Μας στέλνουν κάποιο μήνυμα τα όνειρα;

Προμηνύουν καταστάσεις τα όνειρα; Θα μπορούσαν να θέλουν να μας προετοιμάσουν για κάτι που θα συμβεί στο μέλλον; Πολλές φορές ξυπνάμε απορημένοι για κάτι που είδαμε στον ύπνο μας. Προσπαθούμε να ενώσουμε τις θαμπές τελείες, δίνοντας κάποιο νόημα στις ασυνείδητες σκέψεις μας. Κάποια όνειρα μένουν ολοζώντανα για μέρες, αλλά και χρόνια -δυστυχώς όμως είναι λίγες έως σπάνιες οι φορές που μπορούμε να επαναλάβουμε την προβολή τους, πόσο μάλλον να τα κατανοήσουμε. Εκτός αν καταφέρουν φυσικά να αγγίξουν τον συνειδητό μας κόσμο και να μάς προβληματίσουν ακόμα περισσότερο.

Ως όνειρο ορίζουμε μια περίπλοκη μα ταυτόχρονα απλή αλληλουχία εικόνων κι αισθήσεων που μας δημιουργεί έντονα συναισθήματα, είτε θετικά είτε αρνητικά (που υπερέχουν των περιπτώσεων) κατά τη διάρκεια του ύπνου, στη φάση REM (Rapid Eye Movement). Τα όνειρα ξεπερνούν τον ορθολογισμό του συνειδητού κι αυτό εξηγείται λόγω της υπεροχής της δύναμης του ασυνείδητου, που έχει τον έλεγχο κατά τη φάση αυτή. Θεωρούνται ως «παράθυρα» στο υποσυνείδητο που μας οδηγούν όμως στην εξερεύνηση του άπατου κόσμου που ονομάζουμε ασυνείδητο. Εξαίρεση στον κανόνα αποτελεί η βίωση ενός «συνειδητού ονείρου», κατά την οποία το υποκείμενο κατανοεί πως ονειρεύεται και βρίσκεται σε θέση να σκηνοθετήσει σε ένα βαθμό ή ολοκληρωτικά όσα εκτυλίσσονται μπροστά του.

Σύμφωνα με την ψυχολογική ερμηνεία του Sigmund Freud, τα όνειρο είναι ο πιο ξεκάθαρος δρόμος προς το ασυνείδητο σε αντίθεση με νεότερους επιστήμονες, που έχουν προσπαθήσει με βιολογική ερμηνεία να εξηγήσουν το μηχανισμό των ονείρων που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των εικόνων που βλέπουμε, με βάση τη διέγερση μερών του εγκεφάλου κατά τη φάση REM. Παράλληλα συνεργάτης και πολύ καλός φίλος του Freud, ο Carl Jung συμφωνώντας σε ένα βαθμό μαζί του, θεωρούσε πως τα όνειρα είναι μια δίοδος προς τον καθρεπτισμό προβληματισμών και πιθανών λύσεων του συνειδητού πραγματικού κόσμου σε μια ξένη -ωστόσο συμβολική- γλώσσα.

Πολλοί υποστηρίζουν πως τα όνειρα δεν είναι τίποτα πέρα από παιχνίδια του μυαλού και τυχαίες εικόνες συνδεδεμένες μέσα από τη ζωή μας και διάφορες καταστάσεις που έχουμε βιώσει. Άλλοι, όμως, μέσα από δικά τους βιώματα αποδέχονται πως τα όνειρα, μπορεί να θεωρηθούν ως οιωνοί προτρέποντάς μας να κοιτάξουμε καλύτερα κάποιο πρόβλημα, το οποίο μπορεί να μας απασχολεί υποσυνείδητα ή να δώσουμε προσοχή στην καθημερινότητα και τις πράξεις μας.

Όσον αφορά το συμβολισμό και τη μεταφορά στα όνειρα, αποτελούν κάτι προσωπικό. Για καθέναν από εμάς ένα αντικείμενο, ένα χρώμα ή κάποιο πρόσωπο συμβολίζουν κάτι διαφορετικό, συνδεδεμένο πάντοτε με τον συνειδητό μας κόσμο. Έτσι η χρήση του ονειροκρίτη πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες. «Τα όνειρα αποκτούν αξία σε σχέση με τον άνθρωπο που τα βλέπει», τονίζουν οι ειδικοί.

Στα όνειρα μπορεί να δούμε ένα πρόσωπο, που μας απασχολεί ή μια κατάσταση που ίσως αποφεύγουμε στην πραγματικότητα ή κάτι απαγορευμένο, που αποζητούμε και μάς παρουσιάζεται αφιλτράριστο. Στο όνειρό μας οι οξυμένες αισθήσεις αποκαλύπτουν εκείνο που πραγματικά θέλουμε ή φοβόμαστε να αποκτήσουμε. Τα πράγματα ίσως κιόλας να γίνονται πιο περίπλοκα όταν το όνειρο δίνει μια δεύτερη ευκαιρία σε κάτι, που δε μπορούμε να αντιστρέψουμε, αλλά μας βασανίζει. Το παρελθόν δεν αλλάζει, όμως το όνειρο ίσως μάς προτρέπει να πράξουμε έτσι, ώστε να αλλάξουμε κάτι στο παρόν και συνεπώς στο μέλλον μας.

Από τη μία, ένας λόγος παραπάνω για να πιστέψουμε στα όνειρα είναι πως μια πληροφορία που λάβαμε στον ύπνο μας παρουσιάζεται με μια αλλιώτικη μορφή στον ξύπνιο μας. Κάτι τέτοιες συμπτώσεις μάς κάνουν να αποδεχτούμε σε ένα βαθμό πως ένα όνειρο μπορεί να θεωρηθεί οιωνός. Η διέξοδος από το γρίφο του ονείρου έχει δύο δρόμους. Ο πρώτος δρόμος είναι εκείνος, στον οποίο θα δράσουμε μέσα στη μέρα σκεπτόμενοι ή προκαλώντας με τις πράξεις μας μια επαφή με την πληροφορία-οιωνός που είδαμε στο όνειρό μας. Ο δεύτερος και πιο συνηθισμένος τρόπος είναι εκείνος που έχοντας ξεχάσει ή παραμελήσει εκείνη την πληροφορία προχωράμε τη μέρα μας δίχως να σκεφτόμαστε πώς θα επέμβει στην πραγματικότητα εκείνο το όνειρο. Το αποτέλεσμα στις δυο περιπτώσεις μπορεί να είναι ίδιο ή τελείως διαφορετικό κι αυτό συμβαίνει λόγω των ερεθισμάτων, των σκέψεών μας αλλά και της ενέργειάς μας. Οι επιλογές μάς καθορίζουν κι ο δικός μας τρόπος σκέψης βοηθάει στην εξέλιξη κάθε μας μέρας. Εμείς θα αποφασίσουμε εάν θα αφήσουμε ένα όνειρο να μάς επηρεάσει ή όχι.

Από την άλλη όμως σύμφωνα με την ψυχολογία, εφόσον τα όνειρα ανοίγουν την πόρτα του υποσυνείδητου, δεν μπορούμε να δούμε κάτι που δεν έχει γίνει. Κάθε μέρα το μάτι μας λαμβάνει χιλιάδες ερεθίσματα που εμείς δεν τους δίνουμε σημασία. Έτσι, λοιπόν, μπορεί να εξηγηθεί πώς έχουμε την ικανότητα να δούμε άτομα που τα θεωρούμε άγνωστα ή καταστάσεις που θεωρούμε πως δεν έχουμε ζήσει. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως το μυαλό χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που ήδη έχει καταχωρημένες. «Τα όνειρα είναι αντανάκλαση του παρελθόντος, όχι του μέλλοντος», ερμηνεύει μία ψυχολόγος. Το μυαλό μας είναι πέρα για πέρα ικανό να κάνει ό,τι συνδυασμούς θέλει. Έτσι όταν μάς συμβαίνει κάτι στην πραγματικότητα αμέσως έχουμε την ικανότητα να το συνδέσουμε με κάτι που έχουμε δει στον ύπνο μας, ακόμα κι αν είναι απλώς τυχαίο.

Μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει ξεκάθαρη ερμηνεία για τον τρόπο που δημιουργούνται τα όνειρα παρ΄όλα αυτά αποτελεί μια φυσιολογική ανάγκη του ανθρώπου καθώς εάν μείνει ορισμένες μέρες άυπνος, αρχίζει να βλέπει όνειρα στον ξύπνιο του. Στον ύπνο μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με απόκρυφες πτυχές του εαυτού μας. Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε κιόλας πως όταν ξυπνάμε ξεχνώντας κάποιο όνειρο που είδαμε, δεν είμαστε εντελώς εαυτός μας. Τα όνειρα-οιωνοί μπορεί να είναι απλώς μια δημιουργία του ανθρώπου για να δικαιολογήσει το ανεξήγητο. Όπως λέει κι ο Γερμανός ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής, Fritz Perls, τα όνειρα είναι η βασιλική οδός προς την ολοκλήρωση. Εάν καταφέρουμε, να κατανοήσουμε τα όνειρά μας είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στο να ανακαλύψουμε πραγματικά εμάς, κάτι που μπορεί να πάρει χρόνια ή να μείνει για πάντα άλυτο.

Άσκηση-Παιχνίδι:

Η τεχνική των Savary, Berne, Kaplan-Williams «Τίτλος, θέμα, συναίσθημα, ερώτηση» πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία δίνουμε αυθόρμητα τίτλο στο όνειρό μας, αναγνωρίζουμε το θέμα ή τα θέματά του, προχωρώντας στο να δούμε ποια είναι τα συναισθήματα που δημιουργούνται. Τέλος, θέτουμε τις ερωτήσεις «τι μου ζητεί το όνειρο;» και «τι προσπαθεί να με κάνει να συνειδητοποιήσω;». Καλή εφαρμογή!