Διπολική διαταραχή· νόσος που πάσχει το συναίσθημα

«Ένιωθα πολύ μόνος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι φίλοι μου, η οικογένειά μου, θύμωναν μαζί μου, δεν μπορούσαν να με καταλάβουν. Η αλήθεια είναι ότι ούτε εγώ μπορούσα να καταλάβω τον εαυτό μου. Όταν τα πράγματα χειροτέρεψαν, αποφάσισα να ζητήσω βοήθεια από έναν ψυχίατρο. Θυμάμαι πόσο δύσκολο μου ήταν να πάρω την απόφαση να κλείσω ραντεβού και πόσο ανακουφιστικό όταν ένιωσα ότι όταν του μιλάω είναι εκεί για μένα, με αποδέχεται και δε με χαρακτηρίζει. Όταν έφτασε η στιγμή που διαγνώστηκε η διπολική διαταραχή, ένιωσα φόβο μέσα μου ότι θα χάσω τον έλεγχο της ζωής μου, όμως σήμερα νιώθω ευγνώμων που τότε πήρα την απόφαση να το ψάξω και κατάφερα να είμαι σήμερα λειτουργικός και να νιώθω καλά με τον εαυτό μου». Λόγια από ένα νέο άνθρωπο που έκανε τη σωστή κίνηση και δεν γύρισε την πλάτη στο πρόβλημά του.

Πολλές φορές δε βλέπουμε, δε θέλουμε να δούμε και ειδικά όταν το πρόβλημα εμφανίζεται σ’ ένα δικό μας άνθρωπο ή σε μας τους ίδιους. Όμως το να σπάσουμε τα στερεότυπα και ν’ αντικρίσουμε τα γεγονότα κατάματα, ίσως μας δώσει μια ευκαιρία να ζήσουμε καλύτερα, εμείς και οι άνθρωποι που αγαπάμε.

Η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική νόσος –από τις πιο συχνές– παλαιότερα γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη. Είναι μια διαταραχή της διάθεσης, όπου υπάρχει εναλλαγή επεισοδίων μανίας και κατάθλιψης και παράλληλα το άτομο γίνεται δυσλειτουργικό στην καθημερινότητα, είτε μιλάμε για δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, είτε στην αυτοφροντίδα, στην εργασία, στην κοινωνική ζωή. Για να πούμε πως κάποιος έχει διπολική διαταραχή, θα πρέπει να ‘χει εμφανίσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας -που διαρκεί τουλάχιστον μια εβδομάδα- και να παρουσιάσει συμπτώματα όπως ευερεθιστότητα ή υπερβολική αυτοεκτίμηση, μειωμένη ανάγκη ύπνου, φλυαρία, ανάγκη σπατάλης χρημάτων, μειωμένη κρίση, νευρικές κινήσεις, υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του, αυξημένη λίμπιντο, αδυναμία συγκέντρωσης, έλλειψη αυτοελέγχου.

Δυστυχώς δεν υπάρχουν εξετάσεις που μπορούν να διαγνώσουν τη νόσο, οπότε η διάγνωση γίνεται κλινικά και βασίζεται στο ιστορικό του ασθενή και στην κατάστασή του, λαμβάνοντας υπόψιν τα 3Σ: συναίσθημα, σκέψη, συμπεριφορά. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι της νόσου, αυτοί είναι:

1. Η Διπολική Διαταραχή τύπου 1, όπου παρατηρούμε την ύπαρξη τουλάχιστον ενός μανιακού επεισοδίου. Στον συγκεκριμένο τύπο μπορεί να παρουσιάζονται μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια στο ιστορικό του ασθενούς. Αυτός είναι και ο πιο συνηθισμένος τύπος.

2. Η Διπολική Διαταραχή τύπου 2, η οποία έχει τουλάχιστον ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο και τουλάχιστον ένα υπομανιακό επεισόδιο. Εδώ υπάρχει κίνδυνος να γίνει και λάθος διάγνωση και να νομίζουμε πως ο ασθενής πάσχει από κατάθλιψη.

Η αιτία μέχρι και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρη, όμως ξέρουμε πως οι γενετικοί καθώς και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν σημαντική επίδραση στην εκδήλωση της νόσου. Αν μάλιστα υπάρχει βιολογική προδιάθεση, τότε σε συνθήκες που μπορεί κάποιος να βιώσει απειλή, υπερβολικό στρες, απόρριψη ή σε άλλες δύσκολες καταστάσεις, η νόσος μπορεί να πυροδοτηθεί. Εξίσου επιβλαβής παράγοντας είναι και συνήθειες που βλάπτουν τον οργανισμό μας, όπως το αλκοόλ, η χρήση ουσιών, οι ακραίες κακές συνήθειες που σε συνδυασμό με τη βιολογική προδιάθεση, μπορεί να φέρουν στην επιφάνεια τη νόσο.

Η διπολική διαταραχή μπορεί να προσβάλει όλους, άντρες, γυναίκες, παιδιά. Αρκετές φορές εμφανίζεται σε νεαρές ηλικίες. Αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι στις γυναίκες τα συμπτώματα περιλαμβάνουν περισσότερο καταθλιπτικά επεισόδια.

Η θεραπεία είναι φαρμακευτική και παράλληλα μπορεί να γίνει και ψυχοεκπαίδευση στον ασθενή, αλλά και στην οικογένεια, για να φέρει καλύτερα αποτελέσματα στην καθημερινότητα. Πολλές φορές ο ασθενής έχει την ανάγκη να διακόψει τα φάρμακα, επειδή υπάρχουν διαστήματα νορμοθυμίας (τότε έχει φυσιολογική διάθεση), όμως αυτό είναι εσφαλμένη πρακτική, γιατί η νόσος υποτροπιάζει αν γίνει διακοπή της αγωγής. Γι’ αυτό και συνίσταται διακοπή μόνο σε συνεννόηση με τον ψυχίατρο και κάτω από ειδικές συνθήκες.

Παρόλο που υπάρχει μεγάλη προκατάληψη και στίγμα –όπως και για όλες τις ψυχικές ασθένειες– η διπολική διαταραχή έχει σχετιστεί με τη δημιουργικότητα και την ιδιοφυΐα. Κάποιοι διαγνωσμένοι της νόσου, ανάμεσα σ’ αυτούς η ηθοποιός και συγγραφέας Carrie Fisher που διαγνώστηκε στα 24 της, o Αμερικανός μουσικός Brian Wilson, ο βραβευμένος με Νόμπελ συγγραφέας Ernest Hemingway, ο δημοφιλής Ολλανδός ζωγράφος Vincent van Gogh, η ηθοποιός Marilyn Monroe, η ποιήτρια Emily Dickinson, η κορυφαία γλύπτρια Camille Claude, η Britney Spears και ο καλλιτέχνης Kanye West.

Είναι απαραίτητο να μην προσπεράσει κανένας τυχόν ενδείξεις, γιατί σε περιόδους καταθλιπτικών επεισοδίων ο μεγαλύτερος κίνδυνος των ασθενών με διπολική διαταραχή είναι η αυτοκτονικότητα, ενώ κατά τη διάρκεια επεισοδίων μανίας ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η αδυναμία ελέγχου των συναισθημάτων και η έλλειψη κριτικής ικανότητας.

Το θετικό είναι πως σήμερα υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης της νόσου, που δίνουν τη δυνατότητα στον ασθενή, αλλά και στην οικογένειά του, να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.