Η αδυναμία μας σε κάποιους δεν είναι απλώς αγάπη

Μόλις είπε κάτι που σε πλήγωσε. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Σε ενοχλεί, αλλά δε βρίσκεις τη δύναμη να μιλήσεις. Ίσως και να την έβρισκες αν προσπαθούσες λίγο ακόμα, αλλά δε θες. Ποιος ξέρει τι θα γίνει μετά; Θα το παραβλέψεις καλύτερα. Θα πεις μονάχα πως είναι η αδυναμία σου και θα το συγχωρέσεις. Θα κλείσει η υπόθεση, έστω προς το παρόν. Θα το αφήσεις να περάσει κι αυτό, όπως κάνεις πάντα.

Μη νιώθεις άσχημα. Όλοι μας το κάνουμε. Κάποιοι άνθρωποι είναι για μας αχίλλειος πτέρνα. Μοιάζει να ‘μαστε προγραμματισμένοι να δεχόμαστε τα καπρίτσια ή τις άσχημες συμπεριφορές τους, σαν να μπαίνουν αυτόματα ο θυμός κι η απογοήτευσή μας στη σίγαση. Σαν να έχουν βρει το κουμπί να μας βάζουν στην αθόρυβη λειτουργία. Να ενοχλούμαστε βουβά, να θλιβόμαστε ανέκφραστα. Όμως, στάσου. Το κάνουν εκείνοι ή εμείς στους εαυτούς μας;

Υποχωρούμε δίχως καν να δώσουμε μάχη. Απλά αφηνόμαστε σε μια ήττα που κάλλιστα θα μπορούσαμε να ‘χαμε αποφύγει. Οποιαδήποτε στιγμή θα μπορούσαμε να ‘χουμε θέσει τα όριά μας. Θα μπορούσαμε να ‘χουμε μιλήσει ανοιχτά. Άλλωστε, κι εμείς οι ίδιοι αυθόρμητα το παραδεχόμαστε με κάθε «αν ήταν άλλος, δε θα το επέτρεπα» κι «έχε χάρη που σ’ αγαπάω». Θα μπορούσαμε να ‘χαμε αντιδράσει αλλιώς, αλλά δεν το κάναμε.

Βουβά κι υποτακτικά αφήσαμε κάποιον να μας χειριστεί, γιατί φοβηθήκαμε να ‘ρθουμε σε ρήξη. Δεν τολμήσαμε να εκφραστούμε ελεύθερα, γιατί στο μυαλό μας στεκόταν Δαμόκλειος σπάθη η σκέψη ότι η όποια αντίδρασή μας θα φέρει κι ένα τέλος. Δεν ήταν καν βέβαιο πως ο αντίλογός μας θα οδηγούσε σε αγεφύρωτο χάσμα, μα δεν είχε καμία σημασία. Μας κυρίευσαν οι φόβοι μας κι άθελά μας μετατρέψαμε μια σχέση, που μπορεί κατά τ’ άλλα να ήταν υγιής, σε εξαρτημένη.

Ίσως το κάναμε με τους γονείς μας, με τον καλύτερο φίλο μας, με κάποιον σύντροφο. Μπορεί να το κάναμε και με κάποιον που απλά η γνώμη του για μας είχε μεγάλη σημασία. Όμως κάποια στιγμή στη ζωή μας, λίγο ή πολύ, το κάναμε. Ξεκίνησε σαν διπλωματία –μια καλά καλυμμένη ανάγκη να ‘μαστε αγαπητοί– κι επεκτάθηκε. Το ονομάσαμε αδυναμία ή αγάπη. Το ρίξαμε σε κάποιο χαρακτηριστικό του άλλου λέγοντας με σκέρτσο «είναι αυτός ένας» ή παραδεχθήκαμε με τρόπο την αδυναμία μας να κρατήσουμε κακία ή να παρεξηγήσουμε μια συμπεριφορά, που υπό άλλες συνθήκες ή από άλλους ανθρώπους θα μας έθιγε.

Αν το δούμε καθαρά, δεν είναι ότι η αγάπη μας γι’ αυτόν ή αυτούς τους ανθρώπους είναι τόσο μεγάλη που δεν ξέρουμε πώς να τη χειριστούμε. Είναι ότι η ανάγκη μας για αυτήν τη σχέση είναι απόλυτη και καθεστωτική. Υπερνικά περηφάνιες κι εγωισμούς, αλλά δε μένει εκεί. Συμπαρασύρει την αυτοκυριαρχία μας, χαμηλώνει τα standard μας και καταπατά τα όριά μας. Επιβάλλεται στην ιδιοσυγκρασία μας με τέτοιο τρόπο που, έστω κι επιλεκτικά, την αλλοτριώνει.

Ίσως οι άνθρωποι να μην αλλάζουμε ριζικά απ’ τη μία μέρα στην άλλη, σίγουρα όμως αλλάζουμε τη συμπεριφορά μας ανάλογα με το ποιον έχουμε απέναντί μας και το τι θέλουμε απ’ αυτόν. Όλοι έχουμε προσέξει κάποιον στον περίγυρό μας που έγινε άλλος άνθρωπος μπαίνοντας σε μία σχέση. Όλοι θα έχουμε προσέξει –ακόμα και στους εαυτούς μας– ότι τροποποιούμε τη συμπεριφορά μας, την εξωραΐζουμε για να μην κακοκαρδίσουμε κάποιον δικό μας. Δεν το κάνουμε υποκινούμενοι μόνο απ’ τα συναισθήματά μας προς αυτούς αλλά κι απ’ την ίδια μας την ανάγκη για επαφή κι αποδοχή. Το κάνουμε γιατί ενδόμυχα φοβόμαστε πως ενεργώντας αλλιώς θα βρεθούμε μόνοι, ακόμα κι αν αυτό δεν αληθεύει -ποιος είπε πως όλοι οι φόβοι ευσταθούν;

Απ’ την άλλη, ίσως να ‘ναι απαραίτητο να ‘χουμε κι εμείς τις αδυναμίες μας. Ίσως αυτό να έρχεται για να αμβλύνει τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, για να μας αναγκάσει να βάλουμε λίγο νερό στο κρασί μας. Ίσως οι αδυναμίες μας να ‘ναι μια όμορφη αιτιολόγηση στην έλλειψη ελέγχου τόσο των συναισθημάτων μας όσο και των απρόβλεπτων αντιδράσεων των άλλων. Αν αυτή η «αδυναμία» δε σε υποβιβάζει ως άνθρωπο, τότε μπορεί και να μην είναι δα και τόσο τραγική. Άλλωστε, λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος, έτσι δεν είναι;