Η πορτογαλική λέξη «saudade» δεν έχει ακριβή μετάφραση σε καμία άλλη γλώσσα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι προσεγγίζεται από τη λέξη «νοσταλγία», αλλά και αυτή δεν πιάνει ακριβώς το νόημά της. Σε απλά ελληνικά λοιπόν, είναι το συναίσθημα νοσταλγίας και λαχτάρας για κάποιο πρόσωπο, κυρίως ερωτικού ενδιαφέροντος, που όμως κρύβει καταπιεσμένα συναισθήματα, γιατί η επιστροφή του είναι αμφίβολη.
Αν ακούσεις fados, τα παραδοσιακά τραγούδια της Πορτογαλίας, θα νιώσεις το συναίσθημα χωρίς να χρειαστεί να καταλαβαίνεις τη γλώσσα. Η μουσική από μόνη της έχει έναν περίεργο τόνο χαρμολύπης. Παρ’ όλα αυτά, το έχεις βιώσει και χωρίς να εντρυφήσεις στην πορτογαλική κουλτούρα.
Αν έχεις μια παρόμοια εμπειρία που σχετίζεται με πρόσωπο που βρίσκεται μακριά, δεν επικοινωνείτε και δεν υπάρχει ενδεχόμενο επιστροφής ή αλλαγής της κατάστασης προς το καλύτερο, θα βρεις αυτή τη μίξη νοσταλγίας και λαχτάρας σε καθημερινά πράγματα.
Θ’ ακούσεις τραγούδια που έχεις συνδυάσει με κάποια κατάσταση του παρελθόντος. Η ζωντανή εκτέλεση θα σε κάνει να συγκινηθείς περισσότερο, λόγω του μη αναμενόμενου του πράγματος και του κρασιού που σου κάνει παρέα. Μπορεί να το ακούσεις τυχαία στο ραδιόφωνο καθώς οδηγείς ή στη λίστα τυχαίας αναπαραγωγής του mp3 περιμένοντας τον ηλεκτρικό. Στην πρώτη περίπτωση, θα παρκάρεις παραπέρα και θα ανάψεις τσιγάρο ενώ προσπαθείς να συγχρονίσεις ασυναίσθητα τη μουσική με τα αλάρμ. Στη δεύτερη, θα μείνεις να κοιτάς τις ράγες.
Θα μυρίσεις ένα άρωμα περαστικού ή τη μυρωδιά ενός φαγητού. Θα γυρίσεις το κεφάλι σου προς την κατεύθυνση από την οποία μπορεί να προέρχεται η μυρωδιά, με την ευχή να δεις το πρόσωπο που θέλεις, ακόμα κι αν ξέρεις πως οι πιθανότητες είναι πολύ μικρές. Θα ανακαλέσεις όμως τη στιγμή που συνδύασες μ’ αυτό τον τρόπο.
Θα δεις σε άλλους ανθρώπους κινήσεις ή συμπεριφορές που θυμίζουν εκείνον που λείπει. Εκεί είναι που πρέπει να προσέξεις, για να μη γίνει γι’ αυτόν και μόνο το λόγο αντικείμενο του πόθου. Όπως επίσης και όταν η ομοιότητα είναι φυσιογνωμική, που κάνει το παιχνίδι ακόμα πιο δύσκολο και τις αντιστάσεις μικρότερες.
Δε χρειάζεται απαραίτητα και κάποια συγκυρία, αν όντως θέλεις να θυμηθείς. Φτάνουν ένα αστείο περιστατικό και μια όμορφη στιγμή για να σκεφτείς «μακάρι να ήταν εδώ!». Ένα ραδιόφωνο αυτοκινήτου κολλημένο στο να παίζει το ίδιο CD του Μητροπάνου ή το «500 miles», μια βραδιά στην παραλία με την παρέα και το πώς τάπωσες τη στριμμένη εφοριακό αρκούν. Στην αρχή γελάς, σκέφτεσαι το πώς θα ήταν, αλλά στο τέλος μελαγχολείς.
«Saudade» είναι όλες εκείνες οι στιγμές. Τις οποίες, ευτυχώς ή δυστυχώς, τρέφει η ελπίδα, που ως γνωστόν είναι πολύ σκληρή για να πεθάνει.
Αν εν τέλει παραδώσει τα όπλα, να έχεις τη βεβαιότητα πως έχει σκοτώσει πρώτα εσένα.
Συντάκτης: Τίνα Μπαρμπάτσαλου
