Τα κυνήγια μαγισσών ήταν στυγνές μαζικές γυναικοκτονίες

Σίγουρα η πρώτη σου συνάντηση με τη φιγούρα μιας μάγισσας, στη λαϊκή κουλτούρα, ήρθε μέσω των παιδικών ταινιών όπως η «Ωραία Κοιμωμένη» της Disney. Στη σημερινή εποχή ωστόσο, τις συναντάς μέσ’ από ταινίες που περιγράφουν ένα «κυνήγι μαγισσών», που προσφέρει δράση και περιπέτεια.

Τώρα, αν ρωτήσεις κάποιον στις μέρες μας τι σκέφτεται όταν ακούει τη λέξη «μάγισσα», κατά πάσα περίπτωση θα σου περιγράψει απ’ τη μία- την εικόνα μιας ηλικιωμένης γυναίκας, απογοητευμένης, άσχημης, με μεγάλη γαμψή μύτη και φυσικά μ’ ένα σκουπόξυλο φορτωμένο στην πλάτη.

Θα σου περιγράψει -απ’ την άλλη- μια γυναίκα ερωτικά ειλικρινή κι ενεργή, με ψυχή μυστηριώδη. Μια γυναίκα απειλητική αλλά γεμάτη σαγήνη. Και σίγουρα θα βρει να σου πει μια ιστορία για κάποια που μάγεψε έναν άνθρωπο. Αλλά πάνω απ’ όλα θα σου αναφέρει πως πρόκειται για γυναίκα.

Εν ολίγης, κάθε στερεότυπο για τις μάγισσες που γνωρίζουμε σήμερα, κρύβει από πίσω του ένα κίνητρο. Και κατά τη διάρκεια της ιστορίας και των αιώνων, «κάποιοι» σκότωσαν 50.000-80.000 γυναίκες, οι οποίες εκτελέστηκαν με απαγχονισμό, κάηκαν, πνίγηκαν ή δολοφονήθηκαν με την κατηγορία της μαγείας. Γιατί; Επειδή με κάποιο τρόπο διατάραξαν και τρόμαξαν την εύθραυστη πατριαρχία. Δηλαδή, κυνηγήθηκαν εξαιτίας του μισογυνισμού που υπάρχει.

Καμία απ’ αυτές τις γυναίκες δεν πετούσε με σκούπα, δεν έκανε κακά ξόρκια, δεν απήγαγε παιδιά. Απλά έτυχε να θέλουν να ‘ναι γυναίκες ανεξάρτητες. Έτυχε να ‘ναι γυναίκες που είχαν άποψη για τα οικονομικά, είχαν γνώσεις για την υγεία, ήταν μαίες και θεραπεύτριεςς, ήξεραν για τις «μαγικές» ιδιότητες των βοτάνων και της φύσης και είχαν τη συνήθεια να συναντώνται σε ομάδες για να μιλήσουν και ν’ ανταλλάξουν γνώσεις.

Ήταν γυναίκες αντισυμβατικές. Γυναίκες που είχαν παιδί εκτός γάμου, γυναίκες με σημάδια στο σώμα, γυναίκες με παράλληλες σχέσεις, γυναίκες με διαφορετικό στιλ και κόμη. Γυναίκες που βρέθηκαν σ΄ένα κυνηγητό προκειμένου να περιοριστεί η πρόσβασή τους στην εκπαίδευση, η συμμετοχή τους στην πολιτική και τη θρησκευτική ζωή.

Απ΄την Ιωάννα της Λωραίνης που οδήγησε τη Γαλλία σε σημαντικές νίκες αλλά στο τέλος θανατώθηκε ως «μάγισσα», στη βασίλισσα Αν Μπολέιν που κατηγορήθηκε για μαγεία επειδή ενθάρρυνε τον σύζυγό της να διαχωρίσει την εκκλησία απ’ το κράτος, στην Άννα Χίμπινς που απαγχονίστηκε επειδή η νοημοσύνη της ήταν μεγαλύτερη απ’ αυτή ενός άνδρα, φτάνουμε στο κοινό που χαρακτηρίζει κι απειλεί μια ισχυρή γυναίκα όπως την Julia Gillard και τη Hillary Clinton για μαγεία. Φτάνουμε ακόμα και σε χώρες του σήμερα, που αυτή τη στιγμή εφαρμόζουνται κανόνες του μεσαίωνα προκειμένου να περιορίσουν τα δικαιώματα και τις αξίες των γυναικών στο βωμό της υποτιθέμενης μαγείας.

Η φωτογράφος Frances Denny επιδίωξε να εξερευνήσει τη φιγούρα της σύγχρονης μάγισσας τραβώντας πορτρέτα δεκάδων γυναικών που προσδιορίζονται ως μάγισσες. Στο ταξίδι της αυτό ανακάλυψε γυναίκες κάθε ηλικίας, εθνικότητας και κοινωνικής τάξης που μελετούσαν τον μυστικισμό, την ενασχόληση με τον αποκρυφισμό, τον πολιτικά προσανατολισμένο ακτιβισμό, τον πολυθεϊσμό και τη θεραπεία με βάση τα βότανα. Γενικά συνάντησε γυναίκες που προσπαθούν να βρουν απαντήσεις και λύσεις σε μια σύγχρονη εποχή που έχει πολλά να προσφέρει αλλά δυσκολεύεται. Κι έτσι κατέληξε στο γεγονός ότι μάγισσα, δεν είναι απλώς μια λέξη, αλλά ένα σύμπλεγμα ισχυρών εικόνων που ακόμα και η σημερινή εποχή δύσκολα μπορεί να αποδεχτεί.

Και για τη σύγχρονη ιστορία -και όχι πολύ μακριά απ’ αυτά που ζούμε- το Νοέμβριο του 2021 καταγράφηκε μια πρόταση στο καταλανικό συμβούλιο και αρχές του 2022 το «κυνήγι των μαγισσών» χαρακτηρίζεται ως μια πλήρης γυναικοκτονία. Ίσως η πιο θεσμοθετημένη γυναικοκτονία στην ιστορία της ανθρωπότητας με πάνω από 50.000 γυναίκες θύματα σ’ όλη την Ευρώπη. Με τους πολιτικούς να τονίζουν πως το παρελθόν έρχεται να μας διδάξει απ΄τα λάθη μας και να εμποδίσει παρόμοια γεγονότα ακόμα και σε μικρότερο βαθμό.

Γι’ όλες εκείνες τις γυναίκες που δολοφονήθηκαν, κυνηγήθηκαν ή τραυματίστηκαν. Γυναίκες μάγισσες, έτσι τις λένε εκεί έξω. Γυναίκες που μάχονται ενάντια στην προκατάληψη, την άγνοια, τον σ**ξισμό, την καταπίεση, τη βία, την εκμετάλλευση. Γυναίκες που αγαπούν χωρίς να φοβούνται. Γυναίκες που φροντίζουν παιδιά, μελετούν, διαβάζουν, παρατηρούν, αμφισβητούν, διαφωνούν, επιβάλλουν.

Κι αν έχουν γίνει τεράστια βήματα στις μέρες μας και όλο αυτό σου φαίνεται κάπως υπερβολικό, θα σου πω ότι τρόμαξα πολλές φορές μέσα σ΄αυτή τη χρονιά που φεύγει. Τρόμαξα, γι’ όλα αυτά τα μαγικά πλάσματα που χάθηκαν επειδή «κάποιος» δεν άντεξε τη μαγεία τους.