Ποιους νέους κανόνες εφαρμόζει από σήμερα η Ε.Ε. για το internet;

Η «Πράξη Ψηφιακών Υπηρεσιών» της Ευρωπαϊκής ένωσης κάνει πρεμιέρα σήμερα και δίνει τη δυνατότητα στον ελεγκτικό μηχανισμό να αφαιρεί στο μέλλον «προβληματικές αναρτήσεις» και fake news από το διαδίκτυο, μια ρύθμιση που θα επηρεάσει την αξιοπιστία κάθε πλατφορμας social media & newsroom της Ευρώπης.

Πρόκειται για ένα νομοθετικό πλαίσιο που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη ρύθμιση των διαδικτυακών υπηρεσιών και των κοινωνικών μέσων. Σκοπός του, είναι να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που σχετίζονται με τον διαδικτυακό χώρο, όπως η διάδοση του ψευδούς περιεχομένου, η ρητορική μίσ@υς και η προπαγάνδα της βί@ς.

Βάσει της DSA, προβλέπεται η υποχρέωση των εταιριών παροχής υπηρεσιών στο διαδίκτυο να αφαιρούν αμέσως περιεχόμενο που είναι μη νόμιμο ή παραπλανητικό. Ωστόσο, το σημαντικότερο είναι ότι πλέον και οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να αναφέρουν τέτοιο περιεχόμενο και να αμφισβητούν τις αποφάσεις διαγραφής ή μη. Επίσης, προβλέπεται διάκριση μεταξύ του περιεχομένου που είναι παράνομο και του περιεχομένου που είναι νόμιμο αλλά ενδέχεται να θεωρηθεί «επιβλαβές». Βασικός εχθρός, η ρητορική μίσους και η παραπληροφόρηση.

Για την κατηγορία της παραπληροφόρησης ο νόμος αναφέρει: «Μια τέταρτη κατηγορία κινδύνων πηγάζει από παρόμοιες ανησυχίες σχετικά με τον σχεδιασμό, τη λειτουργία ή τη χρήση, μεταξύ άλλων μέσω χειραγώγησης, πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και πολύ μεγάλων επιγραμμικών μηχανών αναζήτησης με πραγματικές ή προβλέψιμες αρνητικές επιπτώσεις στην προστασία της δημόσιας υγείας, σε ανηλίκους και με σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τη σωματική και πνευματική ευεξία ενός προσώπου ή για την έμφυλη βί@. Οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί επίσης να απορρέουν από συντονισμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία ή από τον σχεδιασμό επιγραμμικής διεπαφής που μπορεί να τονώσει συμπεριφορικούς εθισμούς των αποδεκτών της υπηρεσίας».

Σε μια επιπλέον ανάλυση, αξίζει να αναρωτηθούμε πώς εξασφαλίζεται ότι μιλάμε για «fake news»; Θα μπορούσαν, ακόμα και τα πραγματικά γεγονότα να ονομαστούν «παραπληροφόρηση» και «παραπλανητικά»; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο; Ο νόμος κάνει λόγο για «κοινωνικούς κινδύνους», που μπορεί να σημαίνει πολλά διαφορετικά πράγματα, ειδικά σε χώρες που έχουν υποστεί στο παρελθόν έλεγχο του τύπου. Η λογοκρισία, άλλωστε, είναι η πρακτική απαγόρευσης ή του περιορισμού της ελευθερίας του λόγου επί σκοπού. Στόχος της, είναι συνήθως ο περιορισμός της ελεύθερης έκφρασης ιδεών που θεωρούνται απειλητικές για την αρχή ή την κοινωνία. Αυτό έχει διπλή ανάγνωση. Η μία, είναι η ρομαντική. Η άλλη, μπορεί να φέρει την απαγόρευση ενός βιβλίου, την καταστολή δημοσιογραφικής ελευθερίας, ή τη μη ύπαρξη social media, που το έχουμε δει να συμβαίνει σε μη Ευρωπαϊκές χώρες. Σε αντίθεση λοιπόν με τη βι που είναι αρκετά ξεκάθαρη έννοια, πώς ακριβώς ελέγχεται τι είναι πραγματικό, τι παραπλανητικό και τι απλώς “άβολο”;

Επιπλέον το νομοθετικό πλαίσιο περιλαμβάνει και τις περιόδους μεγάλης κρίσης κι αναφέρει ότι: «Σε περιόδους κρίσης, ενδέχεται να χρειαστεί να ληφθούν επειγόντως ορισμένα ειδικά μέτρα από τους παρόχους πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών, επιπλέον των μέτρων που θα λάμβαναν ενόψει των άλλων υποχρεώσεών τους δυνάμει του παρόντος κανονισμού. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να θεωρείται ότι προκύπτει κρίση όταν συντρέχουν έκτακτες περιστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή απειλή για τη δημόσια ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία στην Ένωση ή σε σημαντικά μέρη της. Τέτοιες κρίσεις θα μπορούσαν να προκύψουν από ένοπλες συγκρούσεις ή τρομοκρατικές ενέργειες, συμπεριλαμβανομένων αναδυόμενων συγκρούσεων ή τρομοκρατικών ενεργειών, φυσικών καταστροφών όπως σεισμοί και τυφώνες, καθώς και από πανδημίες και άλλες σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της δημόσιας υγείας.

Η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να απαιτεί, κατόπιν σύστασης του ευρωπαϊκού συμβουλίου ψηφιακών υπηρεσιών («το συμβούλιο»), από τους παρόχους πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών και πολύ μεγάλων επιγραμμικών μηχανών αναζήτησης να δρομολογούν επειγόντως αντίδραση σε κρίσεις. Τα μέτρα που μπορεί να προσδιορίσουν και να εξετάσουν οι εν λόγω πάροχοι μπορεί να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, την προσαρμογή των διαδικασιών ελέγχου περιεχομένου και την αύξηση των πόρων που διατίθενται για τον έλεγχο περιεχομένου, την προσαρμογή των όρων και προϋποθέσεων, τα σχετικά αλγοριθμικά συστήματα και τα συστήματα διαφήμισης, την περαιτέρω εντατικοποίηση της συνεργασίας με αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου, τη λήψη μέτρων ευαισθητοποίησης και την προώθηση αξιόπιστων πληροφοριών και την προσαρμογή του σχεδιασμού τους.

Θα πρέπει να προβλεφθούν οι αναγκαίες απαιτήσεις για να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα αυτά λαμβάνονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και ότι ο μηχανισμός αντιμετώπισης κρίσεων χρησιμοποιείται μόνο όταν και στον βαθμό που αυτό είναι απολύτως αναγκαίο και τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο αυτού του μηχανισμού είναι αποτελεσματικά και αναλογικά, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των δικαιωμάτων και των έννομων συμφερόντων όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Η χρήση του μηχανισμού δεν θα πρέπει να θίγει τις άλλες διατάξεις του παρόντος κανονισμού, όπως εκείνες που αφορούν τις εκτιμήσεις κινδύνου και τα μέτρα περιορισμού και την επιβολή τους, καθώς και εκείνες που αφορούν τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης κρίσεων».

Τέλος η Ευρωπαϊκή ένωση ανακοίνωσε ότι οι ιστότοποι και οι μηχανές αναζήτησης πρέπει να ακολουθούν ορισμένους νέους αυστηρούς κανονισμούς σχετικά με τη διάδοση ειδήσεων και την αφαίρεση κακόβουλου περιεχομένου άμεσα, διαφορετικά θα υποστούν ποινή αυστηρών προστίμων. Μέσα σε αυτούς ανήκουν οι: Amazon, TikTok, Instagram, Facebook, Twitter, Boooking, Wikipedia, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, Google, Apple κ.α:

Αντί επιλόγου: Αν ο στόχος είναι ό,τι είναι παράνομο εκτός Διαδικτύου, να πρέπει να είναι παράνομο και στο Internet, τότε μιλάμε για μια πολύ σημαντική και χρήσιμη αλλαγή. Ελπίζουμε το συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο να βοηθήσει πράγματι στην καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, κινδύνους απειλής κυβερνοασφάλειας, της πρόκλησης σωματικής και ψυχικής βί@ς κι όχι στον περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης περιεχομένου στο διαδίκτυο, προκειμένου να επωφεληθούν εκείνοι που πάντα έψαχναν άλλον έναν τρόπο να ελέγχουν. Τα μέσα, τις απόψεις, τη συνείδηση.