1 μέρα δουλειάς λιγότερο με τον ίδιο μισθό σε κάνει πιο παραγωγικό

Για περισσότερο από έναν αιώνα τώρα, το μοντέλο εργασίας παραμένει αμετάβλητο, αναγκάζοντάς μας να δουλεύουμε 5 ημέρες την εβδομάδα σε ένα 40ωρο πλαίσιο. Φυσικά, ακόμα κι αυτή η εργασιακή πραγματικότητα παραμένει άπιαστο όνειρο για αρκετούς εργαζομένους κυρίως στον τουριστικό και στον τομέα εστίασης στη χώρα μας, ενώ οι «τυχεροί» που το ακολουθούν βιώνουν τις αρνητικές επιπτώσεις του. Ζούμε κάθε μας μέρα προσμένοντας το Σαββατοκύριακο. Κοινωνική και προσωπική ζωή, ξεκούραση, δουλειές στο σπίτι, όλα πρέπει να χωρέσουν σ’ αυτές τις δύο μέρες. Πολλές φορές, μετά από μια δύσκολη εβδομάδα στη δουλειά, δεν έχουμε την αντοχή για τίποτα από όλα όσα είχαμε προβλέψει να κάνουμε κι έτσι την περνάμε στον καναπέ, γεμίζοντας τις μπαταρίες μας για τη Δευτέρα. Πώς θα μας φαινόταν, άραγε, ένα εργασιακό καθεστώς που θα εκτιμά τις ανάγκες μας και θα εξισορροπεί καλύτερα προσωπική κι επαγγελματική ζωή; Ένα πιο ευέλικτο μοντέλο τετραήμερης εργασίας, στο πλαίσιο του οποίου θα εργαζόμαστε 32 αντί για 40 ώρες με τις ίδιες απολαβές βρίσκεται ήδη υπό πειραματική εφαρμογή.

Όσο πρωτοποριακή κι αν ακούγεται, η ιδέα για μια τετραήμερη εργασία αριθμεί ήδη σχεδόν μισό αιώνα ζωής, αφού η πρώτη σχετική εισήγηση έγινε το 1956 από τον Πρόεδρο των Η.Π.Α, Ρ. Νίξον. Για πολλά χρόνια δεν πραγματοποιήθηκε καμία κίνηση προς την διερεύνηση και την υιοθέτηση της και μόλις το 2017 εταιρείες του εξωτερικού ξεκίνησαν να πειραματίζονται σχετικά. Αφορμή στάθηκε το βιβλίο του Cal Newport, “Deep Work: Rules for Focused Success in a Distracted World”, στο οποίο αναφέρεται πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να εργαστεί ουσιαστικά κι αποτελεσματικά μόλις τέσσερις ώρες τη μέρα. Έτσι, πρώτη η εταιρεία λογισμικού Wildbit καθιέρωσε την 4ήμερη εργασία και τα οφέλη που παρατήρησε ήταν ποικίλα. Η ευημερία των εργαζομένων ενισχύθηκε με αυτήν την επιπλέον μέρα άδειας, γεγονός που τους έκανε να επιστρέφουν στη δουλειά πιο ανανεωμένοι και παραγωγικοί, ο αριθμός των αιτήσεων για πρόσληψη τριπλασιάστηκε κι η εν λόγω εταιρεία γνώρισε ταχύτατη ανάπτυξη.

Την ίδια χρονιά ο Andrew Barnes της Perpetual Guardian παρατήρησε 25% αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων του ακολουθώντας το μοντέλο 4ήμερης εργασίας. Αυτό τον οδήγησε στη δημιουργία του Μη Κυβερνητικού Οργανισμού “4 days week Global”, μέσω του οποίου βοηθάει άλλες εταιρείες του κόσμου να μεταβούν στο νέο εργασιακό μοντέλο, ενώ εξέδωσε και σχετικό βιβλίο. Πολλές ακόμα εταιρείες, ακόμα και κολοσσοί όπως η Microsoft, η Panasonic και η Unilever, ακολούθησαν πιλοτικά για ένα χρονικό διάστημα το μοντέλο της 4ημερης εργασίας σε Η.Π.Α, Καναδά, Ιρλανδία, Σουηδία, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Αυστραλία και Βρετανία και η λίστα των οφελών που επέφερε είναι αξιοσημείωτη.

Αρχικά, δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας, αφού οι προσφιλείς συνθήκες εργασίας προσελκύουν πιθανούς υπαλλήλους στην εκάστοτε εταιρεία. Οι εργοδότες σημείωσαν πως, προσφέροντας ένα τετραήμερο μοντέλο εργασίας με απολαβές πενθήμερου, κατάφεραν να διατηρήσουν το ήδη υπάρχον προσωπικό τους και να προσελκύσουν νέο με αρκετά υψηλή εξειδίκευση. Θα περίμενε κανείς πως, με μία μέρα δουλειάς λιγότερη θα μειωνόταν η παραγωγικότητα κι ο όγκος της παραχθείσας εργασίας, όμως τα ερευνητικά δεδομένα μάς διαψεύδουν. Όσοι εργαζόμενοι συμμετείχαν στην έρευνα ήταν το ίδιο ή και περισσότερο παραγωγικοί, με μια διαφορά που φτάνει μέχρι και το 40% συγκριτικά με αυτούς που ακολουθούσαν το πενθήμερο μοντέλο, ενώ κι ο όγκος εργασίας αυξήθηκε σημαντικά. Η καλύτερη ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, που οι εργαζόμενοι επιτυγχάνουν όταν δουλεύουν μία μέρα λιγότερη, οδήγησε σε μείωση των επιπέδων άγχους και στρες και το επίπεδο επαγγελματικής εξουθένωσης μειώθηκε δραστικά, φτάνοντας -71% στη Βρετανία. Στο ίδιο πλαίσιο παρατηρήθηκε μείωση της τάξης του 60% για αναρρωτικές άδειες και ο αριθμός παραιτήσεων λόγω εύρεσης άλλης εργασίας ελαττώθηκε κατά 57%. Βρετανικές εταιρείες που ακολούθησαν πειραματικά την 4ήμερη εργασία παρατήρησαν αύξηση των εσόδων τους κατά 1,4%. Ωστόσο, δεν είναι μόνο το ανθρώπινο δυναμικό και οι εργοδότες αυτοί που ωφελούνται από το νέο μοντέλο. Όταν οι εταιρείες λειτουργούν σε ένα 4ήμερο επίπεδο, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα μειώνονται, κάνοντάς μας να μιλάμε και για περιβαλλοντικό πλεονέκτημα.

Η επαγγελματική εξουθένωση στη σύγχρονη εργασία είναι τόσο επώδυνη για τους εργαζομένους, ώστε 4 στους 10 να δέχονταν μια ενδεχόμενη μείωση μισθού -της τάξης του 5%- με αντάλλαγμα μια μέρα ξεκούρασης παραπάνω. Παρ’ όλα αυτά, μόλις 10% των οργανισμών παρέχουν στους εργαζομένους τους τη δυνατότητα 4ήμερης εργασίας με ίδιες απολαβές. Στη Βρετανία, μάλιστα, παρά τα θετικά πορίσματα του πειράματος, οι εργοδότες παρουσιάζονται απρόθυμοι να υιοθετήσουν το μοντέλο στο μέλλον, επικαλούμενοι το κόστος που θα είχε μια τέτοια μετάβαση και την ανάγκη επαναξιολόγησης των εταιρικών προτεραιοτήτων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα οφέλη που μια εβδομαδιαία εργασία 32 ωρών προσφέρει στους εργαζομένους της δεν θα έπρεπε να περιορίζονται στις εταιρείες και στα γραφεία. Η ανάγκη ανακαθορισμού του εργασιακού προτύπου είναι επιτακτική σε κάθε τομέα, από τους χειρώνακτες μέχρι τα λευκά κολάρα.

Η «Μεγάλη Παραίτηση» του 2021, όπως ονομάστηκε το κύμα εγκατάλειψης των εργασιών στον καιρό της πανδημίας, αλλά και η ίδια η πανδημία Covid- 19, οδήγησαν σε ανάγκη ανακαθορισμού του σύγχρονου τρόπου εργασίας. Οι διευκολύνσεις που δημιουργήθηκαν για την προάσπιση της δημόσιας υγείας, όπως είναι η τηλεργασία, έκαναν τους εργαζομένους να επανεκτιμήσουν την αξία της προσωπικής τους ζωής και να αναζητήσουν προσφιλέστερες συνθήκες εργασίας, που θα τους βοηθήσουν να μπορούν να ζουν κι έξω από τη δουλειά τους.

Πολλές χώρες έχουν θεσπίσει το νομικό δικαίωμα καθολικής εφαρμογής του μοντέλου τετραήμερης εργασίας, χωρίς, ωστόσο, κάποια να το έχει κάνει πράξη. Στην Ελλάδα η κατάσταση είναι κατά τι τραγελαφική σε αυτόν το τομέα. Ο νόμος προβλέπει ναι μεν την τετραήμερη εργασία μετά από συμφωνία εργοδότη- εργαζομένου, θέτει, δε, ως όριο τις 10 ώρες δουλειάς ημερησίως. Η πρακτική εφαρμογή του νόμου θα σημαίνει περισσότερη δουλειά για λιγότερες απολαβές, αφού μπορεί να μειώνεται ο αριθμός των ημερών απασχόλησης, αλλά οι συνολικές εβδομαδιαίες ώρες παραμένουν ίδιες. Ελλάς το μεγαλείο σου και στον εργασιακό τομέα. Εκπλήσσεται κανείς;

Τον Ιούνιο αναμένεται να ξεκινήσει στην Πορτογαλία μια εξάμηνη πιλοτική εφαρμογή του τετραήμερου μοντέλου, με δυνατότητα εργασίας 32-40 ωρών εβδομαδιαίως με πλήρεις απολαβές. Πρόκειται για την πρώτη χώρα του ευρωπαϊκού νότου που επιχειρείται κάτι τέτοιο και τα αποτελέσματά της ίσως και να σημάνουν μια νέα εποχή στα εργασιακά δεδομένα. Οι εργοδότες όλου του κόσμου μένει να διερωτηθούν αν δουλεύουμε 5 ημέρες την εβδομάδα μόνο και μόνο επειδή αυτό κάνουμε για περισσότερο από έναν αιώνα ή είναι πράγματι ο καλύτερος τρόπος εργασίας.

Ίσως το 1926, όταν εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η πενθήμερη εργασία, να ήταν πράγματι μια πρωτοποριακή και ριζοσπαστική αλλαγή, όμως εκατό χρόνια αργότερα οι κοινωνίες έχουν αλλάξει δραστικά. Γιατί να ζούμε στο 2023 και να δουλεύουμε με τα δεδομένα του τότε; Οι πρώτες προσπάθειες έχουν ήδη γίνει και τα αποτελέσματα μιλούν από μόνα τους. Η τετραήμερη εργασία, με μισθό που να αξίζει τον κόπο, μπορεί να αποτελεί το μέλλον της εργασιακής τάξης πραγμάτων.