Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε πως δύο είναι οι μεγαλύτεροι φόβοι του ανθρώπου: η απώλεια και η απόρριψη. Και φυσικά οι δύο αυτοί φόβοι συνδέονται σε μια κοινή βάση, εφόσον το να είμαστε αποδεκτοί από τους άλλους είναι μια εσωτερική ανάγκη που πηγάζει από τη βασική αρχή της επιβίωσής μας. Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του ον που χρειάζεται την κοινωνία, την ομάδα, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει και να καλύψει τις ανάγκες του, τόσο τις βιολογικές όσο και τις ψυχολογικές. Εξάλλου, η οικογένεια αποτελεί την ομάδα εκείνη που όταν πρωτοαντικρίσουμε το φως του ήλιου μας εντάσσει στην αγκαλιά της και έχει πρωταρχικό μέλημα να μας φροντίσει. Όταν μας κόβουν τον ομφάλιο λώρο και χάνουμε την ασφάλεια που μας προσφέρει η μήτρα της μητέρας μας, γνωρίζουμε τον πρώτο αποχωρισμό.
Είναι ένα συναίσθημα με το οποίο ερχόμαστε αντιμέτωποι από την αρχή της ύπαρξής μας και μας παιδεύει την υπόλοιπη ζωή μας, οικογενειακή, ερωτική, φιλική, επαγγελματική. Θέλουμε να είμαστε αποδεκτοί και έχουμε την επιθυμία να μας δέχονται άνευ όρων, όπως είμαστε, γι’ αυτό που είμαστε. Πρόκειται για την ανάγκη του «ανήκειν» που μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση της πληρότητας και ίσως της αιωνιότητας. Μέχρι που η ζωή μάς χτυπάει ένα καμπανάκι που σε κανέναν δεν αρέσει όταν το ακούει, λέγοντάς μας πως τελικά μόνοι ερχόμαστε στον κόσμο και μόνοι θα φύγουμε. Είσαι εσύ και ο εαυτός σου. Σου αρέσει, δε σου αρέσει. «Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, μονάχος στη δόξα και στον θάνατο. Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί. Άφησέ με να ‘ρθω μαζί σου.», έγραψε ο Γ. Ρίτσος στη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», όπου ακούγεται η σπαρακτική κραυγή του ποιητικού υποκειμένου ενάντια στη μοναξιά του. Το θέμα είναι πως αρνούμαστε πεισματικά τόσο να το αντιληφθούμε όσο και να το αποδεχθούμε. Πώς να δεχθούμε άλλωστε μια ζωή χωρίς τους «σημαντικούς άλλους» μας;
Η βαθύτερη ανάγκη μας για συντροφικότητα και η δυσκολία αποδοχής της απόρριψης και της απώλειας μάς ταλαιπωρούν σε όλη μας της ζωή. Πολλές φορές αποτελούν κι έναν φραγμό που μας εμποδίζει να ευχαριστηθούμε τις στιγμές μας, να απολαύσουμε τους ανθρώπους μας και να δομήσουμε σχέσεις που βασίζονται στην εμπιστοσύνη και την ελευθερία. Προσπαθούμε να τραβήξουμε τους ανθρώπους επάνω μας, να τους κρατήσουμε, ακόμα κι αν οι ίδιοι δε θέλουν να μείνουν. Προσπαθούμε να τους κάνουμε «κτήμα» μας, λες και μπορούμε να τους εγκλωβίσουμε στα στενά όρια των σχέσεων, με σκοπό να εξυπηρετείται η δική μας ενδόμυχη ανάγκη του «έχειν» και να καλύπτεται ο φόβος και ο πόνος που προκαλεί ο αποχωρισμός. Γκρινιάζουμε, ζηλεύουμε, οδηγούμαστε σε συναισθηματικές ακρότητες και ακολουθούμε πρακτικές που μας οδηγούν ακόμα πιο κοντά σε αυτό που φοβόμαστε, λες και πρόκειται για αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όσο πιο πολύ προσπαθείς να κρατήσεις κάτι και να μην το χάσεις, τόσο πιο πολύ το διώχνεις από δίπλα σου. Προσπερνάς -εθελοτυφλώντας- μία άλλη απαράβατη αρχή. Αυτή για την οποία τραγουδάει ο αγαπημένος μας «ψυχολόγος». «Όλα τα ωραία κάποτε τελειώνουν, το ‘ξερα, μα αυτό το τέλος το ‘χα για πολύ αργότερα.». Την αρχή του τέλους, δηλαδή.
Κι αφού ο χρόνος που έχουμε είναι τόσο περιορισμένος, μήπως τελικά πρέπει να αποδεχθούμε αυτά που δεν μπορούμε να αλλάξουμε και να αρχίσουμε να ρουφάμε την κάθε στιγμή μας; Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να εστιάζουμε αλλού; Στο να απολαμβάνουμε τις στιγμές με τους ανθρώπους μας; Στο να αρπάζουμε τις ευκαιρίες που μας δίνονται; Στο να καταλάβουμε πως κάποιες φορές το «μαζί» μας οδηγεί σε δρόμους καταστροφικούς και σε μονοπάτια που μας απομακρύνουν από την ελευθερία; Οι αληθινοί δεσμοί είναι ελεύθεροι και ανιδιοτελείς -αν μπορούμε να μιλάμε για ανιδιοτέλεια. Η ελευθερία είναι έδαφος πάνω στο οποίο μπορούν να ανθίσουν αυθεντικά συναισθήματα και να δώσουν καρπούς στις σχέσεις –για όσο.
Είμαι ελεύθερος να σ’ αγαπώ. Είσαι ελεύθερος -αν θες- να μ’ αγαπήσεις ή να πάρεις λίγη απ’ την αγάπη μου. Την επόμενη φορά, λοιπόν, προτού απλώσεις τα χέρια και ξεστομίσεις λόγια με σκοπό να κρατήσεις κάποιον που θέλει να φύγει, θυμήσου να τον αφήσεις ελεύθερο γιατί καταπιέζεις τα συναισθήματά του και τις δικές του ανάγκες. Θα ήθελες να μένει κάποιος δίπλα σου επειδή αναγκάζεται; «Αν, λοιπόν, αγαπάς κάτι, άσε το να φύγει…». Και να θυμάσαι πως μπορείς να συνεχίσεις να αγαπάς κάποιον, ακόμα και από απόσταση. Οι αναμνήσεις, εξάλλου, είναι δικές σου -κι αυτές δεν πρόκειται να στις στερήσει κανείς.
Συντάκτης: Έλενα Τσιολάκη
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
