Η τελειομανία είναι περισσότερο ελάττωμα παρά προσόν

Τελειομανείς. Τα θέλουν όλα τέλεια. Νιώθουν την ανάγκη να πετύχουν την τελειότητα σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Κυνηγούν μονίμως την επιβεβαίωση, την επιβράβευση και την αποδοχή. Δίνουν μεγάλη προσοχή στα λάθη και μένουν στις αποτυχίες. Μάλιστα οι αποτυχίες, τους επηρεάζουν περισσότερο από όσο χρειάζεται.

Κυνηγούν την κορυφή και μόλις την πιάσουν, πιστεύουν ότι μετά από αυτήν την κορυφή, υπάρχει κι άλλη που πρέπει να τη φτάσουν. Κοπιάζουν για την τελειότητα κι αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πετυχαίνουν υψηλές επιδόσεις, αλλά με κόστος. Πόσο μεγάλο; Τόσο ώστε η τελειομανία να λειτουργεί περισσότερο ως ελάττωμα παρά ως προσόν.

Αρχικά, πού οφείλεται αυτή η τελειομανία; Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας παρουσιάζουν σήμερα πρότυπα ουσιαστικά άπιαστα. Επηρεάζουν κάθε στάδιο και πτυχή της ζωής μας, ξεκινώντας απ’ την εμφάνιση. Πρέπει να ‘μαστε άψογοι απ’ τη στιγμή που θα ξυπνήσουμε μέχρι τη στιγμή που θα κοιμηθούμε.

Παράλληλα, όμως, πρέπει να ‘μαστε και σωστοί επαγγελματίες, γονείς, σύζυγοι, φίλοι, συγγενείς κι η λίστα με τις απαιτήσεις είναι ατελείωτη. Όσο προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σε αυτές τις απαιτήσεις, γεμίζουμε με άγχος κι απογοήτευση, γιατί νιώθουμε ότι δεν είμαστε αρκετοί. Κατά συνέπεια χάνουμε την αυτοεκτίμησή μας.

Στο κυνήγι του «τέλειου» θύμα πέφτει η αυτοπεποίθησή μας. Η τελειομανία δεν είναι απλά ανταγωνιστικότητα, είναι μια ύπουλη συμπεριφορά, με συχνά ακραίες καταλήξεις σε διάφορες διαταραχές κι εθιστικές συμπεριφορές. Είναι ο τρόπος του ανθρώπου να αντισταθμίσει την πίεση που δέχεται. Για να βρει την ισορροπία, ξεσπάει κάπου αλλού.

Πέρα, όμως, απ’ το πλήγμα στην αυτοπεποίθησή του, ένα αίσθημα ανικανοποίητου τον διακατέχει μονίμως. Κι αυτό με τη σειρά του προκαλεί άγχος, που πνίγει και στοιχειώνει κάθε στιγμή. Άγχος για καθετί που αναλαμβάνει, αν θα καταφέρει να το βγάλει εις πέρας, αν το αποτέλεσμα θα είναι αρκετά καλό. Αυτό το άγχος, μάλιστα, τις περισσότερες φορές είναι εντελώς αντιπαραγωγικό, αφού οδηγεί σε συνεχείς αναβολές.

Έχει άγχος, λοιπόν, αν θα τα καταφέρει προτού ξεκινήσει. Φοβάται με άλλα λόγια μήπως αποτύχει. Έχει άγχος κατά τη διάρκεια κι αμφιβάλλει για τον εαυτό του. Έχεις άγχος όμως κι αφού τελειώσει. Αναρωτιέται αν απέδωσε αρκετά καλά. Με άλλα λόγια εστιάζει στο δέντρο και χάνει το δάσος. Ακόμα όμως κι αν μπορεί να καταφέρει δέκα, στοχεύει για είκοσι και πετυχαίνει τελικά τα δεκαπέντε. Κι αντί να γεμίσει ικανοποίηση που πέτυχε τα δεκαπέντε θα εστιάσει σε εκείνα τα πέντε που του λείπουν.

Ίσως αυτή η διαρκής προσπάθεια να ακούγεται κάτι καλό και για ορισμένους να θεωρείται το μυστικό της επιτυχίας. Η ψυχολογική φθορά, όμως, όταν συνεχώς εστιάζεις σε καθετί που λείπει και χάνεις, αντί σε αυτά που έχεις κερδίσει, δε σ’ αφήνει να χαρείς ουσιαστικά τίποτα.

Αν έφτασες μέχρι εδώ, μάλλον είσαι κι εσύ τελειομανής κι ίσως αναρωτιέσαι τι μπορείς να κάνεις για να το αντιμετωπίσεις. Πώς μπορείς να καταπολεμήσεις εκείνο το άγχος που σε διακατέχει μονίμως; Γιατί νιώθεις συνέχεια ότι δεν είσαι αρκετά καλός; Γιατί δεν μπορείς να πετύχεις όλους εκείνους τους στόχους που θέτεις;

Αρχικά, πρέπει να αναγνωρίσεις τις στιγμές που γίνεσαι τελειομανής. Πρέπει να παρατηρήσεις τη συμπεριφορά σου. Αναγνώρισε εκείνες τις στιγμές και δες πόσο σε επηρεάζουν. Για παράδειγμα, όταν βλέπεις τα γεγονότα είτε μαύρα είτε άσπρα, είσαι τελειομανής. Αν συχνά κάνεις δηλώσεις αρχίζοντας με το «πρέπει» επίσης. «Πρέπει να μην είμαι αγχωμένος», «Πρέπει να το κάνω καλύτερα. Δεν το έκανα αρκετά καλά», «Πρέπει να εργαστώ κάθε λεπτό μέχρι τη μέρα της παρουσίασης, για να πάνε όλα τέλεια».

Δες τα πράγματα πιο ρεαλιστικά. Σκέψου, αν αυτά που σκέφτεσαι για τον εαυτό σου στα έλεγε κάποιος φίλος, τι θα τον συμβούλευες; Πιθανότατα θα του έλεγες: «Προσπάθησες αρκετά. Κανείς δεν είναι τέλειος». «Ήδη η δουλειά σου είναι αρκετά καλή και δεν την εκτιμάς». «Έθεσες πάρα πολλούς στόχους και δεν μπορείς να τα κάνεις όλα».

Ας εγκαταλείψουμε, λοιπόν, αυτό το αέναο κυνήγι της τελειότητας, που δεν οδηγεί πουθενά. Ας συμβιβαστούμε με κάτι λιγότερο, αν είναι να γλυτώσουμε απ’ το τόσο άγχος, που τρώει τις καλύτερες στιγμές μας. Η ζωή περνάει είτε τα πετύχουμε όλα είτε όχι κι είναι κρίμα να αναπολούμε αργότερα εκείνες τις στιγμές που θα μπορούσαμε να είχαμε χαρεί, αν δε σκεφτόμασταν ότι κάτι μας λείπει.