«Καθόταν στην καρέκλα της κουζίνας και κάπνιζε σκεφτική. Η φωτογραφία του πατέρα της ήταν ακουμπισμένη πάνω στο πάσο και ένα μικρό καντήλι μπροστά της έριχνε λίγο φως. Περίπου ένας χρόνος είχε περάσει από τον θάνατό του και ακόμα να χωνέψει την απώλεια. Βούρκωσε στη θύμησή του και δεν άργησαν τα δάκρυα να αρχίσουν να τρέχουν ποτάμι από τα μάτια της. Ο άντρας της την παρακολουθούσε από την άλλη πλευρά του τραπεζιού και ανέκφραστα τη ρώτησε «γιατί κλαις;». «Μου λείπει ο πατέρας μου», απάντησε και σκούπισε μ’ ένα χαρτομάντηλο τη μύτη της. Εκείνος, σηκώθηκε από την καρέκλα, την προσπέρασε και κατευθύνθηκε προς τη βρύση για να γεμίσει το ποτήρι του με νερό.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που στερούταν την αγκαλιά του συζύγου της ,την οποία κάτι τέτοιες στιγμές είχε τόσο μεγάλη ανάγκη. Καθώς συνήθεια πλέον ήταν για εκείνη όλα τα στερημένα «σ’ αγαπώ», γιατί σχεδόν ποτέ της δεν τ’ άκουσε από το στόμα του. Ήξερε ότι ο άνθρωπος που είχε δίπλα της ήταν καλόψυχος αλλά ψυχρός. Ανέκαθεν δυσκολευόταν να εκφράσει αυτό που ένιωθε. Αλλά από την άλλη, είχαν στερέψει μέσα της όλες οι ματαιόπονες προσπάθειες να πείσει τον εαυτό της ότι έτσι είναι αυτός ο άνθρωπος και πρέπει να τον αποδεχτεί από τη στιγμή που τον αγαπάει. Έσβησε το τσιγάρο στο τασάκι και σηκώθηκε να ξεπλύνει το πρόσωπο της από τα δάκρυα».
Αλεξιθυμία. Η δυσκολία ν’ αναγνωρίσεις, να κατανοήσεις και να εκφράσεις τα συναισθήματά σου. Συγκεκριμένα, τον όρο «αλεξιθυμία» χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο Πίτερ Σιφνέος, καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ετυμολογικά, η λέξη αναλύεται ως εξής: στερητικό α (έλλειψη) + λέξις (λέξη) + θυμός (συγκίνηση), δηλαδή έλλειψη λέξεων για τα συναισθήματα.
Πρόκειται για έναν αρκετά πολυσυζητημένο όρο, διότι δε συγκαταλέγεται στα ψυχικά νοσήματα, με συνέπεια να μην υπάρχουν κριτήρια για την ακριβή διάγνωσή του. Δυστυχώς, αποδείχθηκε μέσω επιδημιολογικών μελετών ότι η αλεξιθυμία μπορεί να επηρεάζει μέχρι και το 13% του πληθυσμού, ενώ είναι συχνότερη στους άνδρες απ’ ότι στις γυναίκες. Οι περισσότεροι μελετητές μέσα από βάθος ερευνών έχουν καταλήξει ότι η αλεξιθυμία συνδυάζεται περισσότερο με ψυχικά νοσήματα, όπως η κατάθλιψη και το μετατραυματικό στρες, ενώ μπορεί να συνυπάρχει ακόμα και με τον αυτισμό. Συνεπώς αντιμετωπίζεται σαν δευτερεύουσα και παράπλευρη δυσκολία στη θεραπεία του ατόμου. Βέβαια, δε σημαίνει ότι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει σημάδια αλεξιθυμίας απαραίτητα έχει κατάθλιψη ή φέρει κάποιο άλλο ψυχικό νόσημα. Όπως το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ακριβή κριτήρια για τη διάγνωσή της δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει θεραπεία ή ότι δεν μπορούμε ν’ αναγνωρίσουμε τις ενδείξεις της.
Ευτυχώς οι μελετητές της έχουν συντάξει κατά καιρούς ερωτηματολόγια τα οποία κάνουν αξιόπιστες μετρήσεις για το αν κάποιος είναι αλεξιθυμικός ή όχι. Για όσους, λοιπόν, επιθυμούν να τσεκάρουν αν φέρουν οι ίδιοι ή κάποιο άλλο κοντινό τους πρόσωπο σημάδια αλεξιθυμίας, σας παραθέτω ένα αρκετά αξιόπιστο ερωτηματολόγιο. Σχεδιάστηκε το 2005 και βελτιώνει κάποιες από τις γενικές ελλείψεις άλλων ερωτηματολογίων, όπως το Bermond-Vorst ή το TAS-20. Αρχικά, το ερωτηματολόγιο δημιουργήθηκε από τον Jason Thompson, ο οποίος ήθελε να αναπτύξει ένα ερωτηματολόγιο για αλεξιθυμία διαθέσιμο δωρεάν στο ευρύ κοινό.
Οδηγίες: Υπάρχουν 37 ερωτήσεις με πέντε απαντήσεις, από τις οποίες πρέπει να επιλέγεται κάθε φορά μία. Κάθε ερώτηση μπορεί να έχει μία από τις εξής πέντε πιθανές απαντήσεις. Συμφωνώ απόλυτα – Συμφωνώ- Αναποφάσιστος – Διαφωνώ – Διαφωνώ απόλυτα. Όσον αφορά τα αποτελέσματα, το άτομο που συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο πρέπει να απαντήσει σε τουλάχιστον 20 ερωτήσεις για να είναι ουσιαστικό το αποτέλεσμα. Αν κολλήσετε σε κάποια ερώτηση, προσπεράστε την και συνεχίστε με την επόμενη.
Σημειώστε τις απαντήσεις σ’ ένα χαρτί και μετρήστε τη βαθμολογία που συγκεντρώσατε. Σε όλες τις ερωτήσεις η βαθμολογία έχει ως εξής. Συμφωνώ απόλυτα (1 βαθμός), Συμφωνώ (2 βαθμοί), Αναποφάσιστος (3 βαθμοί), Διαφωνώ (4 βαθμοί), Διαφωνώ απόλυτα (5 βαθμοί). Με εξαίρεση τις ερωτήσεις 3, 7, 8, 23 και 32 που βαθμολογούνται αντίστροφα, δηλαδή: Συμφωνώ απόλυτα (5 βαθμοί), Συμφωνώ (4 βαθμοί), Αναποφάσιστος (3 βαθμοί), Διαφωνώ (2 βαθμοί), Διαφωνώ απόλυτα (1 βαθμός).
Ξεκινάμε;
1. Όταν με ρωτούν ποιο συναίσθημα αισθάνομαι, συχνά δεν ξέρω την απάντηση.
2. Δεν είμαι βέβαιος ποιες λέξεις να χρησιμοποιήσω για να περιγράψω τα συναισθήματά μου.
3. Προτιμώ να ανακαλύπτω τις συναισθηματικές περιπλοκές των προβλημάτων μου αντί απλώς να τα περιγράφω με πρακτικούς όρους.
4. Όταν οι άλλοι είναι αναστατωμένοι ή πληγωμένοι, δυσκολεύομαι να φανταστώ αυτό που νιώθουν.
5. Οι άνθρωποι μού ζητούν να περιγράψω περισσότερο τα συναισθήματά μου, σαν να μην τα έχω εξηγήσει αρκετά.
6. Το σeξ ως ψυχαγωγική δραστηριότητα φαίνεται μάλλον ανούσιο.
7. Μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματά μου με ευκολία.
8. Δεν μπορείς να ζήσεις ολοκληρωμένα τη ζωή σου χωρίς να έχεις συνείδηση των βαθύτερων συναισθημάτων σου.
9. Οι άνθρωποι μερικές φορές αναστατώνονται μαζί μου και δεν μπορώ να φανταστώ την αιτία.
10. Οι άνθρωποι μού λένε ότι δεν προσέχω αρκετά τι αισθάνονται, όταν στην πραγματικότητα προσπαθώ με όλες μου τις δυνάμεις να καταλάβω τι λένε!
11. Όταν είμαι αναστατωμένος, δυσκολεύομαι να εντοπίσω τα συναισθήματα που το προκαλούν.
12. Το να περιγράφω τα συναισθήματα που αισθάνομαι για τους άλλους συχνά με δυσκολεύει.
13. Προτιμώ να συμμετέχω σε σωματικές δραστηριότητες με τους φίλους μου παρά να συζητούμε τις συναισθηματικές εμπειρίες μας.
14. Δεν είμαι και πολύ ονειροπόλος.
15. Δε μου αρέσουν οι συνεχείς αξιώσεις των άλλων ότι θα πρέπει να κατανοώ ή να μαντεύω τις ανάγκες τους, λες και θέλουν να διαβάσω το μυαλό τους!
16. Μερικές φορές βιώνω μπερδεμένα αισθήματα στο σώμα μου.
17. Για μένα, το σeξ είναι περισσότερο μια λειτουργική παρά συναισθηματική δραστηριότητα.
18. Κάποιοι μου λένε ότι είμαι ψυχρός ή δεν ανταποκρίνομαι στις ανάγκες τους.
19. Δεν ονειρεύομαι συχνά, και όταν συμβαίνει, τα όνειρά μου φαίνονται συνήθως βαρετά.
20. Οι φίλοι μου έχουν δείξει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ότι βρίσκομαι πιο πολύ στο μυαλό μου παρά στην καρδιά μου.
21. Δεν μπορώ να προσδιορίσω συναισθήματα που αισθάνομαι αμυδρά να εκτυλίσσονται μέσα μου.
22. Συχνά ρωτάω από τους άλλους τι θα αισθάνονταν αν βρίσκονταν στην κατάστασή μου (σε οποιαδήποτε κατάσταση), καθώς αυτό με βοηθάει να καταλάβω τι να κάνω.
23. Το βρίσκω χρήσιμο να αναλογίζομαι τα συναισθήματά μου εξίσου με τα πρακτικά ζητήματα όταν καθορίζω τις προτεραιότητές μου.
24. Χρησιμοποιώ τη φαντασία μου κυρίως για πρακτικά ζητήματα, όπως να λύσω ένα πρόβλημα ή να δημιουργήσω μια χρήσιμη ιδέα ή ένα αντικείμενο.
25. Αισθάνομαι συχνά άβολα, αμήχανος, ανίκανος, αδέξιος, ή και, μερικές φορές, άρρωστος, στις σeξουαλικές καταστάσεις.
26. Όταν εμπλέκομαι σε δύσκολες ή ταραγμένες σχέσεις, συχνά αναπτύσσω παράδοξα οργανικά συμπτώματα.
27. Βασίζομαι συχνά στους άλλους για να ερμηνεύσω τις συναισθηματικές λεπτομέρειες των προσωπικών και κοινωνικών γεγονότων.
28. Δε μου αρέσουν οι συζητήσεις, στις οποίες καταναλώνεται περισσότερος χρόνος σε συζήτηση για τα συναισθήματα παρά για τις καθημερινές δραστηριότητες καθώς τις απολαμβάνω λιγότερο.
29. Συχνά με μπερδεύει να καταλάβω τι θέλει το άλλο πρόσωπο σε μια σeξουαλική σχέση.
30. Οι άνθρωποι με τους οποίους έχω στενές σχέσεις παραπονιούνται ότι τους παραμελώ συναισθηματικά.
31. Μου αρέσει όταν κάποιος περιγράφει τα συναισθήματα που αισθάνονται σε περιπτώσεις παρόμοιες με τη δική μου, καθώς με βοηθάει να καταλάβω ποια είναι τα δικά μου συναισθήματα.
32. Η φαντασία μου είναι συχνά αυθόρμητη και απρόβλεπτη και δεν την ελέγχω.
33. Όταν βοηθώ τους άλλους, προτιμώ να συνεισφέρω στα καθήκοντά τους παρά να προσφέρω συμβουλές για τα συναισθήματά τους.
34. Έχω στο σώμα μου παράξενα αισθήματα που ακόμα και οι φίλοι ή οι γνωστοί μου δεν κατανοούν.
35. Δυσκολεύομαι όταν προσπαθώ να περιγράψω πώς αισθάνομαι για κάποιο σημαντικό γεγονός.
36. Η φαντασία μου συνήθως δεν είναι αυθόρμητη, ούτε με εκπλήσσει. Λειτουργεί σε πιο ελεγχόμενη βάση.
37. Βασίζω τις αποφάσεις μου περισσότερο στις αρχές παρά στο ένστικτό μου.
Βάση των αποτελεσμάτων (του αθροίσματος δηλαδή των βαθμών των απαντήσεων), η μέγιστη δυνατή βαθμολογία είναι το 185. Το ερωτηματολόγιο χρησιμοποιεί βαθμολόγηση βάσει τιμών αποκοπής. Αν η βαθμολογία σου είναι ίση ή χαμηλότερη από 94 δεν πάσχεις από αλεξιθυμία, ενώ αν είναι ίση ή μεγαλύτερη από 113, μάλλον η αλεξιθυμία είναι χαρακτηριστικό σου. Οι βαθμολογίες από 95 έως 112 δείχνουν πως υπάρχει πιθανότητα αλεξιθυμίας.
Μπορείς να κάνεις το τεστ απευθείας εδώ.
Αν κοιτάξουμε κατά πρόσωπο τον εαυτό μας στον καθρέφτη και οικειοποιηθούμε της αλήθειας ότι η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων γίνεται πολύ πιο εύκολη όταν μιλάμε με τα συναισθήματά μας, εσείς τι βαθμολογία συγκεντρώσατε;
Συντάκτης: Θάλεια Διαμαντούλη
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
