Μια ματιά στον συναισθηματικό κόσμο του βρέφους

Τα συναισθήματα αποτελούν μέρος της ζωής σου από μικρή ηλικία. Η έκφραση συναισθημάτων είναι το πρώτο εργαλείο που σου δόθηκε για την επικοινωνία με τους γύρω σου. Συναισθήματα που εκδήλωσες μέσω της στάσης, της φωνής και των εκφράσεων του προσώπου σου, απ’ την πρώτη κιόλας στιγμή που άνοιξες τα μάτια σου –ασχέτως κι αν δεν είχες ακόμα πλήρη εικόνα.

Μεγαλώνοντας –κι απ’ τη θέση του ενήλικα– άρχισες να παρατηρείς τα μικρά πλασματάκια και μαζί ν’ αναρωτιέσαι σε κάθε τους αντίδραση αν είναι ικανά ν’ αναγνωρίζουν τα συναισθήματα που εκφράζουν οι ενήλικες, αν προσαρμόζουν τελικά τη συμπεριφορά τους για να ταιριάζουν με τα συναισθήματα στα οποία εκτίθενται. Είναι το δάκρυ ένδειξη στεναχώριας και έκφραση βασικής ανάγκης ή μήπως θα μπορούσε να σημαίνει κάτι τελείως διαφορετικό;

Κι αν το αντίθετο ήταν η αρχή ενός οδηγού που θα εξηγούσε ότι τα έντονα συναισθήματα μπορεί να’ ναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης μεταξύ των γεγονότων των περιβάλλοντος και των πεποιθήσεών σου, τι θα έλεγες; Πιθανότατα ότι έχεις παρατηρήσει πολλά μωρά να δείχνουν πως βιώνουν πολύ έντονα συναισθήματα και θα περιοριζόσουν σ’ αυτό. Όμως δεν είναι μόνο αυτό, γιατί τα μωρά κάνουν τη σύνδεση μεταξύ των συναισθημάτων που εκφράζονται φωνητικά και προσωρινά και η ικανότητά τους να διαφοροποιούν τις συναισθηματικές εκφράσεις φαίνεται ν’ αναπτύσσεται κατά τους πρώτους έξι μήνες, σύμφωνα με σημαντικές μελέτες του Πανεπιστημίου της Γενεύης.

Οι γνωστικές–συμπεριφορικές προσεγγίσεις αρχίζουν να κυριαρχούν στη μελέτη των βρεφικών συναισθημάτων, με τη θεωρία του επηρεασμού να αποτελεί μία προσπάθεια εξήγησης των αντιδράσεών τους, μ’ ένα κυρίαρχο ερώτημα: «Τα συναισθήματα μπορούν να προκύπτουν απ’ τις πεποιθήσεις τους;». Κι ενώ αντιλαμβάνεσαι ότι τα μωρά έχουν τουλάχιστον στοιχειώδη συναισθήματα είναι πιο δύσκολο να σκεφτείς ότι έχουν πεποιθήσεις.

Κι εδώ έρχεται η θεωρία των επιπτώσεων, η οποία υποστηρίζει ότι γεννιέσαι με εννέα βασικά συναισθήματα που ονομάζονται επηρεασμοί κι όλα πηγάζουν απ’ τις επιδράσεις, οι οποίες είναι έμφυτες και αποτελούν πηγή όλων των συναισθημάτων, με θετικά, αρνητικά και ουδέτερα αποτελέσματα. Τα θετικά περιλαμβάνουν το ενδιαφέρον/ενθουσιασμό και την απόλαυση/χαρά, τα ουδέτερα την έκπληξη, ενώ τα αρνητικά τον φόβο, τον θυμό, την αγωνία, την ντροπή, την αηδία και την απώθηση. Κι όλα αυτά μέσα απ’ την απευαισθητοποίηση και επανεπεξεργασία των κινήσεων των ματιών, σύμφωνα με μελέτες του Ινστιτούτο Silvan Tomkins.

Για να ‘ρθει η ερευνητική ομάδα της Geneva BabyLab και μία μελέτη που αναφέρει στο συμπέρασμά της πως τα μωρά προτιμούν ό,τι είναι νέο και εκπλήσσει, αποκαλύπτοντας πως τα νεογέννητα συμπαθούν ιδιαίτερα τα χαμογελαστά πρόσωπα και τις χαρούμενες φωνές. Πριν τους έξι μήνες αρχίζουν να διακρίνουν την ευτυχία και τον θυμό απ’ τη φωνή, μεταφέροντας τη συναισθηματική πληροφορία από ακουστική σε οπτική κατάσταση κι όχι το αντίθετο, ενώ απ’ τον έβδομο μήνα και μετά αποκτούν την ικανότητα διάκρισης των εκφράσεων.

Η νέα έκρηξη μελετών για τη συναισθηματική ζωή των μωρών έχει ήδη αρχίσει ν’ αποκαλύπτει τη φύση του ίδιου του συναισθήματος, εξηγώντας παράλληλα την οικεία αλληλεπίδραση μεταξύ συναισθήματος και σκέψης. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ δηλώνουν πως είναι καιρός ν’ αρχίσουμε να βλέπουμε τα συναισθήματα πιο προσεκτικά, γιατί όσα γνωρίζουμε για ένα παιδί δείχνουν ότι η υγιής συναισθηματική ανάπτυξη είναι το κλειδί για όλα τα είδη ανάπτυξης.

Επομένως, την επόμενη φορά που θα περάσεις χρόνο μ’ ένα μωρό, αναρωτήσου αν έχει συναισθήματα και στη συνέχεια προσπάθησε να καταλάβεις ποια είναι αυτά.