Δουλειά, εργασία, μεροκάματο∙ πόσες λέξεις υπάρχουν, άραγε, για να περιγράψουν τη δραστηριότητα που καταναλώνει πολύ χρόνο απ’ την καθημερινότητά μας; Σπουδάζουμε ή βγαίνουμε από νωρίς στην αγορά εργασίας με σκοπό να κατακτήσουμε την αυτονομία μας, βγάζοντας χρήματα για την αφεντιά μας και τη συντήρησή μας και κάνοντας πράγματα για εμάς.
Η δουλειά μάς καλύπτει κυρίως βιοποριστικά μα όχι μόνο. Προσφέρει και συναισθηματική πληρότητα, κάνοντάς σε να νιώθεις χρήσιμος στον ίδιο σου τον εαυτό αλλά και στο σύνολο, γενικότερα. Φέρνει κοινωνική καταξίωση, αναγνωσιμότητα, κύρος. Κι ενώ κάποιοι προσπαθούν σκληρά μια ζωή για να καταφέρουν να χτίσουν μια αξιοπρεπή καριέρα, άλλοι τα καταφέρνουν σε χρόνο ρεκόρ με όχι και τόσο θεμιτά μέσα.
Από μικροί, λοιπόν, έχουμε γαλουχηθεί σε μια αντίληψη πως η επαγγελματική επιτυχία είναι αυτοσκοπός κι έτσι η πλειοψηφία κάνει τα πάντα για να τα καταφέρει, ξεχνώντας πως η εργασία είναι μόνο ένα μέρος της ζωής μας κι όχι ολόκληρη η ύπαρξή μας.
Αν παρατηρήσουμε ένα εργασιακό περιβάλλον θα δούμε μεμιάς πως αποτελεί μία μικρογραφία της κοινωνίας. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να ‘ναι διαφορετικά; Υπάρχουν τόσοι αλλιώτικοι χαρακτήρες και τόσοι διαφορετικοί τρόποι συμπεριφοράς. Μια ρήση πολύ εύστοχα αναφέρει πως για να μάθεις τον αληθινό χαρακτήρα ενός ανθρώπου ο καλύτερος τρόπος είναι να του δώσεις εξουσία, και τότε θα δεις πώς συμπεριφέρεται στους υφισταμένους του.
Το να δουλεύεις σκληρά και μεθοδικά, δυστυχώς, δεν αποτελεί κι εγγύηση πως θα καταφέρεις να χτίσεις την καριέρα που τόσο επιθυμείς. Σίγουρα, θα αποκτήσεις εργασιακή συνείδηση, αλλά απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχεις και στην πραγματική σου ζωή ως άνθρωπος. Στην εργασιακή σκάλα, λοιπόν, τα σκαλοπάτια για την ιεραρχία δεν τα ανεβαίνουν πάντα εκείνοι που έχουν τα προσόντα για τη θέση, αλλά ίσως να τα ανέβουν πιο εύκολα και πιο γρήγορα εκείνοι που έχουν την πειθώ πως το αξίζουν, κι έχουν από κοντά και το άτομο εκείνο που θα τους βοηθήσει να επιτύχουν τον σκοπό τους. Κι όταν επιτύχουν αυτό που θέλουν και δεν τους είναι πια χρήσιμο, απλά θα σταματήσουν την εκάστοτε ευγενική και καλή συμπεριφορά απέναντί του.
Μικρογραφία της κοινωνίας μας, είπαμε, η εργασία, πάντα θα υπάρχει το καλό παιδί που κάνει όλες τις δουλειές, αλλά κάτι θα του λείπει για να ‘ναι κι ο ηγέτης, σωστά; Πόσες φορές στο γραφείο ή την όποια επιχείρηση συναντήσαμε εκείνους που δουλεύουν αμέσως μόλις ο εργοδότης ή κάποιος ανώτερος τους εμφανιστεί, μόνο και μόνο για να φορέσουν τη μάσκα του εργατικού και να πείσουν για τον ζήλο τους; Ενώ όταν δεν υπάρχει το κατάλληλο κοινό να τους απολαύσει, απλά κοιτούν το ταβάνι, μέχρι να περάσει το απαραίτητο οκτάωρο για να πάνε σπίτι τους.
Άλλη κατηγορία, συγγενική με τους επιλεκτικά σκληρά εργαζόμενους, είναι εκείνοι που σκορπούν τα κομπλιμέντα, σε όποιον μπορεί να τους φανεί χρήσιμος -λίγο παραπάνω σε υπεύθυνους και διευθυντές. Η ειρωνεία είναι ότι οι κόλακες πάντα βρίσκουν δίοδο προς την επαγγελματική καταξίωση. Γιατί όλοι λατρεύουν τα καλά λόγια και τον θαυμασμό, πόσο μάλλον όταν αυτά δυναμώνουν το «εγώ» του εκάστοτε εργοδότη.
Κι αν ανήκεις στην κατηγορία των ανθρώπων που έχουν φιλότιμο και θες πάντα να κάνεις σωστά τη δουλειά σου –είτε (για να ‘μαστε ειλικρινείς) υπό τον φόβο ότι μπορεί να την χάσεις είτε απλά γιατί έτσι έχεις μάθει, γιατί είναι θέμα παιδείας να επιθυμείς να ‘σαι τίμιος και κανένας να μην μπορεί να σου προσάψει τίποτα–, ίσως βρεθείς στη θέση του θύματος, που απλά όλοι έρχονται σε εσένα να σου αναθέσουν τα καθήκοντά τους.
Όχι, δεν είσαι θύμα, κι ας τους βολεύει να το μεταφράζουν έτσι. Προφανώς δε θα κάτσεις να σε πατήσουν, αλλά παράλληλα έχεις μάθει στη ζωή σου να μην πατάς επί πτωμάτων, να κάνεις αυτό που έχεις επιλέξει ως εργασία και να το κάνεις μάλιστα όσο καλύτερα μπορείς, για εσένα. Γιατί εσύ θα ξέρεις τι είσαι και τι αξίζεις, κι όσο οι κόλακες περηφανεύονται με ξένα ή κλεμμένα τρόπαια, εσύ απλά χαμογελάς, γιατί βλέπεις την πραγματικότητα.
Έχεις καταλάβει πως η δουλειά είναι απλά οκτώ ώρες απ’ τη μέρα σου, πως έξω από αυτή σε περιμένουν οι άνθρωποι που αγαπάς, η ζωή και τα όνειρά σου, κι εκεί είναι που, στα αλήθεια, απολαμβάνεις τις στιγμές. Εκείνοι που (με δόλιους ή όχι τρόπους) έχουν μοναδικό στόχο κι ενδιαφέρον την καριέρα τους, ίσως να μην έχουν κάτι άλλο για να ασχοληθούν. Άσ’ τους να κοιμούνται με τα άγχη και τις προαγωγές το βράδυ, εσύ έχεις μια αληθινή αγκαλιά να σε περιμένει.
Και στο τέλος είναι το μόνο που αξίζει!
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη