Πώς να καταλάβεις αν το ταίρι σου έχει πρόβλημα διαχείρισης θυμού

Οδηγούσε μανιασμένα στον δρόμο ενώ παράλληλα τα ουρλιαχτά ξεχύνονταν από τα παράθυρα του αυτοκινήτου και τα έπαιρνε μαζί του ο αέρας. Οι λέξεις ανήμπορες να βρουν τη σωστή τους θέση μέσα στις προτάσεις, που προσπαθούσε με κόπο να σχηματίσει, έμεναν στο κενό ασύνδετες χωρίς να βγάζουν κάποιο νόημα κι έσκαγαν πάνω στα μάγουλα σαν δυνατά χαστούκια. Το σασμάν μούγκριζε σαν θηρίο, σε κάθε προσπάθεια που έκανε ν’ αλλάξει ταχύτητα κι αντιστέκονταν με πείσμα μπροστά στην ανεξάντλητη οργή. Η παράνοια είχε χτυπήσει ακόμα μία φορά την πόρτα κι η έκρηξη θυμού ήταν τεράστια.

Κούρνιασα στο κάθισμα του συνοδηγού και παρακολουθούσα με τρόμο το ντελίριο που εξελίσσονταν μπροστά μου με κύριο πρωταγωνιστή τον σύντροφό μου. Ένιωθα λες κι ήμουν θεατής κι έβλεπα τρέιλερ από ένα ψυχολογικό θρίλερ. Προσπαθούσα να συγκεντρώσω το μυαλό μου και να βάλω σε τάξη τα λόγια που είχαμε ανταλλάξει πριν από λίγα λεπτά με σκοπό να εντοπίσω τι ήταν αυτό που είχα πει κι είχε ξυπνήσει όλη αυτήν την οργή, αλλά ήξερα ότι τη δεδομένη στιγμή ήταν αδύνατον να συνεργαστεί το μυαλό μου. Ο φόβος με είχε κυριεύσει, η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά  και το βλέμμα μου είχε παγώσει μπροστά στη θέα του συντρόφου μου. Μια φωνή μέσα μου μόνο άκουγα ανά διαστήματα ανακατεμένη με τα δικά του ουρλιαχτά να με ρωτάει- είναι αυτός ο άνθρωπος σου;

Ως γνωστόν ο καθένας από εμάς έχει τα δικά του όρια, τις δικές του κόκκινες γραμμές οι οποίες αν νιώσουμε ότι κάποιος μας τις καταπατά ή τις απειλεί είναι λογικό να γεννιούνται εκρήξεις. Όλοι λίγο πολύ μέσα στο πλαίσιο των ανθρώπινων σχέσεων έχουμε βιώσει ανάλογες καταστάσεις κι έχουμε δει τον εαυτό μας να ξεφεύγει από τα προσωπικά όρια που έχει θέσει ο καθένας από εμάς, κάνοντας ξεσπάσματα. Ορισμένες φορές, μάλιστα, αδυνατούσαμε ν’ αναγνωρίσουμε ότι αυτές οι ακραίες συμπεριφορές είναι δικές μας. Πρέπει όμως να μας γίνει κατανοητό ότι μια ορισμένη  και ελεγχόμενη ποσότητα θυμού είναι αναγκαία για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

Ο θυμός ανήκει στη λίστα των συναισθημάτων και συγκεκριμένα ορίζεται ως μια συναισθηματική κατάσταση κλιμακούμενης έντασης , από έναν απλό ερεθισμό μέχρι και το στάδιο της οργής. Είναι στην ουσία μία αυτοματοποιημένη αντίδραση του ανθρώπου απέναντι στην απειλή διεπόμενη από τρεις βασικές διεργασίες: την έκφραση, την καταστολή και την ηρεμία. Όταν οι συγκεκριμένες διεργασίες επιτευχθούν κι ο άνθρωπος φτάσει στο στάδιο της ηρεμίας, χωρίς να έχουν προηγηθεί ακραίες συμπεριφορές, έχει πετύχει και τον στόχο της διαχείρισης-οριοθέτησης του θυμού κι εκεί μιλάμε για θυμό μέσα σε υγιή όρια.

Πότε όμως ο θυμός γίνεται σύνδρομο;

Το σύνδρομο θυμού κι εξαιρετικά επιθετικής συμπεριφοράς ή όπως ορίζεται στην επιστημονική κοινότητα με τον όρο εκρηκτική διαλείπουσα διαταραχή, συνδέεται με την ψυχική κατάσταση κατά την οποία ορισμένοι άνθρωποι δεν μπορούν να συγκρατήσουν τον εκνευρισμό και τον θυμό τους και προχωρούν σε βίαιες ενέργειες. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια εντοπίζεται σε όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Συγκεκριμένα υπολογίζεται ότι το 7,3% του πληθυσμού έχει προσβληθεί από το συγκεκριμένο σύνδρομο με το 4% να παρουσιάζει τη σοβαρή μορφή της διαταραχής που χαρακτηρίζεται από τρεις ή περισσότερες εκρήξεις απρόκλητου ή αδικαιολόγητου θυμού.

Το σύνδρομο μπορεί να είναι η αιτία για πολλές περιπτώσεις βίας στην οικογένεια, κακοποίησης συζύγων ή επιθετικής συμπεριφοράς οδηγών. Μέχρι σήμερα δεν έχει μελετηθεί ικανοποιητικά ενώ η πραγματική του συχνότητα είχε υποτιμηθεί. Συνεπώς, αυτό που διαχωρίζει μια έντονη έκρηξη θυμού από το σύνδρομο του θυμού εκτός από την άσκηση βίας και την έντονη επιθετικότητα είναι η επαναληπτικότητα κι η συχνότητα τέτοιων ακραίων εκρήξεων χωρίς να υπάρχει σημαντικό αίτιο πρόκλησής τους. Για να χαρακτηριστεί ένας άνθρωπος ότι φέρει τη συγκεκριμένη διαταραχή αρκεί να έχει 3 έντονες εκρήξεις θυμού σε όλη του τη ζωή, που να είναι εξαιρετικά υπερβολικές σε σχέση με την αίτια που τις προκάλεσε.

Οι άνθρωποι που έχουν προσβληθεί από τη συγκεκριμένη ψυχική διαταραχή υπάρχει η πιθανότητα ν’ ασκήσουν σωματική η λεκτική βία στον άλλον, να προκαλέσουν ζημιές ακόμα και στα δικά τους υπάρχοντα χωρίς να συντρέχει κάποια άλλη ψυχική πάθηση ή να είναι υπό την επήρεια εξαρτησιογόνων ουσιών. Μετά το πέρας της έκρηξής τους, νιώθουν ανακούφιση αλλά παράλληλα και τύψεις για την απρεπή συμπεριφορά τους. Ο τρόπος αντιμετώπισής τους πέραν της φαρμακευτικής αγωγής είναι η γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία καθώς και η έγκαιρη διάγνωση της πάθησης. (πηγή: noesi.gr)

Το πιο σημαντικό όμως όλων είναι η παραδοχή του προβλήματος από τον ίδιο τον ασθενή. Και λέω ασθενή, καθότι είναι πάθηση και φεύγει τελείως από το πλαίσιο χαρακτηρισμού ως μια κακή συμπεριφορά. Όλες των ειδών οι παθήσεις που πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν όχι μόνο με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής αλλά και με την ψυχολογική υποστήριξη, πρέπει ο ίδιος ασθενής να έχει αποδεχτεί τη δυσκολία του κι εκούσια ν’ αναζητήσει βοήθεια.

Στη συγκεκριμένη πάθηση, στο σύνδρομο του θυμού, πρέπει να καταλάβει ότι η δική του δυσλειτουργία προκαλεί πρόβλημα και θέτει σε κίνδυνο αρχικά τον ίδιο του τον εαυτό αλλά, ακόμα περισσότερο, όμως, τους ανθρώπους που έχει γύρω του. Όσοι σχετίζονται με ανθρώπους με το συγκεκριμένο σύνδρομο, οι οποίοι όμως «δεν επιδέχονται βοήθειας», πρέπει να βάζουν τα πιο αυστηρά τους όρια σε τέτοιες ακραίες συμπεριφορές. Χρειάζεται αρχικά να ζητήσουν οι ίδιοι βοήθεια για τη διαχείριση του δικού τους ψυχισμού κι ακόμα καλύτερα, την απομάκρυνση από τους συγκεκριμένους ανθρώπους και καταστάσεις ώστε να διαφυλαχτούν ψυχικά αλλά και σωματικά σ’ ένα ενδεχόμενο ξέσπασμα.

«Σταμάτησε το αυτοκίνητο κάπου δεξιά στον δρόμο με τα αλάρμ ανοιχτά. Μια ανάσα ανακούφισης βγήκε αβίαστα από το στόμα μου κι ένιωσα το αίμα να κυλά ξανά στις φλέβες μου. Οι φωνές είχαν σταματήσει αλλά τα μάγουλά μου συνέχιζαν να καίνε. Πριν προλάβω να μιλήσω έπιασε το χέρι μου και το έσφιξε δυνατά. “Χρειάζομαι βοήθεια, θα μείνεις δίπλα μου;”»