Πείραμα: η δοκιμή που γίνεται για να ελεγχθεί η ορθότητα μιας μεθόδου, μιας άποψης ή η πρόκληση ενός φαινομένου, με σκοπό να το μελετήσει επιστημονικά. Την παραπάνω επεξήγηση θα τη διαβάσουμε, αν ανοίξουμε ένα λεξικό. Τι θα συναντήσουμε όμως σαν επεξήγηση αν ανοίξουμε το κεφάλι ενός τρελού επιστήμονα ο οποίος στον βωμό της επιστήμης- έρευνας και της προσωπικής του αυτοεξέλιξης θυσιάζει κάθε ανθρώπινο δικαίωμα κατακερματίζοντας παράλληλα την παραμικρή ρανίδα κλινικής ηθικής;
Σε αυτό το άρθρο, θα διαβάσουμε 5 από τα πιο αποτρόπαια πειράματα που έγιναν ποτέ στον κόσμο και έβαψαν τις σελίδες της ιστορίας με το αίμα και τις ψυχές ανυποψίαστων ανθρώπων χρησιμοποιώντας τους ως πειραματικά υποκείμενα.
1. «Stanford Prison Experiment»
Ένα από τα πιο γνωστά πειράματα στην επιστημονική κοινότητα είναι το πείραμα του Σταντφορντ (1971). Σκοπός του πειράματος ήταν να παρατηρηθεί η αντίδραση των ανθρώπων όταν αλλάζει ραγδαία ο κοινωνικός τους ρόλος. Στην ουσία, ήθελαν να μελετήσουν αν ένας «καλός» άνθρωπος μπορεί να κάνει «κακές» πράξεις σε περίπτωση που του δοθεί ο ρόλος του «κακού».
Το πείραμα σχεδιάστηκε από τον κορυφαίο ψυχολόγο του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Φίλιπ Ζιμπαρντό στο υπόγειο του Πανεπιστημίου το οποίο για τους σκοπούς του πειράματος μετατράπηκε σε μια άκρως αληθοφανή φυλακή. Στο πείραμα μετείχαν εθελοντικά προπτυχιακοί φοιτητές του πανεπιστημίου όπου οι μισοί ανέλαβαν τον ρόλο των δεσμοφυλάκων, ενώ οι άλλοι μισοί ανέλαβαν τον ρόλο των τροφίμων. Οι φοιτητές που ανέλαβαν να υποδυθούν τους δεσμοφύλακες μπήκαν με το παραπάνω στον ρόλο τους -ξεχνώντας την ταυτότητα που είχαν στην κανονική τους ζωή- με αποτέλεσμα να υπερβούν κατά πολύ τις αντιδράσεις που επέβαλε η ψυχολογική δοκιμασία, ασκώντας στους τροφίμους σαδιστικές τάσεις, χρήση βίας και τραυματίζοντας σωματικά/ψυχικά τους τροφίμους.
Ενώ αρχικά το πείραμα είχε σχεδιαστεί να διαρκέσει 14 μέρες ευτυχώς το σταμάτησαν την έκτη μέρα άρον- άρον γιατί η κατάσταση είχε ξεφύγει δραματικά. Παρόλο που το πείραμα λογοκρίθηκε καθότι δεν ακολουθούσε τον κώδικα δεοντολογίας επιστημονικών ερευνών, παράλληλα βοήθησε στην κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και στον τρόπο με τον οποίο αυτή συνδέεται με τους κοινωνικούς ρόλους που αναλαμβάνουν οι άνθρωποι. Το 2001 το πείραμα του Stanford μεταφέρεται στις κινηματογραφικές αίθουσες με την ταινία Das Experiment και το 2010 βγαίνει ένα remake του Γερμανικού πρωτοτύπου με την ταινία Stanford Experiment.
2. «Monster Study»
Από την λέξη και μόνο Monster οποιοσδήποτε μπορεί ν’ αντιληφθεί ότι θα αναφερθούμε σ’ ένα πείραμα που φέρθηκε στον άνθρωπο σαν τέρας κι ακόμα χειρότερα, το πειραματικό υποκείμενο ήταν δυστυχώς ορφανά παιδιά. Ήταν το 1939 όταν ο ψυχολόγος Wendell Johnson -από το πανεπιστήμιο της πόλης Ντάβενπορτ της Αίοβα- θυσιάζει στον βωμό της επιστήμης 22 ορφανά παιδιά με κύριο σκοπό την απόδειξη μία νέας θεωρίας για τον παιδικό τραυλισμό.
Σκοπός αυτού του βάρβαρου εγχειρήματος ήταν να μελετηθεί αν τα παιδιά με τραυλισμό συναναστρέφονταν με παιδιά που δεν αντιμετώπιζαν προφορικό πρόβλημα μπορούσαν ολοκληρωτικά να το διορθώσουν. Στο πείραμα, τα παιδιά κατέφθαναν στον χώρο –μη γνωρίζοντας ότι θα χρησιμοποιηθούν σε πείραμα- και χωρίζονταν σε δύο πειραματικές ομάδες. Η μία πειραματική ομάδα αποτελούταν από παιδιά που είχαν ευφράδεια κι ευγλωττία στον λόγο τους και στην άλλη ομάδα συμμετείχαν παιδιά χαμηλότερου επιπέδου, ενώ αμφότερα και οι δύο ομάδες περιείχαν από 5 παιδιά η κάθε μία με τραυλισμό.
Στην πρώτη ομάδα, ο Johnson χορήγησε θετική θεραπεία υμνώντας κι επιβραβεύοντας τα παιδιά που μιλούσαν ορθά σε αντίθεση με τη δεύτερη ομάδα που τα κατέκρινε βάρβαρα για κάθε προφορικό λάθος που έκαναν αποκαλώντας τα κεκέδες ή απαγορεύοντας να μιλάνε μέχρι να αρθρώσουν σωστά. Η ψυχολογική βία που ασκήθηκε στη δεύτερη ομάδα δημιούργησε απίστευτα ψυχολογικά τραύματα στα παιδιά, σε σημείο που ακόμα κι εκείνα που δεν αντιμετώπιζαν πρόβλημα ομιλίας, να αποκτήσουν.
Το πείραμα διήρκεσε πέντε ολόκληρους μήνες και τα αποτελέσματα δε δημοσιεύθηκαν ποτέ, καθότι οι συνάδελφοι του Johnson –που ονομάτισαν το πείραμα ως “Monster Study”- αντέδρασαν και με τον φόβο μην αμαυρωθεί η φήμη του γιατρού, το πανεπιστήμιο το σκέπασε. Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο. Το 2001 ο Johnson κάθεταιστο εδώλιο του κατηγορουμένου, το πανεπιστήμιο ζητάει δημόσια συγνώμη και το 2007 τα εν ζωή ορφανά του εν λόγω πειράματος -μετά από μια μακρόχρονη σειρά δικαστηρίων- δικαιώνονται κι αποζημιώνονται με το ποσό των 925.000 δολαρίων ως φόρο τιμής των όσων πέρασαν.
3. «Το Σχέδιο MKULTRA»
Στην εποχή του ψυχρού πολέμου γεννιέται το MKULTRA ή αλλιώς Project MKULTRA, ο κωδικός ενός μυστικού πειράματος της CIA για τον έλεγχο του μυαλού στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν ουσίες για την προώθηση της παράλογης σκέψης. Ουσίες που μεταβάλλουν τη δομή της προσωπικότητας του ατόμου με σκοπό να εξαρτάται από άλλο άτομο, μέθοδοι που προκαλούν σοκ και σύγχυση για εκτεταμένες χρονικές περιόδους, μέθοδοι και ουσίες που επιφέρουν φυσική αναπηρία, όπως η παράλυση των κάτω άκρων, η οξεία αναιμία και πολλά άλλα ακόμη.
Το πείραμα ξεκίνησε το 1953 μετά από έγκριση του αρχηγού της CIA Allen Dulles και διήρκεσε μέχρι και το 1973, όπου ο τότε αρχηγός της CIA, Richard Helms, έδωσε τη διαταγή να σταματήσει κι όλα τα έγγραφα να καταστραφούν, θάβοντας τις αποδείξεις του πειράματος στο σκοτάδι. Πιο συγκεκριμένα, ήταν ένα παράνομο πρόγραμμα στο οποίο ενεπλάκησαν πράκτορες κι εξειδικευμένο προσωπικό της CIA με πειραματόζωα Καναδούς κι Αμερικανούς πολίτες διάφορων επαγγελμάτων, όπως στρατιωτικούς, ιερόδουλες, κυβερνητικούς παράγοντες. Χορηγούσαν εν αγνοία τους παραισθησιογόνες ουσίες, με σκοπό τη μελέτη των αντιδράσεων των υποκειμένων κατά τη χρήση των ουσιών.
Η CIA είχε φτάσει σε σημείο να νοικιάζει σπίτια, τα οποία τα διαμόρφωναν έτσι ώστε να μοιάζουν με οίκους ανοχής, τοποθετούσαν διπλούς καθρέφτες κάμερες και μικρόφωνα, χορηγούσαν στους πελάτες τις ουσίες και κατέγραφαν τις αντιδράσεις τους μαγνητοσκοπώντας παράλληλα τις ερωτικές τους περιπτύξεις. Παρόλο που η CIA προσπάθησε να κρατήσει επτασφράγιστο μυστικό το εν λόγω πείραμα, το 1977 ένα δικό της «παιδί», ο πράκτορας Τζόν Μάρκς βγάζει στο προσκήνιο το MKULTRA αποκαλύπτοντας ό,τι ντοκουμέντο είχε βρει -αφού τα στοιχεία είχαν καταστραφεί τέσσερα χρόνια πριν- και το παράνομο πείραμα επιτέλους βλέπει το φως της δημοσιότητας.
4. «Θεραπείες αποστροφής»
Ένα από τα χειρότερα πειράματα της σύγχρονης ιστορίας ήταν αυτό των θεραπειών αποστροφής που έγινε τη δεκαετία του 1970 στη Νότια Αφρική από τον Dr. Aubrey Levin και τις νοτιοαφρικανικές δυνάμεις του Απαρτχάιντ. Με το παρατσούκλι “Dr Shock”, ο Levin ήταν γνωστός για τη χρήση ηλεκτροσόκ σε ομοφυλόφιλους στρατεύσιμους και των δύο φύλων, με το πρόσχημα της θεραπείας τους από την ομοφυλοφιλία τους.
Οι «ύποπτοι» ομοφυλόφιλοι στρατιώτες οι οποίοι δεν ανταποκρινόντουσαν στην αλλαγή μέσω -και καλά- φαρμάκων εξαναγκάζονταν από τους ανωτέρω τους να πηγαίνουν στα στρατιωτικά νοσοκομεία «κολαστήρια» της χώρας όπου τους υπέβαλλαν σε θεραπείες αποστροφής. Η πειραματική διαδικασία περιλάμβανε απίστευτα αποτρόπαιες μεθόδους όπως χημικό ευνουχισμό, ηλεκτροσόκ, ορμονοθεραπείες ακόμα κι αλλαγή φύλου με απώτερο σκοπό την εξάλειψη της ομοφυλοφιλίας στην στρατιωτική θητεία.
Εικάζεται ότι για το διάστημα 1971-1980 περίπου 900 άντρες και γυναίκες στρατιώτες υποβλήθηκαν στις θεραπείες αποστροφής. Ο επικεφαλής των θεραπειών αποστροφής ο Dr Aubrey Levin, συνέχισε την καριέρα του ως ψυχίατρος στον Καναδά όπου και καταδικάστηκε για σ3ξουαλική κακοποίηση τριών ασθενών του μεταξύ 2008 και 2010, ενώ του επιβλήθηκε ποινή πέντε ετών. Μόλις τον Απρίλιο του 2014 ο Levin άρχισε να εκτίει την ποινή του, αφού το Εφετείο της Αλμπέρτα απέρριψε την αίτησή του για νέα δίκη. Σήμερα, έχει αποφυλακιστεί με αναστολή και ζει σε σπίτι επανένταξης στον Καναδά.
5. «Μονάδα 731»
Ακόμα ένα φρικαλέο πείραμα, ήταν η Μονάδα 731. Πιο συγκεκριμένα, ένα απόρρητο πείραμα του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού στρατού το οποίο διεξήγαγε θανατηφόρα πειράματα σε ανθρώπους. Το πείραμα ξεκίνησε στον Β΄ Σινοϊαπωνικό Πόλεμο (1937-1945) και συνεχίστηκε σε όλο τον Β’ Παγκόσμιο καθώς ευθύνεται για τα απεχθέστερα εγκλήματα πολέμου που έχουν διαπραχθεί ποτέ από Ιάπωνες.
Η Μονάδα 731 βρισκόταν στην πόλη Χαρμπίν υπό τη διεύθυνση του στρατηγού Σίρο Ίσι ο οποίος ήταν υπεύθυνος της μονάδας μέχρι και το τέλος του πολέμου. Μία από τις πιο φρικαλέες πειραματικές διαδικασίες ήταν η ζωοτομία χωρίς αναισθησία. Γιατροί αφαιρούσαν ζωτικά όργανα από μολυσμένους αιχμαλώτους ώστε να μελετήσουν τις επιπτώσεις που είχε η μολυσματική ασθένεια στο ανθρώπινο σώμα, ενόσω ήταν ακόμη ζωντανοί- προς αποφυγή αλλοίωσης των αποτελεσμάτων από την αποσύνθεση. Άλλες φρικαλέες πειραματικές διαδικασίες ήταν οι ακρωτηριασμοί και η συγκόλληση άκρων σε άλλα μέρη του σώματος, ψύξη κι απόψυξη ανθρωπίνων σωμάτων, δοκιμή χειροβομβίδων και φλογοβόλων πάνω σε ανθρώπους, μεταφορά ιών, όπως για παράδειγμα σύφιλη και βλεννόρροια, μέσω ένεσης με το πρόσχημα ότι ήταν εμβόλιο.
Ακόμα ένα τεράστιο έγκλημα που διέπραξε η Μονάδα 731 ήταν οι βόμβες από ψύλλους οι οποίοι ήταν φορείς πανώλης κι εκτρέφονταν στα εργαστήριά τους, οποίες ρίχθηκαν σε διάφορες κινεζικές πόλεις με αποτέλεσμα να διασπείρουν στους πολίτες τη βουβωνική πανώλη και να χάσουν τη ζωή τους χιλιάδες εξ αυτών. Θάλαμοι αερίου, ενέσεις με αίμα ζώων, έκθεση σε θανάσιμες υπεριώδης ακτίνες Χ κι άλλες πολλές αποτρόπαιες πειραματικές διαδικασίες, αποτέλεσαν κομμάτι του πειράματος στο λεγόμενο «Ιαπωνικό Άουσβιτς».
Διαβάζοντας ένα μικρό δείγμα από όλα αυτά τα αποτρόπαια πειράματα παύλα εγκλήματα που έχουν γίνει στον κόσμο -καθότι υπάρχει στη βιβλιογραφία πληθώρα από αυτά- διαπιστώνουμε με ευκολία ότι θύματα, ήταν ο ανυποψίαστος πληθυσμός με την πλήρη συγκάλυψη κυβερνήσεων, πανεπιστήμιων κ.λπ. και τη σχεδόν ολοκληρωτική ατιμωρησία των υπευθύνων. Πόσο εύκολα λοιπόν γίνεται κανείς ένα πειραματικό υποκείμενο, ένα κομμάτι ενός τεράστιου παγκόσμιου ανθρώπινου πειράματος, χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα γι’ αυτό;
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου