Το άγχος μπορεί να γίνει κινητήριος δύναμη

Αναπολώ την ανεμελιά, αναπολώ εκείνα τα χρόνια που όλοι μας τα βλέπαμε όλα πιο απλά και δε λειτουργούσαμε με τόσο άγχος στην καθημερινότητά μας. Τα τελευταία χρόνια όπου και να στραφώ βλέπω ανθρώπους αγχωμένους και το δυσάρεστο είναι πως βλέπω και νέα παιδιά να βιώνουν άγχος. Προβληματίζομαι και παράλληλα απορώ όταν συνειδητοποιώ ότι εγκλωβιζόμαστε, θεωρώντας πως δεν υπάρχει καμία διέξοδος από καταστάσεις που μας ζορίζουν. Είναι, όμως, αλήθεια αυτή η σκέψη που επικρατεί και μας μπλοκάρει;

Σύμφωνα με τον Richard Lazarus, άγχος είναι: «Όταν το άτομο αισθάνεται ότι οι προσωπικές του δυνάμεις κι ικανότητες δεν επαρκούν για να αντεπεξέλθει στις συγκεκριμένες απαιτήσεις του περιβάλλοντός του». Τελικά οι προσωπικές μας δυνάμεις κι ικανότητες δεν επαρκούν ή απλά είναι αυτή η πρώτη μας σκέψη σε μια δύσκολη κατάσταση;

Συνήθως το άγχος μας το εκδηλώνουμε με φόβο, ανησυχία και πολύ συχνά συνοδεύεται με σωματικά συμπτώματα, όπως είναι ο πονοκέφαλος, η ταχυκαρδία, το αίσθημα κόπωσης, ο πόνος στο στομάχι, η εφίδρωση, η νευρικότητα, φτάνοντας να ‘ναι καταστροφικό για τον οργανισμό μας και για την υγεία μας, εφόσον το μυαλό εστιάζει στα αρνητικά συναισθήματα, νιώθοντας απάθεια, αποξένωση, κατάθλιψη, εκνευρισμό.

Είναι, όμως, πάντα το άγχος καταστροφικό; «Φυσικά κι όχι» είναι η απάντηση πολλών ερευνών. Αν δεν αφήνουμε το σώμα μας να μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού μπροστά στα προβλήματα και παράλληλα μπορέσουμε να δούμε ρεαλιστικά τις καταστάσεις, επικεντρωμένοι στο να βρούμε εναλλακτικές στα προβλήματα, τότε το άγχος μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη, μετατρέποντας την αρνητική ενέργειά του σε κάτι παραγωγικό.

Όσο περισσότερο χρόνο, εμπειρίες και πόρους έχουμε, τόσο πιο διαχειρίσιμες είναι οι καταστάσεις. Παράλληλα, μεγάλη βαρύτητα στη διαχείριση παίζει η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου, όπου καθορίζει το «πώς» και το «γιατί».

Κατανοώ ότι η πρώτη αντίδραση σε μια δυσάρεστη κατάσταση είναι η σκέψη «δε θα τα καταφέρω», όμως τελικά τα όσα μπορεί να καταφέρει ο καθένας μας είναι πολλά περισσότερα από αυτά που πιστεύουμε. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι ν’ αναγνωρίσουμε γιατί αγχωνόμαστε. Αυτό φυσικά δεν είναι τόσο απλό, γιατί πολλές φορές υπάρχουν λόγοι που είναι πιο βαθιά ριζωμένοι και δεν είναι εύκολα ορατοί.

Για να το σπάσουμε, λοιπόν, σε πιο απλά βήματα, θα ξεκινήσουμε με το να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε στρεσαρισμένοι. Επόμενο βήμα είναι να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που μας στρεσάρει και στη συνέχεια να καταλάβουμε τον λόγο. Σημαντικό να το αντιμετωπίσουμε ως μία κατάσταση κι όχι σαν συναίσθημα. Το βέβαιο είναι ότι δεν έχει έρθει το τέλος του κόσμου και φυσικά υπάρχουν λύσεις, που απλά ακόμα εμείς δεν τις έχουμε ανακαλύψει.

Είναι σημαντικό να ‘χουμε γνωρίσει λίγο καλύτερα τον εαυτό μας και τις προσδοκίες μας. Τι είναι αυτά που μπορούμε να κάνουμε και τι είναι αυτά που δεν μπορούμε να κάνουμε. Αναγνωρίζουμε τις ικανότητές μας και παράλληλα αυτά που έχουμε πετύχει δεν τα θεωρούμε δεδομένα, αλλά τα εκτιμάμε. Εκπαιδεύοντας τον εαυτό μας ν’ αναγνωρίζει τις αλλαγές στη συμπεριφορά του, θα προλάβουμε την ένταση πριν αυτή δημιουργηθεί.

Στόχος μας είναι να μάθουμε τον εαυτό μας να βλέπει τα πράγματα και τα εμπόδια στις πραγματικές τους διαστάσεις και παράλληλα να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων, γιατί αυτό είναι μη ρεαλιστικό κάποιες φορές. Σιγά-σιγά θα δούμε ποια είναι τα προβλήματα και ποιοι είμαστε εμείς κι αυτό το άγχος θα πάρει τη σωστή του διάσταση, ώστε να είναι θετικό στη ζωή μας και να μη στέκεται εμπόδιο στον δρόμο μας.