Παιδιά και τεχνολογία: μια επικίνδυνη σχέση εξάρτησης

Καλώς ή κακώς, ζώντας στον 21ο αιώνα είμαστε υποχρεωμένοι, μικροί και μεγάλοι, να συμβαδίζουμε με το χαρακτήρα της εποχής μας, ο οποίος ακολουθεί και κατευθύνεται πλέον σε πλήρως εξελιγμένα τεχνοκεντρικά μονοπάτια. Η καθημερινότητά μας έχει ταυτιστεί με την τεχνολογία, γεγονός που μας έχει διευκολύνει κατά πολύ, μας έχει θέσει όμως εκτεθειμένους και σε αρκετούς κινδύνους.

Μέσα σ’ αυτήν την καλπάζουσα τεχνολογική πορεία που μας λύνει τα χέρια και μας φέρνει πιο κοντά, δε θα μπορούσαμε να υπάρξουμε πιο ευγνώμονες, σαφώς. Παρ’ όλα αυτά, τα θετικά αυτού του κόσμου που αγαπά και πασάρει κάθε είδος ηλεκτρονικής συσκευής, μας κάνουν να παραβλέπουμε το αρνητικό κομμάτι της υπόθεσης, το οποίο δεν είναι άλλο απ’ τον εθισμό και την εξάρτηση, το ρίσκο ενός άγνωστου κόσμου που κρύβεται πίσω από οθόνες αλλά και τα λανθασμένα πρότυπα.

Ανεξαρτήτως ηλικίας, σχεδόν όλοι, έχουν κολλήσει σ’ έναν ψεύτικο εικονικό κόσμο, μέσα σ’ αυτούς ακόμη κι έφηβοι αλλά και μικρά παιδιά. Θέλοντας και μη –κάποιες φορές μάλιστα σκόπιμα για να κρατήσουν τα παιδιά ήσυχα κι απασχολημένα– το μεγαλύτερο ποσοστό των γονέων (αριθμός που συνεχώς αυξάνεται) δεν μπορεί να αποφύγει την έκθεση των παιδιών του στην τεχνολογία, κατά συνέπεια και στο διαδίκτυο, με ό,τι  αυτό συνεπάγεται.

Τα παιδιά είναι παιδιά. Δεν έχουν τη δυνατότητα να ελέγξουν, ούτε και την ψυχραιμία αλλά και τα όρια να χειρίζονται κάποιες καταστάσεις. Η ενασχόλησή τους από μικρή ηλικία με την τεχνολογία δύναται να επιφέρει σημαντικά προβλήματα, τα οποία ξεκινούν απ’ τα πιο απλά, όπως η αϋπνία κι η παχυσαρκία που προκαλεί ο γενικότερος εθισμός, έως και τα ακόμη πιο σημαντικά,  που αφορούν την ψυχολογία τους και δυστυχώς δεν είναι λίγες οι φορές που κόστισαν ως και την ίδια τους τη ζωή.

Πέρα από αυτό, αν τα παιδιά απ’ τη μικρή τους ηλικία πορεύονται στη ζωή έχοντας για παρέα τα τεχνολογικά μέσα, δε θα καταφέρουν ποτέ να αποχωριστούν την αγαπημένη τους αυτή συνήθεια, πράγμα που περιορίζει κάθε άλλη ευκαιρία για κοινωνικοποίηση και σχεδόν αποκλείει κάθε άλλη ενασχόληση που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι δημιουργική, υγιής κι ακίνδυνη. Όσο δηλαδή εθίζεσαι σε κάτι, τόσο πιο δύσκολο να απαλλαχτείς από αυτό και σχεδόν αδύνατο να αφιερώσεις το χρόνο σου κάπου άλλου.

Καθηλωμένα κι ανυποψίαστα σε μία καρέκλα γραφείου, σε έναν καναπέ ή σε ένα net cafe, αφήνουν τους εαυτούς τους να παθιάζονται με ακατάλληλα γι’ αυτά προγράμματα, ηλεκτρονικά παιχνίδια κι επικίνδυνους πλασματικούς κόσμους. Τρέφονται βιαστικά κι ανθυγιεινά και κοιμούνται λίγο. Απομονωμένα κι αποστασιοποιημένα απ’ το ημερήσιο πρόγραμμά τους, αδιαφορούν για το σχολείο, τα μαθήματα, αποφεύγουν κάθε αθλητική δραστηριότητα και παραμερίζουν κάθε άλλο χόμπι. Η όρεξη για μια οργανωμένη καθημερινότητα μειώνεται, συνεπώς κι η επικοινωνία τους με γονείς και συνομήλικους.

Οι ώρες στο σχολείο περνούν ανυπόμονα, μετρώντας αντίστροφα για το τελευταίο κουδούνι που ανακοινώνει το σχόλασμα, πράγμα που σημαίνει πως μπορούν να τρέξουν και πάλι στον ηλεκτρονικό τους υπολογιστή, στα σαφώς ριψοκίνδυνα social media ή στο αγαπημένο (συνήθως βίαιο) βιντεοπαιχνίδι, που έχει γίνει εμμονή, για να δώσουν σώμα και ψυχή σε κάτι που μεταφορικά και κυριολεκτικά θυσιάζει τα δικά τους. Η εθιστική αυτή τάση τους τα απορροφά τόσο που αγνοούν την ύπαρξη οποιουδήποτε κινδύνου στον ηλεκτρονικό κόσμο κι αντιδρούν απόλυτα κι επιθετικά αν προσπαθήσεις να τα απομακρύνεις.

Κολλημένα τις περισσότερες ώρες σε ηλεκτρονικές κονσόλες που ακολουθούν βίαιες και πολεμικές στρατηγικές, καταλήγουν να αναπτύσσουν απότομη συμπεριφορά, με συνέπεια να βγάζουν κι επιθετικές τάσεις απέναντι σε άλλα παιδιά, απέναντι στους γονείς τους, αλλά ακόμη κι απέναντι στον εαυτό τους. Άθελά τους, λαμβάνουν έτσι το πρότυπο του δυνατού.

Η έκθεση των παιδιών από πολύ μικρή ηλικία στην τεχνολογία δίνει ισχυρά  πατήματα στους εκφοβιστές του διαδικτύου να εντοπίζουν άμεσα κι ευκολότερα το στόχο τους. Αν γυρίσουμε ελάχιστα το χρόνο πίσω, θα θυμηθούμε το διαδικτυακό παιχνίδι αυτοκτονίας με όνομα «μπλε φάλαινα», που έδωσε το παρόν σε πολλές χώρες του κόσμου και κατάφερε να βλάψει μικρά παιδιά, κορίτσια κι αγόρια, προκαλώντας τα μέσα από μια σειρά δοκιμασιών κι απειλών να κάνουν κακό στον εαυτό τους, με τελευταία δοκιμασία την αυτοκτονία. Δε θα μπορούσε να υπάρξει κάτι πιο επικίνδυνο για να μας δώσει να καταλάβουμε ότι έπονται και χειρότερα, αν δεν είμαστε υποψιασμένοι και προσεχτικοί.

Οι γονείς σε μια προσπάθεια να διορθώσουν το πρόβλημα και να προστατέψουν τα παιδιά τους, περιορίζουν τις ώρες που θα τους επιτρέψουν να αφιερώσουν μπροστά από τάμπλετς κι υπολογιστές, αυτό όμως όσο κι αν επιβραδύνει, δεν καταφέρνει να απομακρύνει τον κίνδυνο που παραμονεύει. Η σωστή χρήση της τεχνολογίας όταν μιλάμε για ανήλικους δε χρειάζεται μόνο μέτρο αλλά κι υπεύθυνη παρακολούθηση ενηλίκων, πριν προλάβει να γίνει επικίνδυνη εξάρτηση και φυσικά την απαραίτητη ασφάλεια κι εμπιστοσύνη συνοδευμένη απ’ την παρότρυνση να απευθυνθούν στους γονείς τους για οτιδήποτε τα τρομάξει ή τα προβληματίσει, είτε αυτό αφορά τον ψηφιακό είτε τον πραγματικό κόσμο.