10 αβάσιμες θεωρίες περί ψυχικών διαταραχών

Οι ψυχικές ασθένειες ανέχονται το στίγμα που τους βαραίνει ως κάτι το «μη φυσιολογικό». Όπως μια απλή νόσος συμβαίνει στον οργανισμό μας, έτσι και μια ψυχική ασθένεια κεντράρει στην ψυχή μας. Ψυχικά άρρωστος δε σημαίνει τρελός, δε σημαίνει ανίκανος να συνυπάρξει στην κοινωνία. Είναι ένας απλός άνθρωπος, του οποίου η λογική, τα συναισθήματα κι ο τρόπος συμπεριφοράς περιπλέκονται και λειτουργούν με έναν ιδιόρρυθμο τρόπο. Παρακάτω εξετάζουμε δέκα μύθους περί των ψυχικών ασθενειών, ώστε την επόμενη φορά που θα σταθούμε απέναντι σε έναν άνθρωπο που αντιμετωπίζει κάποιο ψυχικό θέμα, να μην προβούμε σε λάθος συμπεράσματα.

Άνθρωποι με κάποια ψυχική ασθένεια:

1. Δε χρειάζονται φροντίδα όπως άλλες ασθένειες

Οι ψυχικές ασθένειες είναι υπαρκτές κι εξίσου σημαντικές, όπως οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. Η «γιατρειά» της ψυχής αποτελεί αναμφισβήτητα μια από τις πιο σημαντικές ιατρικές περιπτώσεις. Η ψυχολογία του ανθρώπου επηρεάζει καθημερινά τον ίδιο, τους ανθρώπους του, τη θέση του στην κοινωνία και το ίδιο το νόημα της ζωής του. Είναι λοιπόν, εκείνες οι περιπτώσεις που το μυαλό παίζει τα δικά του παιχνίδια κι οι άνθρωποι δεν μπορούν να δουν πέρα από τα εμπόδια που στέκονται μπροστά τους. Δεν είναι δικό τους φταίξιμο, είναι καταστάσεις που γενετικά, βιολογικά και κοινωνικά μπορεί να εμφανιστούν και να προκαλέσουν ταραχή στην εγκεφαλική λειτουργία του ανθρώπου. Από το πιο «μικρό» έως και το πιο σοβαρό ψυχολογικό ζήτημα, η ψυχή υποφέρει και χρειάζεται ιατρική βοήθεια.

2. Δε μπορούν να συνυπάρξουν με άλλους ανθρώπους

Οι ψυχικές ασθένειες δε στέκονται εμπόδιο στη δημιουργία σχέσεων. Οικογενειακοί, ερωτικοί, φιλικοί και επαγγελματικοί δεσμοί μπορούν μια χαρά να υπάρχουν και να λειτουργούν, όπως κάθε άλλη σχέση. Είναι επακόλουθο πως μια ίσως ασταθής συμπεριφορά, μπορεί να επηρεάσει σε κάποιο βαθμό μια σχέση και την επικοινωνία της, αλλά αυτό δε σημαίνει πως είναι αναπόφευκτο. Επιπροσθέτως, άτομα με ψυχική ασθένεια υπάρχουν παντού μέσα στην κοινωνία μας, ακόμη κι αν δε φαίνεται. Δεν είναι εξωγήινοι, αλλά επαγγελματίες, πρωτοπόροι, εργάτες, σύντροφοι, γονείς και καταξιωμένα πρόσωπα.

3. Είναι μόνο εκείνοι που αντιμετωπίζουν δύσκολα ψυχικά φαινόμενα

Δεν υπάρχουν μονάχα οι ακραίες περιπτώσεις. Μέσα στο ευρύ φάσμα των ασθενειών αυτών, συναντάμε από ήπιες έως και τις πιο μεγάλες οι οποίες χρήζουν άμεσης και στοχευμένης αντιμετώπισης. Μια ήπια εμφάνιση κατάθλιψης δεν είναι λιγότερο σημαντική από την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή για παράδειγμα. Η καθεμία ξεχωριστά χρειάζεται διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης, από συμβουλευτική ψυχοθεραπεία έως καθημερινή παρακολούθηση με τη βοήθεια ειδικού, λήψης φαρμάκων και θέλησης. Η θέληση δεν μπορεί από μόνη της να βοηθήσει έναν ασθενή, αλλά παίζει μεγάλο ρόλο στην ικανότητά του να «δει» πως μια κατάσταση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνη της.

4. Αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό της κοινωνίας μας

Οι άνθρωποι με ψυχική ασθένεια αντιμετωπίζονται από την κοινωνία ως άτομα υποδεέστερα. Παρ’ όλα αυτά δεν αποτελούν μειονότητα του «οικουμενικού χωριού μας». Οι ψυχικές ασθένειες είναι «συνηθισμένες», άλλο που η αντίληψη των ανθρώπων, ακόμη και των ίδιων των ειδικών, πολλές φορές τις παραμελεί και τις κατηγοριοποιεί. Έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το έτος 2018, κατέγραψε νούμερα που ενισχύουν την ανάγκη για την ευαισθητοποίησή μας και πως η ψυχική υγεία είναι κάτι που αφορά όλους μας! Το 25 τοις εκατό του πληθυσμού στον κόσμο αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα υγείας, με 154 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως να πάσχουν από καταθλιπτική διαταραχή, 800.00ο άνθρωποι ν’ αυτοκτονούν κάθε χρόνο, με την αυτοχειρία να αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου σε ηλικίες μεταξύ των 15 και 29 ετών. Σημειώνεται επίσης, πως το 50 τοις εκατό των ψυχικών ασθενειών ξεκινούν από την ηλικία των 14 χρόνων.

5. Είναι αδύναμοι κι αποτυχημένοι

Η ψυχική ασθένεια δεν είναι αδυναμία, δεν είναι ντροπή! Είναι μια κατάσταση της πραγματικότητας, που απαιτεί την αναγνώριση και τον σεβασμό προς τους ασθενείς που χρειάζονται βοήθεια. Εκείνος που καταφεύγει σε κάποιον ειδικό δεν καθίσταται «αδύναμος». Αντιθέτως, δείχνει πως διακατέχεται από δύναμη και γενναιότητα και προπαντός φαίνεται πως η λογική δεν απουσιάζει. Σε δύσκολες κι ακραίες περιπτώσεις εννοείται, πως απαιτείται λήψη μέτρων και βοήθεια από ειδικό, που θα καθοδηγήσει τον ασθενή και θα τον βοηθήσει, να σταθεί ξανά στα πόδια του. Σε καμία περίπτωση όμως, δεν εκλείπει από πουθενά η αποδοχή, η στήριξη κι η υπομονή. Πάντοτε είμαστε δίπλα στο συνάνθρωπό μας και τον αγκαλιάζουμε, ώστε να μη νιώθει πως δεν ανήκει πουθενά. Παράλληλα, είναι άκρως σημαντική η επικοινωνία κι η απεύθυνσή μας σε κάποιον, όταν νιώθουμε πως κάτι δεν πάει καλά. Η αντίληψη της απόρριψης δε συνάδει με την ψυχική υγεία. Άνθρωποι γύρω μας υποφέρουν κι αυτό οφείλεται στο γεγονός πως φοβούνται να μιλήσουν.

6. Είναι επικίνδυνοι

Σε συνδυασμό με τις «γνώσεις» μας από τον κινηματογράφο, την παραπληροφόρηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και τη φτωχή παιδεία μας νομίζουμε πως ο σχιζοφρενής είναι και κακοποιός. Αρχικά, είναι σημαντικό να απορρίψουμε πως οι ψυχικές ασθένειες συνδέονται άμεσα με την εικόνα που προάγει το σινεμά για παράδειγμα. Σαφώς υπάρχουν περιστατικά υπο-ομάδων, που λόγω ελλιπούς λήψης φαρμάκων, ακατάλληλης θεραπείας και προσοχής, μπορεί να καταλήξουν σε πράξεις επίφοβες κι ακραίες, που σχετίζονται κιόλας με τη επιβίωσή τους. Βάση στατιστικών δεδομένων, σύγκριση των ψυχικών ασθενών με τον υγιή πληθυσμό δείχνει πως οι πρώτοι φέρουν σημαντικά λιγότερες πιθανότητες, να αντιδράσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο σε σχέση με τον δεύτερο.

7. Δεν είναι χαρούμενοι

Ένας ψυχικά ασταθής άνθρωπος, δε σημαίνει πως είναι συνέχεια λυπημένος κι απογοητευμένος. Η θλίψη δεν κατακλύζει όλη του τη ζωή, αλλά έχει να κάνει με διάφορες λειτουργίες του εγκεφάλου και μηνύματα που στέλνονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα, που επηρεάζουν τη διάθεση, τα συναισθήματα και την όρεξη. Ακόμη κι ένας εξωστρεφής χαρακτήρας με μια έντονη καθημερινότητα μπορεί να πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια. Μια ψυχική νόσος όταν παρακολουθείται κι ελέγχεται, δε «ρουφάει» όλα τα θετικά μας συναισθήματα.

8. Το ξεπερνούν με το πέρας της εφηβείας

Όπως προαναφέραμε, σημαντικό ποσοστό των ψυχικών ασθενειών ξεκινάει από τις εφηβικές ηλικίες. Κάτι όμως, που αρκετοί άνθρωποι και γονείς -κακώς- πιστεύουν είναι πως πολλές φορές η εμφάνιση μιας ψυχικής ασθένειας είναι φάση της εφηβείας και πως θα «περάσει». Θεωρούν λανθασμένα, πως με την ενηλικίωση και την ωρίμανση το «πρόβλημα» θα υποχωρήσει και πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Είτε λόγω εθελοτυφλίας, είτε λόγω ντροπής αυτός ο τρόπος σκέψης είναι και ένας από τις σημαντικότερες αιτίες που οι άνθρωποι φοβούνται να παραδεχτούν αυτή τους την κατάσταση. Αφού η ίδια τους η οικογένεια τους απορρίπτει, πώς θα καταφέρουν να αποδεχτούν πως χρειάζονται βοήθεια; Καμία ψυχική ασθένεια δεν είναι απλώς «εφηβεία» και κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να παραβλέπει πως το παιδί του χρειάζεται βοήθεια.

9. Είναι φορείς μεταδοτικής αρρώστιας

Σε καμία, μα καμία περίπτωση οι ψυχικές ασθένειες δεν είναι μεταδοτικές. Ας ξεκαθαρίσουμε αρχικά, πως σε περιπτώσεις ασθενειών όπως η σχιζοφρένεια ή η διπολική διαταραχή, που ακριβείς λόγοι της προέλευσής τους δεν έχουν ορισθεί, υπάρχουν γενετικοί παράγοντες, που είναι αρκετά πιθανό, έως και σίγουρο, να έχουν επηρεάσει τη μετάδοση της ασθένειας από ένα άτομο προς τους απογόνους του. Εν συνεχεία, η αντίληψη πως μπορείς να κολλήσεις από έναν ψυχικά άρρωστο είναι πλήρως λανθασμένη και αποδίδεται για ακόμη μια φορά στην ελλιπή μόρφωση κι άγνοια προς το τι αποτελεί μια ψυχική νόσος.

10. Έχουν υποστεί μάγια

Μπορεί και να μας φαίνεται αστείο, αλλά υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που πιστεύουν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι αποτέλεσμα κάποιου ξορκιού, έλλειψης πίστης και τιμωρίας από τον Θεό. Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε 60 χώρες άνθρωποι που πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια -ελπίζω, να κάθεστε- βρίσκονται αλυσοδεμένοι από την οικογένειά τους ή από θεσμούς του κάθε κράτους, κάτω υπό φοβερά απάνθρωπες συνθήκες, φοβούμενοι μην ξεφύγουν και βλάψουν τους εαυτούς τους και τους γύρω τους.

Η ψυχική ασθένεια είναι πραγματικότητα και είναι υποχρέωση όλων μας να μεριμνήσουμε για την ενημέρωση, την παγκόσμια ευαισθητοποίηση και την ανοιχτή επικοινωνία για ψυχικά ζητήματα. Οι άνθρωποι με ψυχικές ασθένειες είναι σημαντικό να νιώθουν στήριξη από τους ανθρώπους τους και την ίδια την κοινωνία η οποία πρέπει να τους προσφέρει τη βοήθεια που χρειάζονται. Αν δε νιώθεις καλά, μην ντρέπεσαι και μη φοβάσαι να μιλήσεις. Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι σημαντική και κανένας δεν πρέπει να ζει στο περιθώριο.

Ως παγκόσμια ημέρας της ψυχικής υγείας έχει ορισθεί η 10η Οκτωβρίου.