Η αυτοαμφισβήτηση είναι εξέλιξη

Αυτοαμφισβήτηση∙ μία λέξη ουδέτερη, που ηχεί πλέον στ’ αφτιά μας εμποτισμένη με μια αρνητική χροιά. Συνυφασμένη (λανθασμένα) με την έλλειψη αυτοπεποίθησης, τις αρνητικές σκέψεις, την αυτοταπείνωση και τελικά την απαξίωση του εαυτού. Η αυτοαμφισβήτηση δε μεταφράζεται μόνο με τη φράση: «Δεν έχω τη δύναμη να τα καταφέρω». Τουναντίον, αντιπροσωπεύεται απ’ τη ερώτηση: «Μήπως όσα επέλεξα να κάνω και να ‘μαι, είναι μηδαμινής σημασίας μπροστά σε όσα έχω τη δύναμη να φέρω εις πέρας;».

Έχοντας, λοιπόν, δύο εναλλακτικές λύσεις, μπορούμε να διαλέξουμε τον φόβο ή το θάρρος. Δεν αμφισβητούμε τον εαυτό μας και τις ικανότητές μας. Αντιθέτως, μετράμε τις αποφάσεις και τις επιλογές μας, εξετάζοντας πρωτίστως κατά πόσο αυτές είναι πράγματι δικές μας. Κάνουμε την αυτοκριτική μας για να διατηρήσουμε το σώμα, το μυαλό και την ψυχή μας σε κατάσταση υγείας. Αμφιταλαντευόμαστε για όσα κάνουμε στην καθημερινότητά μας, κρίνοντας βάσει των δυνατοτήτων μας, αν μας αξίζει κάτι καλύτερο απ’ αυτό που ήδη κατακτήσαμε, με σκοπό να το διεκδικήσουμε. Όσο ανακαλύπτουμε τι αξίζουμε, θα επιλέγουμε και συντρόφους που εξίσου αξίζουν την προσοχή μας.

Μεγαλώνοντας χτίσαμε μια προσωπικότητα που αντικατοπτρίζεται απ’ την εικόνα μας και τη συμπεριφορά μας, προσπαθώντας να πείσουμε τους άλλους πως αυτό είμαστε. Ξεχάσαμε, βέβαια, να εξετάσουμε αν πραγματικά αυτό που προβάλουμε είμαστε εμείς. Αυτό συμβαίνει για δυο λόγους:

Πρώτον, δομήθηκαν μέσα μας γνώμες που μας απαρτίζουν ως ιδιοσυγκρασίες, κι όμως δεν αναλογιστήκαμε ποτέ γιατί πιστέψαμε (ή όχι) όλα όσα τώρα ονομάζουμε «προσωπικές απόψεις». Ίσως δεν είναι προσωπικές αλλά κοινές παραδεχόμενες αλήθειες. Μεγαλώνουμε με τις κοινωνικές προσταγές, ωστόσο, ωριμάζουμε με την προσωπική μας κρίση. Πιστεύεις όσα μπορείς να υποστηρίξεις με επιχειρήματα που πηγάζουν από μέσα σου κι όχι όσα συνήθισες ή σε βολεύει να στηρίζεις. Απ’ τη μία, μπορούμε να μείνουμε αδρανείς και προσκολλημένοι στις ήδη υπάρχουσες απόψεις μας. Απ’ την άλλη μπορούμε ξεκινώντας απ’ τα πιο απλά πράγματα της καθημερινότητας να βρούμε τη δύναμη να εξετάσουμε και την πιο συνθέτη πτυχή του εαυτού μας, αυτή που αφορά τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Για παράδειγμα, πόσο σίγουροι είμαστε ότι η μουσική που ακούμε, όντως, μας διασκεδάζει και μας ψυχαγωγεί; Πιθανότατα είναι απλά ένα συγκεκριμένο μοτίβο ρυθμού που συνηθίσαμε να ακούμε απ’ την οικογένειά μας κατά την παιδική ηλικία. Πώς καταλήξαμε ότι αυτό το είδος μας αρέσει, αν δε δώσαμε ποτέ στον εαυτό μας τη δυνατότητα να ελέγξει κι άλλα είδη, για να επιλέξει; Το ίδιο συμβαίνει και με όλες τις παγιωμένες απόψεις που ρίζωσαν μέσα μας από παλιά κι εξακολουθούμε να εμμένουμε σ’ αυτές, χωρίς καν να έχουμε τα επιχειρήματα να πείσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Ως επακόλουθο αυτό ισχύει και για τις προσωπικότητες που απαρτίζουν το περιβάλλον μας, όπως φίλοι, συνεργάτες ή σύντροφοι.

Δεύτερον, ας υποθέσουμε ότι η αυτοαμφισβήτηση είναι ένας αυτοκινητόδρομος διπλής κατευθύνσεως με σημείο εκκίνησης τον εαυτό μας. Απ’ τα δεξιά με καύσιμο την ειλικρίνεια, κρίνοντας σωστά, ακολουθούμε τον άξονα της προσωπικής εξέλιξης με στόχο τα όνειρα και τις επιθυμίες μας. Απ’ τα αριστερά, όμως, ο φόβος της εξέλιξης μας αδρανοποιεί. Χωρίς καύσιμο καταφέρνουμε, απλώς, να κάνουμε κύκλους γύρω απ’ τις ίδιες επιλογές, σαμποτάροντας, τελικά, εμείς οι ίδιοι τους εαυτούς μας. Έτσι, δημιουργούμε πλασματικές επιθυμίες, επειδή θεωρήσαμε πως οι πραγματικές είναι άπιαστο όνειρο.

Στην πραγματικότητα, το να αμφισβητούμε κάθε τόσο τα όσα κάνουμε ίσως είναι ο δρόμος που θα μας οδηγήσει στην πιο γνήσια εκδοχή του εαυτού μας. Αυτό είναι που θα μας ωφελήσει και στις σχέσεις μας. Διότι, θα επιλέγουμε κι αξιόλογους ανθρώπους να συναναστραφούμε. Δε θα υπάρχει κίνδυνος να βρεθούμε δέσμιοι μιας βολεμένης σχέσης από συνήθεια. Όταν θα έχουμε πια καταλάβει πώς είναι να κυνηγάμε εφόρου ζωής τη βελτίωση και την αλήθεια μας, το ίδιο θα απαιτούμε κι απ’ το περιβάλλον μας. Αυτό δε σημαίνει πως θα αμφισβητούμε τον άνθρωπο που επιλέξαμε να έχουμε δίπλα μας. Θα είμαστε, όμως, σε θέση να μετράμε κάθε τόσο τα οφέλη αυτής της σχέσης με κατευθυντήρια γραμμή την ομαλή εξέλιξή της.

Όταν μάθουμε να κρίνουμε αυστηρά εμάς, για να λαμβάνουμε πάντα αυτό που αξίζουμε, θα μάθουμε να δίνουμε και στους άλλους αυτό που εκείνοι αξίζουν. Έτσι, δίνοντας στον άλλον όσα του αναλογούν θα αποσαφηνιστεί στο πέρασμα του χρόνου αν μας ταιριάζει αυτός ο σύντροφος. Αν νιώθουμε την ανάγκη να του χαρίσουμε απλόχερα όσα διαθέτουμε, τότε είναι ο σωστός άνθρωπος για μας. Κι αν παραμένουμε μαζί του, τότε θα σημαίνει πως αυτό επιθυμούμε και μας ταιριάζει. Αυτόν αξίζουμε να θαυμάζουμε δίπλα μας κι αυτός μας αξίζει πλάι του.

Αν κατανοήσουμε στη ζωή μας πώς παίζεται το κυνήγι της ευτυχίας σε προσωπικό κι επαγγελματικό επίπεδο, στο συναισθηματικό κι ερωτικό κομμάτι δε θα συμβιβαστούμε ποτέ με το μέτριο, από φόβο μην ξεπέσουμε στο χειρότερο. Αν φοβάσαι να κατακτήσεις αυτό που αγαπάς, χάνεις και το μέτριο, μένοντας στο τέλος μ’ αυτό που θεωρείς κατώτερο. Κι αυτό είναι ένα μοτίβο που ισχύει για όλους τους τομείς της ζωής μας.