Σοπενχάουερ: «Ο έξυπνος δεν επιδιώκει την απόλαυση αλλά την έλλειψη πόνου»

Άρθουρ Σοπενχάουερ. Ένας Γερμανός φιλόσοφος, κατεξοχήν πεσιμιστής που είναι σχεδόν ασύλληπτο να κατανοήσουμε πώς φιλοσόφησε το θέμα της αγάπης, ενώ ο ίδιος ποτέ δεν είχε σύντροφο ζωής, στενές φιλίες ή ένα δικό του σπίτι- ούτε καν δική του οικογένεια. Παρά το γεγονός ότι δεν είχε ακροατές και σχεδόν μηδενικό κοινωνικό κύκλο, κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο του «Γιατρού της Αγάπης» από τους μεταγενέστερους μελετητές του.

Οι έντονες συναισθηματικές στιγμές που βίωσε μικρός αλλά και σε μεγαλύτερη ηλικία, τον έστρεψαν στη φιλοσοφία. Εξαιτίας των δυσκολιών αυτών, μπόρεσε να καταλάβει την ένταση που όλοι αισθάνονται όταν αγαπούν καθώς κι όσους πληγώνονται από την αγάπη. Εκεί θεωρούσε κι ότι βρίσκεται το λάθος. Στο ότι η ευτυχία τους εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου απ’ αυτήν. Γι’ αυτό προσπάθησε να θέσει κάποιες βάσεις με τις θεωρίες του. Ξεκινώντας με την ερωτική έλξη το πώς και γιατί προκύπτει κι έπειτα για την αγάπη και τον ορισμό της.

Μέσα από το έργο του «Ο Κόσμος ως Βούληση και ως Παράσταση», το οποίο είναι και από τα σημαντικότερα έργα του φιλοσόφου, έρχεται να φέρει έναν νέο για τα δεδομένα της εποχής και ωμό προσδιορισμό για τον έρωτα. Συγκεκριμένα έρχεται να ταυτίσει τη «Βούληση» με το κύριο κίνητρο δράσης για τον άνθρωπο το οποίο θεωρεί και κινητήριο για το σύνολο του ανθρώπινου είδους. Μιλάει για μια επιθυμία, για μια θέληση που είναι τυφλή και η λογική δεν αποτελεί μέρος της.

Έρχεται να συμπληρώσει πως ο έρωτας και συνεπώς η αγάπη, «είναι απλώς ένας έξυπνος τρόπος για να μεταμφιέσουν τα ανθρώπινα άτομα τη γενετήσια επιθυμία, η οποία συμβάλει στη διαιώνιση του είδους».  Προσπαθεί να θέσει τις αρχές για την επιλογή ερωτικού συντρόφου «Όλοι αγαπούν αυτό που τους λείπει», εν τέλει όμως μας τονίσει ότι η επιλογή γίνεται από την ισχυρή κλίση του είδους. «Ο άνθρωπος διακατέχεται από το πνεύμα του είδους, κυβερνάται τώρα από αυτό και δεν ανήκει πλέον στον εαυτό του… γιατί τελικά δεν επιδιώκει το συμφέρον του, αλλά το συμφέρον ενός τρίτου προσώπου, που ακόμα δεν έχει γεννηθεί.»

Τολμηρός για την εποχή του, θα αναφερθεί και στην αγάπη. Μια έννοια που πολλοί φιλόσοφοι της τότε εποχής ωραιοποιούσαν, αλλά όχι ο Σοπενχάουερ. Θεωρεί πως η αγάπη μπορεί ν’ αλλάξει τη μορφή του κόσμου. Η αγάπη είναι αιτία πολέμου, στόχος κι αντικείμενο της ειρήνης, αυτή που βρίσκεται πίσω από κλεφτές ματιές κι υπαινιγμούς. Η αιτία που ακόμα και οι πιο σοβαρές ασχολίες διακόπτονται και τα πιο συγκεντρωμένα πνεύματα αναστατώνονται.

Κι ίσως η αντίληψη ότι η αγάπη είναι η αρχή και το τέλος των πάντων, δεν είναι ο αυτοσκοπός. Ίσως είναι απλώς μια υπερβολή μιας και αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο που έλειπε από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του. Ίσως και όχι… Ίσως η αποχή του από το συναίσθημα να μπορούσε να τον κάνει να τη δει πιο καθαρά από κάθε άλλο. Να δει την αναλλοίωτη κι ανεπηρέαστη σημασία της, χωρίς να θέλει να την ωραιοποιήσει αλλά ούτε και να την ισοπεδώσει.

Αμφιταλαντευόμενος μεταξύ των άκρων, υποστήριζε ακράδαντα την αγάπη και πόσα πολλά ορίζει χωρίς ποτέ να την έχει βιώσει. Χώρισε την ερωτική έλξη από την αγάπη, δηλώνοντας ότι το πρώτο είναι απλώς ένα εσωτερικό ένστικτο, μια ανάγκη για αναπαραγωγή που οι εμπλεκόμενοι δεν αντιλαμβάνονται, ενώ η αγάπη είναι κάτι πλατωνικό, πιο βαθύ, πιο ουσιώδες.

Ένα όμως είναι σίγουρο. Δε δίστασε να μιλήσει για όλα όσα απέφευγαν να μιλήσουν τότε. Κι ας ρίσκαρε να είναι ο μόνος που ενστερνίζεται αυτές τις απόψεις –φανερά. Ένας φιλόσοφος που συνέχισε να μοιράζεται σθεναρά τις απόψεις του χωρίς να ενδιαφέρεται για την κοινή γνώμη. Ένας σπουδαίος άνθρωπος, πέρα από φιλόσοφος, με υποδειγματικό τρόπο σκέψης. Μια διαφορετική φιλοσοφία ζωής που αν τολμούσαμε να εφαρμόσουμε, ίσως να μας βοηθούσε να δούμε με μια διαφορετική ματιά τον έρωτα και την αγάπη κι έπειτα την ίδια τη ζωή.

Άλλωστε, όπως πολύ εύστοχα είπε κι ο ίδιος: «Ο έξυπνος δεν επιδιώκει την απόλαυση αλλά την έλλειψη πόνου.»

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!