Το θέμα της εμμηνόρροιας αποτελεί ένα διαχρονικό θέμα- ταμπού στις κοινωνίες παγκοσμίως. Τα κορίτσια μαθαίνουν από μικρή ηλικία να κρύβουν τι συμβαίνει στο σώμα τους, να νιώθουν βρώμικα κι ενοχικά, ενώ ήδη υποφέρουν από τις κράμπες και τη διαρκή ροή αίματος με ό,τι αυτή επιφέρει στον οργανισμό τους. Σε πολλές κοινωνίες τα άτομα με περίοδο εκδιώχνονται για όσες μέρες διαρκεί η «ακάθαρτη φύση» τους, ενώ ας μη συζητήσουμε τους περιορισμούς που θέτει η εκάστοτε θρησκεία. Μαθαίνουμε εκφράσεις όπως «κατέβηκαν οι Ρώσοι», «είμαι αδιάθετη», «είμαι στις μέρες μου» αντί να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. «Έχω περίοδο», λοιπόν, όπως χιλιάδες άλλοι άνθρωποι στον πλανήτη. Κι ενώ έχουμε μια ολόκληρη κοινωνία να μας κουνάει το δάχτυλο και να μας θεωρεί υπερβολικές, μαθαίνουμε ξαφνικά πως ούτε η επιστημονική κοινότητα ήταν με το μέρος μας.
Σίγουρα έχετε δει στην τηλεόραση έστω και μία διαφήμιση για προϊόντα περιόδου. Αμέριμνες χαμογελαστές γυναίκες, τρέχουν και χοροπηδούν- συνήθως με άσπρα ρούχα- κι έπειτα ένα χέρι ν’ αποδεικνύει την απορροφητικότητα του εκάστοτε προϊόντος ρίχνοντας πάνω του ένα μπλε υγρό. Τόσα χρόνια πιστεύαμε ότι η επιλογή αυτού του υγρού γινόταν επειδή δεν ήταν θεμιτό να προβληθεί στους δέκτες προϊόν που να ομοιάζει με ανθρώπινο αίμα -ιδιαίτερα αίμα περιόδου- αλλά η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες Αμερικανοί επιστήμονες εξέτασαν για πρώτη φορά ( ! ) την απορροφητική ικανότητα των προϊόντων περιόδου χρησιμοποιώντας αληθινό ανθρώπινο αίμα. Μέχρι τότε οι δοκιμές γίνονταν με φυσιολογικό ορό ή νερό, ουσίες που καμία σχέση δεν έχουν σε υφή και περιεχόμενο με το αίμα περιόδου. Απόρροια των παραπάνω εσφαλμένων πρακτικών ήταν να υπερεκτιμάται η απορροφητικότητα, συνεπώς να γίνεται μια «υπερδιάγνωση» ατόμων με βαριά ροή.
Ακόμα και η νέα αυτή μελέτη δε χρησιμοποιεί αίμα περιόδου, το οποίο περιέχει ιστό από το ενδομήτριο, βλέννα κι άλλες εκκρίσεις, αλλά ερυθρά κύτταρα- δηλαδή αίμα που του έχει αφαιρεθεί το πλάσμα. Ωστόσο, μπορούμε εύκολα να συμφωνήσουμε πως η επιλογή αυτή είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικότητα από το νερό και τον φυσιολογικό ορό. Όπως είναι αναμενόμενο, η μελέτη απέδειξε ότι κανένα από τα προϊόντα περιόδου δεν έχει την απορροφητική ικανότητα που διαφημίζει. Πόσ@ από εμάς έχουμε ξοδέψει τεράστια ποσά σε προϊόντα υγιεινής κατά την περίοδό μας, επειδή κανένα από τα διαθέσιμα δεν φαίνεται να επαρκεί για τη ροή μας. Πόση εσωτερικοποιημένη ενοχή έχουμε, άραγε, νιώσει για τη φύση μας; Ιδίως σε μικρότερες ηλικίες είναι πιο εύκολο να σκεφτούμε «τόσες επιλογές, τόσα μεγάλα και απορροφητικά μεγέθη διαθέσιμα και κανένα δε με καλύπτει. Κάτι πάει λάθος μ’ εμένα.». Κι όμως, η νέα αυτή έρευνα αποδεικνύει ότι τόσα χρόνια οι δείκτες απορροφητικότητας ήταν πλασματικοί.
Είναι, πράγματι, αδιανόητο ότι κανένας στα τόσα χρόνια που κυκλοφορούν τα προϊόντα περιόδου δε σκέφτηκε ή δεν μπήκε στη διαδικασία να τα εξετάσει με μια ουσία πιο κοντινή σε εκείνη που πρέπει να συγκρατούν. Η Camilla Mørk Røstvik, ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Aberdeen για την ιστορία της εμμηνόρροιας στην τέχνη και τη διαφήμιση, δήλωσε πως υπάρχουν δοκίμια που αναφέρουν ότι «φεμινίστριες ερευνήτριες όπως η Nancy Reame προσπάθησαν να δημιουργήσουν νέους εξοπλισμούς για την εξέταση αίματος, όμως δεν τα κατάφεραν για λόγους πρακτικούς αλλά και κοινωνικούς». Σύμφωνα με την Røstvik, η υπερευαισθησία -αλλά κι η αηδία- σε ζητήματα περιόδου σε συνδυασμό με την έλλειψη ενδιαφέροντος και πόρων για την ανάπτυξη νέων προϊόντων περιόδου καθήλωσε την ερευνητική κοινότητα σε κλινικές δοκιμές με τη χρήση φυσιολογικού ορού και νερού.
Όπως είναι αναμενόμενο, η είδηση πως για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε αίμα για να εξεταστούν προϊόντα που έχουν σχεδιαστεί για να απορροφούν αίμα περιόδου έχει προκαλέσει μεγάλο σοκ, ιδιαίτερα ανάμεσα στ’ άτομα που έχουν περίοδο. Μια φυσική διεργασία, παλιά όσο ο ίδιος ο άνθρωπος, ακόμη αντιμετωπίζεται με περιφρόνηση κι ανεπαρκείς μεθόδους. Έπρεπε να φτάσουμε στο 2023 για να δοκιμαστεί η απορροφητικότητα των προϊόντων περιόδου με αληθινό αίμα. Γιατί; Πού ήταν αυτή η σκέψη τόσα χρόνια και γιατί δεν είχε αξιοποιηθεί; Γιατί, ακόμα, δε γνωρίζαμε καν ότι οι δοκιμές γίνονταν με νερό και φυσιολογικό ορό; Ιατρικές γνωματεύσεις για βαριά ροή στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στη συχνότητα που χρησιμοποιούνται τα προϊόντα περιόδου και στο είδος αυτών, ενώ -όπως προαναφέρθηκε- ξοδεύονται υπέρογκα ποσά κάθε μήνα για την αγορά των εν λόγω προϊόντων. Η νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε ελπίζουμε ν’ αλλάξει τα σημερινά δεδομένα, συμβάλλοντας δραστικά στη δημιουργία νέων προϊόντων που θα διευκολύνουν την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.
Σύμφωνα με τη δημοσίευση που έγινε στο επιστημονικό περιοδικό BMJ Sexual & Reproductive Health, τα κύπελλα περιόδου σε σχήμα διαφράγματος είναι τα πιο αποτελεσματικά προϊόντα, απορροφώντας μέχρι και 80ml αίματος, τη στιγμή που πιο συμβατικά προϊόντα όπως οι σερβιέτες, τα ταμπόν και τα κλασικά κύπελλα απορροφούν 20-50ml. Μεταξύ των 21 προϊόντων που εξετάστηκαν την τελευταία θέση καταλαμβάνουν τα εσώρουχα περιόδου, με απορροφητικότητα μόλις 2ml.
Σε κάθε περίπτωση, κάθε άτομο είναι ελεύθερο να επιλέξει το προϊόν που θεωρεί πιο βολικό κι αξιόπιστο. Είναι, όμως, πολύ σημαντικό να μην υπάρχει παραπληροφόρηση γύρω από τα προϊόντα και την απορροφητικότητά τους. Είναι αδιανόητο πως τόσα χρόνια δεν είχε γίνει μια αξιόλογη και ρεαλιστική μελέτη, πως υπήρχε μια παγκόσμια κοινή παραδοχή ότι το μπλε υγρό των διαφημίσεων ήταν μόνο για λόγους τηλεοπτικούς. Τα προϊόντα περιόδου κυκλοφορούν ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα και μόλις το 2023 μελετήθηκαν όπως θα έπρεπε. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να θέσει νέες βάσεις στη δημιουργία προϊόντων περιόδου αλλά και στις ιατρικές διαγνώσεις βαριάς εμμηνόρροιας. Μάλλον, καιρός ήταν.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου