Τα «θόλωσα και δεν ήξερα τι έκανα» δεν είναι δικαιολογία

Κατά τα τελευταία χρόνια και ειδικά κατά το τρέχον έτος καταγράφηκε σημαντική αύξηση των καταγγελιών για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα που παρουσίασε ο ΣΚΑΪ, το 2020 έγιναν 2.350 καταγγελίες, το 2021 2.675 και το 2022 υπήρξε η μεγαλύτερη αύξηση με 5.139 μέσα σε μόλις ένα εξάμηνο. Στους πρώτους 6 μήνες του 2022 υπήρξαν 2.464 περισσότερες καταγγελίες από πέρυσι για το αντίστοιχο διάστημα. Στο διάστημα αυτό καταγγέλθηκαν 4.588 άνδρες και 1.097 γυναίκες για ενδοοικογενειακή βία.

Η αυξανόμενη αυτή τάση τείνει να αποδίδεται σημαντικά στον εγκλεισμό που έφερε η πανδημία του κορωνοϊού. Στην πραγματικότητα όμως ο αναγκαστικός εγκλεισμός και η πολύωρη συνύπαρξη ανέδειξαν ένα πρόβλημα που προϋπήρχε στην κοινωνία μας και κρυβόταν επιμελώς κάτω από το χαλί, αυτό της βίας. Της επίθεσης, δηλαδή, σε κάποιον με σκοπό τη συμμόρφωση, την επιβολή, την υποταγή ή τον έλεγχο. Η επίθεση αυτή μπορεί να είναι λεκτική, σωματική ή ψυχολογική και μπορεί να εμφανιστεί σε όλα τα είδη σχέσεων: Στις οικογενειακές, στις ερωτικές, στις φιλικές αλλά και στις εργασιακές σχέσεις.

Οι θύτες συχνά ενδύουν την επιθετική τους συμπεριφορά με το μανδύα της θολούρας και της παρόρμησης. Συχνά επικαλούνται τη δικαιολογία «Θόλωσα και δεν ήξερα τι έκανα» αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι της πράξης τους αλλά ένας άλλος εαυτός που τους εξουσίασε στιγμιαία και τους οδήγησε σε ενέργειες που οι ίδιοι δεν είχαν συναινέσει. Στο σημείο αυτό συχνά μετατοπίζουν την ευθύνη στα θύματα, τα οποία με τη συμπεριφορά τους προκάλεσαν αυτόν τον άλλο τους εαυτό να παρουσιαστεί και να τους επιβληθεί.

Η δικαιολογία τύπου «Θόλωσα, δεν ήξερα τι έκανα» από τη μία μπορεί να αποτελεί φθηνή δικαιολογία των ατόμων που ήξεραν πολύ καλά τι έλεγαν ή τι έκαναν αλλά επέλεξαν να το κάνουν -είτε για να επιβληθούν, είτε για να εκτονωθούν, είτε για υποτάξουν το θύμα. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις η δικαιολογία αυτή προβάλλεται χειριστικά με σκοπό να προκαλέσει στο θύμα την εντύπωση ότι η πράξη έγινε άθελα του θύτη, ο οποίος φαίνεται να παρουσιάζει δυσκολίες αυτοελέγχου και γίνεται σχεδόν αξιολύπητος στα μάτια του θύματος.

Την ίδια ώρα η μετατόπιση της ευθύνης στο θύμα που «προκάλεσε» αυτή την έκρηξη, είναι σύνηθες φαινόμενο που του προκαλεί ενοχικότητα και αμφισβήτηση εαυτού. Όλο αυτό υποδηλώνει ότι ο θύτης εκτός από βίαιος, είναι χειριστικός, επιδέξιος ψεύτης κι ευθυνόφοβος. Αλλά καταφέρνει να κρυφτεί πίσω από μια προφασιζόμενη αδυναμία του εαυτού για την οποία το θύμα οφείλει να δείξει κατανόηση και να τη δεχθεί ως ένα ελάττωμα του ατόμου. Όσο όμως το θύμα δείχνει ανοχή τόσο τα περιστατικά επιθετικής συμπεριφοράς  κλιμακώνονται και αυξάνονται, αφού η πράξη δεν τιμωρείται, αλλά αντιθέτως ενισχύεται με τη σιωπή.

Από την άλλη, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες το άτομο που επικαλείται τη δικαιολογία «Θόλωσα, δεν ήξερα τι έκανα», λέει την αλήθεια, αν και φυσικά αυτό δεν αποτελεί εφησυχαστική είδηση. Πρόκειται για τις περιπτώσεις που το άτομο παρουσιάζει κάποια ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά π.χ. έντονη παρορμητικότητα, αίσθηση μεγαλείου, άναλγο συναίσθημα καθώς υπάρχουν στη βιβλιογραφία έρευνες που σχετίζουν τους θύτες με ψυχοπάθεια και ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Στις περιπτώσεις αυτές το άτομο δυσκολεύεται να έχει έλεγχο του εαυτού του και να επενεργήσει λογικά όταν κάτι το εξοργίσει πολύ ή αντιβαίνει των προσωπικών του νορμών. Η πράξη ενίοτε μπορεί να γίνει και μέσο εκτόνωσης και ηρεμίας.

Επιπλέον, συχνά το συναίσθημά του για το άλλο άτομο αλλά και η ενσυναίσθησή του είναι ανύπαρκτα, επομένως δεν το νοιάζει αν προκαλέσει βλάβη σε κάποιον, δεν τον απασχολεί πώς νιώθει ο άλλος ούτε μπορεί να μπει στη θέση του και να τον καταλάβει. Τα άτομα με ψυχοπάθεια παρουσιάζουν ψυχοπαθητικά στοιχεία και σε άλλες πτυχές της συμπεριφοράς, της διάδρασης και της αλληλεπίδρασής τους με τους άλλους, όχι μόνο με το θύμα, καθώς και σε άλλα πλαίσια, π.χ. στο εργασιακό.

Όπως και να έχει είναι σημαντικό οποιοδήποτε άτομο νιώθει ότι γίνεται θύμα μιας βίαιης συμπεριφοράς ακόμα και στην πιο απενεχοποιημένη έκφρασή της (π.χ. λεκτικό πείραγμα-υποτίμηση υπό τύπου αστείου κατ΄εξακολούθηση) πρώτον να το παραδεχτεί στον εαυτό του ότι δέχτηκε μια συμπεριφορά επίθεσης/βίας χωρίς να προσπαθεί να την ωραιοποιήσει, να τη δικαιολογήσει ή να την εκλογικεύσει δίνοντας συγχωροχάρτι στον θύτη και φταίξιμο στον εαυτό του. Έπειτα με σαφή και κατηγορηματικό τρόπο πρέπει να ξεκαθαρίσει στον θύτη ότι τέτοιες συμπεριφορές δεν είναι ανεκτές και δε συγχωρούνται. Οι ευκαιρίες που πρέπει να δώσει κανείς σε τέτοιες περιπτώσεις καλό θα ήταν να είναι μηδαμινές ώστε να προστατεύσει τον εαυτό του από ένα φαύλο κακοποιητικής συμπεριφοράς και έναν τοξικό άνθρωπο αλλά και για να δώσει στο θύτη το μήνυμα ότι αν δε δουλέψει με τον εαυτό του για να λύσει τα θέματά του δε θα μπορέσει να στεριώσει σε καμιά ανθρώπινη σχέση.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!