«Αν θες να δοκιμάσεις το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσε του εξουσία» είπε κάποτε ο Αβραάμ Λίνκολν. Ίσως είναι το μόνο απόφθεγμα περί εξουσίας που με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. Δεν ξέρω γιατί μα ποτέ δεν ακουγόταν ωραία στ’ αφτιά μου η συγκεκριμένη λέξη, πάντα την είχα στο μυαλό μου ως κάτι αρνητικό.
Η έννοια από μόνη της νομίζω πως είχε πάντα αρνητική σημασία για μένα και για κάποιον ανεξήγητο λόγο την έχω συνδυάσει με την υποταγή. Αν για παράδειγμα κάνετε μια αναζήτηση στο google ή αν ανοίξετε ένα λεξικό, ο όρος εξουσία αναφέρεται ως τη δυνατότητα που έχει κάποιος να επιβάλει τη θέλησή του σε άλλους, στηριζόμενος σε νόμους, κανόνες κλπ.
Εμένα προσωπικά δε μου λέει τίποτε αν αυτός που την ασκεί, πράττει βάσει νόμων ή κανόνων. Για μένα το αποτέλεσμα είναι ίδιο. Η προσπάθεια επιβολής της θέλησης σε κάποιον άλλον μόνο αρνητική μπορεί να είναι. Πάντα υπάρχει κάποιος που την ασκεί και κάποιος που υποτάσσεται σ’ αυτή κι ειλικρινά δε βρίσκω τίποτα θετικό σε αυτό. Φτάνει μόνο να σκεφτείτε ότι η εξουσία είναι συνυφασμένη με την πολιτική κι η πολιτική με την εξουσία.
Για να γυρίσω όμως στο απόφθεγμα του Λίνκολν, το πιστεύω ακράδαντα πως αν θες να μάθεις τι πραγματικά είναι ένας άνθρωπος, πρέπει να του δώσεις εξουσία. Ο τρόπος που θα τη διαχειριστεί θα δείξει την ποιότητά του ως άνθρωπο. Το αν θα κάνει κατάχρηση ή όχι αυτής θα δείξει τον πραγματικό του χαρακτήρα.
Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν πως είναι εθιστική, πως δρα σαν ναρκωτικό. Κι ως γνωστόν, για ένα ναρκομανή είναι πολύ δύσκολο να απεξαρτηθεί. Άπαξ κι ο οργανισμός του συνηθίσει στην ουσία, δύσκολα θα καταφέρει να την κόψει. Έτσι λοιπόν κι η εξουσία, θέλει δύναμη και θυσίες για να μπορέσει ένας άνθρωπος να διατηρήσει τις πεποιθήσεις και τις αξίες που είχε πριν την αποκτήσει. Θέλει πολύ κόπο και προσπάθεια για να καταφέρει να παραμείνει ο ίδιος και να μην της επιτρέψει να αλλοιώσει το χαρακτήρα του.
Γιατί ξέρετε, υπάρχουν κι αυτές οι περιπτώσεις. Σπανίζουν βέβαια, αλλά υπάρχουν. Άνθρωποι που παίρνουν εξουσία στα χέρια τους αλλά καταφέρνουν να ισορροπήσουν λογική και συναίσθημα και να γίνουν πέρα από επιτυχημένοι και πολύ ευτυχισμένοι. Κι αυτό πιστέψτε με είναι το πιο σπουδαίο. Γιατί συνήθως η κατάχρησή της, έχει αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των άλλων, οπότε δύσκολα θα μείνει ανεπηρέαστος εκείνος που την ασκεί. Κι έτσι είναι πολύ πιθανό στην πορεία να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα απ’ τα επιθυμητά.
Δυστυχώς όμως υπάρχει κι αυτή κατηγορία κι εδώ που τα λέμε, τη συναντάμε συχνότερα. Είναι εκείνοι που δεν κάνουν χρήση της εξουσίας, αλλά κατάχρηση αυτής. Που εκμεταλλεύονται τα προνόμια που τους δίνονται για να βγάλουν όλα τα κόμπλεξ και τις ανασφάλειες που κουβαλούν και που πιθανό δεν μπορούσαν να εκδηλώσουν νωρίτερα. Που προσπαθούν να επιβληθούν στους άλλους επικαλούμενοι συνεχώς το ρόλο και τη θέση τους, αλλά το μόνο που καταφέρνουν να κερδίζουν είναι αντιπάθειες απ’ τους γύρω τους και κυρίως από αυτούς στους οποίους την ασκούν.
Είναι εκείνοι που θα τους δεις με μια μύτη μέχρι το ταβάνι κι ένα βλέμμα γεμάτο ειρωνεία κι υπεροψία. Φροντίζουν συνεχώς να σου δείξουν με τις πράξεις τους ότι είσαι κατώτερος κι ότι εκείνοι είναι που έχουν το πάνω χέρι. Πολλές φορές θα στο πουν και κατάμουτρα, γιατί η αγένεια κι η εξουσία συχνά πάνε πακέτο.
Θεωρώ λοιπόν τη φράση του Λίνκολν σοφότατη. Γιατί μην ξεχνάτε πως η ιστορία έχει δείξει ότι η εξουσία τους αλλάζει τους ανθρώπους. Δε λέω φυσικά πως αυτό αποτελεί κανόνα, γιατί ως γνωστόν η φήμη κι η επιτυχία κάνουν τους καλούς καλύτερους και τους κακούς χειρότερους μα είναι πολύ δύσκολο κάποιος που θα τη γευτεί, να μπορέσει να διατηρήσει την ακεραιότητα του χαρακτήρα του και να μείνει ανεπηρέαστος απ’ τις αλλαγές που τυχόν θα του επιφέρει η χρήση της.
Γι’ αυτό, αν τυχόν δεις κάποιον να αλλάζει προς το χειρότερο όταν θα του δοθεί οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, σε οποιονδήποτε τομέα, μην εκπλαγείς. Απλά σκέψου πόσο σοφό ήταν τελικά αυτό το απόφθεγμα κι ευχήσου να μην υπάρξεις ποτέ στη θέση του.
Επιμέλεια Κειμένου Εύας Αξιώτη: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Εύα Αξιώτη
