Μια συζήτηση με το παιδί σου για 'ναι υποψιασμένο μπροστά στον κίνδυνο

«Θα ήθελες να κουβεντιάσουμε κάτι διαφορετικό οι δυο μας; Θα ήθελες ν’ αφήσουμε για λίγο στην άκρη τα σχολικά μαθήματα, τις ιστορίες για ήρωες παραμυθιών, για μελλοντικά όνειρα και παιχνίδια; Μόνο οι δυο μας. Εσύ κι εγώ.». 

Είναι αρκετά αυτά που θα μπορούσε να κάνει ένας γονιός για να προστατέψει το παιδί του. Να το προφυλάξει απ’ όλα αυτά που φοβάται και για τα οποία ανησυχεί. Ο γονιός τρέμει στην ιδέα της πιθανής παρενόχλησης κι εκμετάλλευσης του παιδιού κι εύχεται η γνώση να ‘ναι το κλειδί, η δυνατότητα για πρόληψη. Κι αν πολλές φορές ξέρει καλά πως είναι δύσκολο να κρατήσει το παιδί μακριά από κάθε πιθανό κίνδυνο, την ίδια στιγμή έρχεται το ερώτημα τι πρέπει και τι δεν πρέπει να μοιραστεί μαζί του.

Τα παιδιά πολλές φορές δεν μπορούν να διακρίνουν τον κίνδυνο. Δε φταίει η νοημοσύνη τους ή η αντιληπτική τους ικανότητα αλλά το ότι δεν είναι υποψιασμένα. Κι όμως ο γονιός πρέπει να χτίσει μια σχέση απόλυτης εμπιστοσύνης με το παιδί για να καταφέρει να το καθοδηγήσει, να το βοηθήσει να έχει τις κεραίες του ανοιχτές και να μπορεί να διακρίνει τον πιθανό κίνδυνο. Μπορεί να μην έχει πάντα σαφείς κανόνες και συμβουλές να δώσει στο παιδί του αλλά το να του μιλήσει ξεκάθαρα, χρησιμοποιώντας παραδείγματα, ιστορίες πραγματικές ή και φανταστικές, είναι μια καλή αρχή για να το βοηθήσει να μείνει μακριά από ανεπιθύμητα αγγίγματα.

Κι αν το θεωρείς πως ο συγκεκριμένος φόβος είναι υπερβολικός, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και μπορούν να σοκάρουν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Unicef και τον Ο.Η.Ε, κάθε χρόνο 150 εκατομμύρια κορίτσια και 73 εκατομμύρια αγόρια σε παγκόσμιο επίπεδο πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. Στο 70-80% των περιπτώσεων ο θύτης είναι άτομο που το θύμα γνωρίζει και εμπιστεύεται. Την ίδια στιγμή αναφέρεται πως ακόμα και μέχρι την ενηλικίωση υπάρχει περίπτωση το παιδί να διατρέχει κίνδυνο, ο γονιός δεν μπορεί παρά να αναρωτιέται τι μπορεί ο ίδιος να κάνει για να το προλάβει.

Η αλήθεια είναι πως κανείς δεν μπορεί να βρίσκεται δίπλα στο παιδί του 24 ώρες το 24ωρο. Μπορείς όμως ως γονιός να γίνεις ο καλύτερος φίλος του και συμβουλάτοράς του. Για να μιλήσεις στο παιδί για παρενόχληση σε ερωτικό επίπεδο, θα πρέπει πρώτα να του έχεις μιλήσεις για την ερωτική επαφή και για το πόσο σημαντικό είναι να είναι συναινετική. Αυτό προϋποθέτει ότι τα περί έρωτα δεν αποτελούν ταμπού σε οποιαδήποτε ηλικία, ότι θα αντιμετωπίζεις το παιδί σου σαν είναι ενήλικας, απλώς προσαρμόζοντας το λεξιλόγιο σε επίπεδο που μπορεί να το αντιληφθεί. Δε γίνεται να μιλήσεις σε ένα παιδί για εκμετάλλευση, χωρίς να του εξηγήσεις ποια είναι τα σημάδια, αφήνοντάς το να έχει απορίες ή άγνωστες λέξεις. Διαφορετικά πώς θα μπορέσει να καταλάβει πως κάτι δεν πάει καλά και να τρέξει να στο πει;

Το να μιλήσεις στο παιδί σου -όχι να του κάνεις κήρυγμα- είναι η αρχή. Θα πρέπει να νιώσει άνετα μαζί σου, πως μπορεί να σε εμπιστευτεί και να σου εκμυστηρευτεί ό,τι το απασχολεί χωρίς να φοβάται τις αντιδράσεις σου. Η ηρεμία στο πρόσωπό σου και οι προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις σου είναι το κλειδί.  Σε μια τέτοια ανοιχτή συζήτηση με το παιδί σου πρέπει να ‘σαι έτοιμος πως θ’ ακολουθήσουν πολλές  ερωτήσεις για το σώμα, τις σχέσεις, τη συγκατάθεση, την παρενόχληση, την εκμετάλλευση. Πρέπει να είσαι έτοιμος να δώσεις τις κατάλληλες απαντήσεις με ευθύτητα και χωρίς υπεκφυγές. Έτσι θα θέσεις τα θεμέλια της μεταξύ σας ανοιχτής επικοινωνίας και θα ‘σαι βέβαιος πως στα πρώτα σημάδια το παιδί σου θ’ απευθυνθεί σε σένα και θα μπορέσεις να προλάβεις τα χειρότερα. Μπορεί να φοβάσαι να κάνεις μια τέτοια κουβέντα και το θέμα να είναι εξ ορισμού άβολο, μα το να ενημερώσεις το παιδί σου, το να του παρέχεις τις απαραίτητες γνώσεις είναι το πρώτο βήμα για να το βοηθήσεις να προσπαθήσει και το ίδιο να προστατεύσει τον εαυτό του.

Στην κουβέντα αυτή μην κάνεις το λάθος και αρχίσεις να κριτικάρεις το παιδί σου. Μην αρχίσεις να ρωτάς για καθετί που σου αναφέρει και που σκέφτεται, να ζητάς εξηγήσεις για πράξεις του ή να το κάνεις να νιώσει άσχημα για το ότι σου ανοίχτηκε. Δείξε εμπιστοσύνη και πίστεψε στην αλήθεια που κρύβει ο κόσμος των δικών του ματιών. Πρέπει να καταλάβει ότι υπάρχουν άνθρωποι στους οποίους μπορεί να μιλήσει, τους οποίους μπορεί να εμπιστευτεί και ότι οι γονείς είναι πρώτη σ’ αυτή τη λίστα.

Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι είναι λογικό να φοβάται αλλά δεν έχει κανένα λόγο να ντρέπεται. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να σηκώσει χέρι πάνω του, να του μιλήσει άσχημα ή να το αγγίξει με τρόπο διαφορετικό. Πρέπει να καταλάβει ότι έχει δικαίωμα να λέει όχι σε πράξεις και συμπεριφορές που δεν του αρέσουν ή το φέρνουν σε δύσκολη θέση. Να καταλάβει ότι δεν υπάρχουν μυστικά απ’ τη μαμά και τον μπαμπά.

Κι αν ανησυχείς ότι το παιδί μπορεί να φοβάται ή ότι αισθάνεται άβολα σε μια τέτοιου είδους κουβέντα, να ξέρεις ότι είναι πολύ πιο δύσκολο και τρομακτικό να προσπαθεί να καταλάβει μόνο του. Ξέρει πως υπάρχουν κίνδυνοι ή πως κάτι δεν πάει καλά αλλά αναρωτιέται και δεν μπορεί να λάβει εξηγήσεις από κάποιον ενήλικα. Το να μιλήσεις για τέτοια θέματα στο παιδί σου από μικρή ηλικία, θα βοηθήσει να αναπτύξεις και στενότερη σχέση μαζί του μεγαλώνοντας.