Το πώς θα μεγαλώσει ένας γονέας το παιδί του είναι καθαρά προσωπική υπόθεση. Η ανατροφή ενός παιδιού περιλαμβάνει τη συνειδητή, εκούσια και ακούσια συμπεριφορά, τη διάθεση, τις χειρονομίες, τα λεκτικά και παραλεκτικά μηνύματα του γονέα. Άλλωστε, κανένας θεσμός δε διδάσκει τους ανθρώπους πώς να ‘ναι γονείς.
Αντ’ αυτού, μαθαίνει κάποιος να ΄ναι γονέας ως απάντηση σε όσα έζησε μέσα απ’ τους δικούς του γονείς και μέσα από τα οικογενειακά μοτίβα που φέρει ως κληρονομιά. Επομένως, μπορεί να ‘ναι αυταρχικός, παραχωρητικός, διαλλακτικός, αδιάφορος, ένας συνδυασμός των παραπάνω ή ακόμα και τίποτα απ’ αυτά. Μπορεί να ‘ναι, ας πούμε, ένας «γονέας τίγρης» – και σ’ αυτό το σημείο, μη βιάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα.
Γιατί η ανατροφή «τίγρης» ή αλλιώς το “tiger parenting” είναι ένας όρος που έρχεται να εξετάσει μια πρακτική ανατροφής που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει θέμα συζήτησης. Δεν ξέρουμε αν η Amy Chua, συγγραφέας του βιβλίου “Bottle Hymm of the Tiger Mother” το 2011, είχε στο μυαλό της μία μαμά τίγρη, αλλά σίγουρα είχε δύο κόρες, στις οποίες εφάρμοσε μία απ’ τις αυστηρότερες μορφές ανατροφής στις ασιατικές οικογένειες. Το βιβλίο της προοριζόταν να’ ναι απομνημονεύματα και όχι οδηγός, με την αντίδραση του κόσμου να ‘ναι έντονη και φυσικά την επιστημονική κοινότητα να ξεκινάει μια σειρά μελετών πάνω σ’ αυτόν τον καινούριο όρο.
Το “tiger parenting” ορίζεται πλέον ως ένα αυστηρό στιλ ανατροφής που ωθεί τα παιδιά να διαπρέψουν ακαδημαϊκά, με κάθε κόστος. Οι γονείς «τίγρεις» –όπως χαρακτηρίζονται– τείνουν να διαχειρίζονται τη ζωή των παιδιών τους με τέτοια μεθοδικότητα, ώστε αυτά να ‘ναι σε θέση ν’ ανταποκριθούν στις υψηλές προσδοκίες τους. Επομένως, πάρτι, καθημερινές δραστηριότητες, παιχνίδι, ακόμα και ύπνος, πηγαίνουν περίπατο. Και στη θέση αυτών; Μελέτη, συμμετοχή σε δραστηριότητες υψηλού επιπέδου, περιορισμός της κοινωνικοποίησης, χρήση συναισθηματικών απειλών και τιμωρίας, απουσία εμπιστοσύνης στις ικανότητες του παιδιού, καμία ελευθερία στην ελεύθερη βούληση και φυσικά κανένας σεβασμός στην ιδιωτικότητα.
Κι αν η τρίχα σου έχει σηκωθεί λιγάκι, τότε ναι, ανήκεις σ’ έναν σύγχρονο δυτικό πολιτισμό. Όμως η έννοια αυτού του είδους ανατροφής, προέρχεται απ’ τις διδασκαλίες του φιλοσόφου Κομφούκιου και η κομφουκιανή φιλοσοφία έχει ισχυρή επιρροή στις ανατολικές χώρες για θέματα που αφορούν την εκπαίδευση, προωθώντας παράλληλα τις ιεραρχικές οικογενειακές δομές, την πίστη, την εργασιακή ηθική, την ειλικρίνεια και τη δέσμευση σε μία ακαδημαϊκή επιτυχία.
Η ανατροφή αυτού του είδους επιβάλλει πολλούς κανόνες και δίνει τον πλήρη έλεγχο σ’ έναν γονέα. Οι ανοιχτές και ειλικρινείς συζητήσεις δεν υπάρχουν. Ο σεβασμός είναι μονόδρομος και δεν υπάρχει ανταμοιβή σε μια θετική συμπεριφορά παρά μόνο η πειθαρχία σε κάτι αρνητικό. Ρομαντικές σχέσεις και συναισθηματικές σκέψεις θεωρούνται απειλές για τους στόχους των παιδιών, με τους γονείς να ‘ναι υπερβολικά αυστηροί. Εδώ κυριαρχούν οι υψηλές προσδοκίες και μια προσέγγιση που βασίζεται στον φόβο και ορίζει την επιτυχία ως επίτευγμα.
Τελικά, τι γίνεται με τα παιδιά που ακολούθησαν αυτό το είδος ανατροφής; Η ανατροφή των παιδιών απ’ την Ασία άρχισε να κερδίζει την προσοχή των ακαδημαϊκών μετά τη δημοσίευση μίας εργασίας της Ruth Chao το 1994 σ’ ένα απ’ τα κορυφαία περιοδικά για την αναπτυξιακή ψυχολογία, θέτοντας το εξής μεγάλο ερώτημα στην κοινότητα: «γιατί τα παιδιά της Ασίας έχουν τόσο καλές επιδόσεις – δεδομένου του αυταρχικού τρόπου ανατροφής– σε σχέση με τα παιδιά των Ευρωπαίων και των Αμερικανών»; Δυστυχώς, μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει μελέτη για να δώσει μια σαφή απάντηση. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει χώρος για θετικές στρατηγικές ανατροφής σε πολλούς που ασκούν το “tiger parenting”, συνδυάζοντας ένα πιο υποστηρικτικό και ζεστό μοτίβο.
Απ’ την άλλη, το 2013 ήρθε στο φως μία μελέτη που παρουσίασε την αρνητική πλευρά της μεθόδου, αναφέροντας πως τα παιδιά που μεγάλωσαν σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον εμφάνισαν αυξημένο κίνδυνο άγχους, χαμηλής αυτοεκτίμησης και κατάθλιψης. Εμφάνισαν υψηλό επίπεδο αποξένωσης, αυξημένο κίνδυνο αυτοτραυματισμού, δεν μπορούσαν να φροντίσουν τον εαυτό τους και αρκετοί απ’ αυτούς κατέληξαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχολογικά θέματα.
Κι ενώ οι ασιατικές μητέρες ακόμα και σήμερα δηλώνουν πως τα παιδί τους είναι το δελτίο αναφοράς τους, η Chao στο τέλος του βιβλίου της –μετά την επανάσταση της κόρης της στα 13 της– αναφέρει πως ξανασκέφτηκε την προσέγγισή της και μεταμορφώθηκε σε μητέρα. Κι αν πραγματικά θέλαμε ν’ αντιγράψουμε μία ανατροφή παρόμοια με την ανατροφή του γονέα «τίγρη», θα βλέπαμε πέρα απ’ την πειθαρχία, την απεριόριστη στοργή και αγάπη, κάτι που δεν εξαρτάται απ’ την επιτυχία.
Και το πιο σημαντικό; Κάθε παιδί είναι μοναδικό. Και όταν δείχνουμε ευγένεια, διαμορφώνουμε την ανοχή και την ευελιξία στην απογοήτευση. Κι αυτό λέγεται «αυθεντικό στιλ», που σημαίνει να είσαι ήρεμος αλλά να θέτεις όρια.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Αναστάσιος Καλλίας
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
