Μια ανάρτηση τον Ιούνιο του 2020 σε γνωστό μέσο κοινωνικής δικτύωσης απ’ τη δημοσιογράφο Daphne K Lee, με περιεχόμενο έναν κινέζικο όρο, το «baofuxing aoye», ήταν αρκετή για να ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση γύρω απ’ τη συνήθεια κάποιων ανθρώπων να κοιμούνται αργά για ν’ ανακτήσουν κάποια αίσθηση ελευθερίας τη νύχτα, μιας και μέσα στη μέρα νιώθουν πως χάνουν τον έλεγχο.
Η συνήθεια αυτή αποτελεί πλέον φαινόμενο και περιγράφεται ως «αναβλητικότητα ώρας ύπνου». Πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε σ’ ένα άρθρο το 2014- αλλά έγειρε επιπλέον προβληματισμό όταν προστέθηκε η λέξη «εκδίκηση» απ’ τους Κινέζους, μιας και αυτομάτως δόθηκε στον όρο ψυχολογική προέκταση. Ίσως τώρα ν’ αναρωτιέσαι, γιατί κάτι τέτοιο ν’ αποτελεί θέμα απ’ τη στιγμή που εσύ ο ίδιος αποφασίζεις να αναβάλεις τον ύπνο σου, γιατί έχεις ανάγκη λίγο περισσότερο προσωπικό χρόνο, να κάνεις κάποια πράγματα που μες τη μέρα δεν πρόλαβες.
Για πάμε να σηκώσουμε χεράκι όσοι έχουμε σκεφτεί πρόσφατα: «Μακάρι να υπήρχαν περισσότερες ώρες μέσα στην ημέρα». Κάποια στιγμή, μετά από ώρες εργασίας και υποχρεώσεων, σε βρίσκει το βράδυ. Αποφασίζεις να μείνεις ξύπνιος, παρ’ όλο που μυαλό και σώμα σού λένε το αντίθετο. Αποφασίσεις να δεις ένα ακόμα επεισόδιο απ’ την αγαπημένη σου σειρά, να κάνεις scroll στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ν’ ακούσεις μουσική ή να διαβάσεις ένα βιβλίο.
Επιλέγεις να μην κοιμηθείς κι ας νυστάζεις για να ‘χεις λίγο χρόνο με τον εαυτό σου. Ξέρεις ότι πρέπει να πέσεις, αλλά δε θέλεις ακόμα. Έχεις ανάγκη μια αίσθηση ελευθερίας κι ας είναι τις νυχτερινές ώρες. Φυσικά, δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς λάθος στις συγκεκριμένες δραστηριότητες, αλλά όταν θυσιάζεις έναν καλό ύπνο γι’ αυτές, κατά κάποιο τρόπο βλάπτεις την ψυχική και σωματική σου υγεία. Και πριν το καταλάβεις η ώρα είναι περασμένα μεσάνυχτα και καλείσαι να ξυπνήσεις σε λίγες ώρες για να ξεκινήσεις και πάλι απ’ την αρχή.
Οι ειδικοί προειδοποιούν εδώ και καιρό ότι ο ανεπαρκής ύπνος αποτελεί ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας που περνά απαρατήρητο. Η αναβλητικότητα ώρας ύπνου τονίζεται πλέον απ’ το Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου ως μια θυσία για χάρη του ελεύθερου χρόνου που καθοδηγείται από ένα καθημερινό πρόγραμμα που δε διαθέτει ώρες για να κάνεις πράγματα που θες ή που έχεις ανάγκη.
Το να μείνεις ξύπνιος μέχρι αργά δεν είναι απαραίτητα πρόβλημα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που λόγω ωραρίων ακολουθούν διαφορετικό πρόγραμμα ύπνου. Άλλες φορές συνειδητά παρατείνεις την ώρα που θα μείνεις ξύπνιος και πείθεις τον εαυτό σου να αντέξει λίγο ακόμα για να κάνεις κάποια πράγματα που δεν έχεις προλάβει. Για κάποιους πάλι, όπως για γονείς μικρών παιδιών ή για άτομα με ασταθή ωράρια εργασίας, η χαλάρωση στον καναπέ και στο διαδίκτυο τις βραδινές ώρες μπορεί να ‘ ναι η μόνη τους ευκαιρία να αποφορτιστούν.
Σ’ αυτό το σημείο, πρέπει ν’ αναφέρουμε ότι η αναβλητικότητα περιγράφει έναν τύπο συμπεριφοράς, αλλά δεν είναι αναγνωρισμένη ψυχιατρική διαταραχή ή διαταραχή ύπνου, όπως η αϋπνία. Τα άτομα με αϋπνία, θέλουν να κοιμηθούν, αλλά δεν μπορούν, ενώ η αναβλητικότητα αποτελεί σκόπιμη επιλογή. Η αναβλητικότητα συνήθως έρχεται γιατί οι άνθρωποι αναζητούν ανακούφιση μετά από μια αγχωτική ημέρα.
Ποιοι είναι πιο επιρρεπείς; Σύμφωνα με μελέτη του 2019, οι γυναίκες και οι μαθητές έχουν περισσότερες πιθανότητες ν’ αναβάλλουν την ώρα ύπνου. Τα 10 ή 15 λεπτά στο κινητό εύκολα μετατρέπονται σε μια-δυο ώρες, χωρίς καν να γίνει αντιληπτό. Επιπλέον, αναβλητικότητα ύπνου διαπιστώθηκε και σε άτομα που βιώνουν έντονο στρες στη δουλειά, με τα ποσοστά ν’ ανεβαίνουν μέσα στο 2020 λόγω πανδημίας.
Το να χρειαστεί να μείνεις ξύπνιος μέχρι πιο αργά κάποια βράδια ή να αλλάζεις λιγάκι το ωράριο ύπνου σου κατά καιρούς πιθανότατα δε θα ‘χει σημαντικό αντίκτυπο στο πρόγραμμά σου, στην υγεία και την ευεξία σου. Πρόβλημα προκύπτει όταν η αναβλητικότητα γίνεται συνήθεια και προκαλεί στέρηση ύπνου, με αρνητικές συνέπειες, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, η δυσκολία συγκέντρωσης, η αύξηση της αρτηριακής πίεσης, η μείωση της ερωτικής διάθεσης και η πρόωρη γήρανση του δέρματος, να κάνουν την εμφάνισή τους.
Κι εδώ τίθεται το ερώτημα τι μπορείς να κάνεις για να επαναφέρεις τον ύπνο σου στον σωστό δρόμο. Εμείς θα σου λέγαμε πως είναι καιρός ν’ αρχίσεις να βρίσκεις λίγες στιγμές χαλάρωσης μέσα στην ημέρα. Έστω για λίγα λεπτά. Ν’ ακολουθήσεις μια ρουτίνα που θα σε χαλαρώσει, με μπανάκι και απαλή μουσική πριν τον ύπνο, και ν’ αφήσεις το κινητό στην άκρη. Να ξεκινήσεις να λες όχι σε περιττές εργασίες μέσα στην ημέρα για να έχεις χρόνο για σένα. Να διαχωρίσεις την επαγγελματική απ’ την προσωπική ζωή. Να αξιολογείς στο τέλος κάθε εβδομάδας το πρόγραμμά σου και φυσικά να περιορίσεις λίγο το καφεδάκι.
Να θυμάσαι πως ο χρονοδιακόπτης λειτουργίας σου είναι σημαντικός και πως το σώμα και το μυαλό σου χρειάζονται πραγματικά τον χώρο και τον χρόνο τους για να χαλαρώσουν και να αποφορτιστούν!
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Αναστάσιος Καλλίας
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
