλειά» και πάει λέγοντας.

Όλοι για τα ίδια περίπου πεδία κι ο καθένας για τους δικούς του διαφορετικούς λόγους ανησυχούμε για τα μελλούμενα, κι ενώ μπορεί να φαίνεται κάτι το φυσιολογικό, ένας δικαιολογημένος φόβος για το άγνωστο, στην πραγματικότητα κρύβει πολλές βαθύτερες ανασφάλειες.

Συνηθισμένο φαινόμενο να εξηγούμε πολλές συμπεριφορές μας με τη λέξη «ανασφάλεια», μα αυτή είναι κι η πραγματικότητα. Όταν δεν αισθανόμαστε ασφαλείς και προστατευμένοι, σίγουροι για τον εαυτό μας, φοβόμαστε κι αγχωνόμαστε, ανάλογα με το χαρακτήρα μας και τις εμπειρίες μας για ξεχωριστούς λόγους και τομείς της ζωής μας.

Ένας ματαιόδοξος άνθρωπος ανησυχεί για το μέλλον γιατί τον ενδιαφέρει να αποκτήσει όσα περισσότερα γίνεται και κάθε στόχος που εκπληρώνεται είναι γι’ αυτόν μια μεγαλύτερη πρόκληση για τον επόμενο. Ζητάει διαρκώς όλο και περισσότερα, λες και θα ζήσει για πάντα, ενώ ταυτόχρονα ξεχνά να απολαύσει αυτά που έχουν ήδη έχει κερδίσει, αφού δεν τα αναγνωρίζει καν ως επιτυχίες του.

Σπάνια θα δεις τέτοιους τύπους να παίρνουν μια ανάσα για να πουν ένα «ευχαριστώ» σε κάποιον άλλο ή έστω στον ίδιο τους τον εαυτό για όσα κατάφεραν ως τώρα. Τους νοιάζει μόνο το μετά. Ξεχνάνε ότι κάποτε περιμένανε πώς και πώς αυτά που έχουν σήμερα και δεν τα εκτιμούν όσο τους αξίζει. Ψάχνουν μονίμως «ένα καλύτερο μέλλον», μα ακόμη κι αν αυτό φτάσει εκείνοι δε θα το ζήσουν, αφού θα αναζητούν το ακόμη καλύτερο. Αχάριστοι κι ανικανοποίητοι.

Άλλοι πάλι αρνούνται να παραδεχτούν τη θνητότητά τους κι έτσι οργανώνουν διαρκώς το μέλλον τους, σαν μια εγγύηση πως θα το ζήσουν. Αν ανησυχούν διαρκώς γι’ αυτό και το προγραμματίζουν είναι σαν να το ελέγχουν. Εννοείται πως πάντα προσπαθούμε για το καλύτερο, αλλά δε χρειάζεται να τρελαινόμαστε για όλα αυτά που ακόμη δεν έχουν καν συμβεί.

Στην πραγματικότητα όλο αυτό το στρες για το αύριο μόνο παραγωγικό δεν είναι. Για την ακρίβεια, μάλλον μας κρατάει πίσω. Γι’ αυτό κι ένας αναβλητικός χαρακτήρας θα σχεδιάζει πάντα το μέλλον του και θα μιλά γι’ αυτό, απλώς για να απολαμβάνει την αδράνειά του στο παρόν. Ίσως πάλι να φοβάται τα επόμενα κι έτσι να κλειδώνεται στο «τώρα» χωρίς να το ζει. Περιμένει ότι κάποτε όλα θα φτιάξουν, χωρίς όμως να προσπαθεί να τα αλλάξει. Κι όσο αφήνεσαι σε ένα «τώρα» που δε σε ικανοποιεί, τόσο απομακρύνεσαι απ’ το μέλλον που θέλεις να ζήσεις.

Ίσως σ’ ένα βαθμό ο φόβος για το μέλλον να σχετίζεται με το άγχος της αναπαραγωγής. Άνδρες και γυναίκες αναζητούν τον έρωτα και τη συντροφικότητα, ψάχνοντας κάποιον για να βασιστούν και να εξασφαλίζουν τη ζωή τους, ενώ ταυτόχρονα έστω κι υποσυνείδητα τους αγχώνει η ιδέα του πότε θα γίνουν γονείς. Αργότερα, αν κάνουν οικογένεια, ανησυχούν για τα μέλη της και πώς θα τα προστατεύσουν απ’ τα απρόοπτα μελλούμενα.

Σε μια άλλη περίπτωση, το άγχος μας για το μέλλον σχετίζεται με μια πληροφορία που λάβαμε, ίσως κι από μια μη αξιόπιστη πηγή ή μια δική μας παρεξήγηση και τη ροπή μας να κάνουμε αρνητικά σενάρια. Κάποιο εμπόδιο που ίσως προκύψει στα επαγγελματικά μας, κάποια πιθανή ασθένεια ή μια απόρριψη. Κι αν αυτός ο φόβος έχει ρεαλιστική βάση καλώς, αφού θα ψάξουμε τρόπους για να τον αντιμετωπίσουμε. Αν όμως όχι το μόνο που καταφέρνουμε είναι να δηλητηριάζουμε τις στιγμές μας. Όσο για την όποια ενημέρωσή μας οφείλουμε να την επιβεβαιώνουμε προτού της επιτρέψουμε να μας πανικοβάλει.

Εν τέλει, η συγκέντρωση σ’ αυτό που ζεις και σ’ αυτό που κάνεις, ορίζει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία και την ευτυχία σου. Αν δεν εστιάζεις στο «τώρα», γίνεσαι ανυπόμονος για το «μετά» κι όχι μόνο δεν ευχαριστιέσαι το παρόν σου αλλά παγιδεύεις και το μέλλον σου, αφού σου στερείς τη χαρά της έκπληξης, του αυθορμητισμού και του αιφνιδιασμού. Η ζωή χρειάζεται υπομονή κι εμπιστοσύνη, κυρίως στις δυνάμεις μας.