Σύνδρομο Truman: H ιδέα ότι η ζωή σου προβάλλεται στην τηλεόραση

Μοιράσου το:

Lights On?

Τι γίνεται όταν οι παραισθήσεις μοιάζουν με τον πραγματικό κόσμο; Ένα ερώτημα που γεννάται μέσα από ένα σπάνιο και πολύπλοκο ψυχολογικό φαινόμενο, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά ύστερα από μια ταινία το 1998. Ο λόγος για το Truman show και κατ΄ επέκταση το σύνδρομο Truman, από το οποίο όσοι πάσχουν είναι πεπεισμένοι ότι έχουν ξυπνήσει σε έναν κόσμο που είναι διάσημοι και πως η ζωή τους παρακολουθείται από κάμερες.

Η ταινία αποτελεί ένα από τα τελευταία σημαντικά καινοτόμα φιλμ των ’90s και χρησιμοποιεί με μια αλληγορία, αυτή του σπηλαίου. Σύμφωνα μ΄αυτή τη θεωρία ο άνθρωπος είναι ένας φυλακισμένος σε μια σπηλιά και πασχίζει να ζήσει μέσα από τις σκιές, φοβούμενος τον ήλιο και το φως που φαίνεται απ’ έξω -φοβούμενος δηλαδή μια αντανάκλαση της πραγματικότητας.

Η αληθινή ζωή λοιπόν βρίσκεται έξω από τη σπηλιά που ζει κι είναι δύσκολο να αφήσει, διότι δεν ξέρει τι είναι πραγματικό ή το φοβάται. Μια βαθιά κοινωνική πλοκή όπου ο άνθρωπος μετατρέπεται σε Θεό, μέσω της τηλεόρασης, και φτάνει να ελέγχει τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου, να τη σκηνοθετεί, να την περιορίζει και να αποφασίζει γι΄ αυτή με τη βοήθεια ενός κοινού. Ο Τρούμαν γεννιέται και ζει σε έναν κόσμο ψεύτικο με την καθημερινότητά του να είναι ένα σκηνικό και τίποτα απολύτως πραγματικό. Είναι εγκλωβισμένος μέσα σε αυτό, χωρίς να έχει τη συνείδηση της κατάστασής του. Ζει τα ίδια πράγματα κάθε μέρα και αυτό ακριβώς του παρέχει μια ασφάλεια και σιγουριά, ώστε να μην αναζητάει κάτι πιο ουσιαστικό.

Εν μέρει, το δημιούργημα αυτό προφήτευσε με κάποιο τρόπο την εποχή των reality και των social media που ζούμε σήμερα, όπου τα όρια μεταξύ της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής καταπατώνται κι εμείς σαν θεατές πασχίζουμε να βρούμε την ελευθερία μας. Μέσα από αυτό αντιλαμβανόμαστε πώς επηρεάζονται οι ζωές μας, οι απόψεις μας και πώς καθοδηγούμαστε από κάτι άλλο στο να πάρουμε αποφάσεις πραγματικές και εντελώς δικές μας. Έτσι, οι ερευνητές κατέληξαν στο γεγονός ότι, το συγκεκριμένο φαινόμενο μπορεί να υπάρξει κι ως σύνδρομο, καθώς τα reality show κι ο τρόπος που κάποιος χειρίζεται τον κόσμο των media είναι πολύ πιθανό να επηρεάζουν τις συμπεριφορές των ατόμων και να νομίζουν και τα ίδια ότι παρακολουθούνται στη ζωή τους. Η μανία καταδίωξης περνάει ένα σκαλί πιο πάνω που χρήζει περαιτέρω έρευνας και ανάλυσης του φαινομένου αυτού.

Ο κάθε άνθρωπος αναζητεί συνεχώς ασφάλεια. Επομένως, το να βγει κάποιος έξω από αυτήν τη σπηλιά, φαντάζει δύσκολο. Γιατί δεν έχει μάθει πώς να βλέπει την πραγματικότητα κι ούτε η ίδια η κοινωνία του το έχει διδάξει αυτό. Το να μην έχει το άτομο κριτική σκέψη και να αρχίζει να πιστεύει πως όλη του η ζωή είναι ένα ψέμα και καθοδηγείται από άλλους καθιστά ακόμα πιο εύλογη την παρουσία του φαινομένου αυτού. Στην ταινία, ο Τρούμαν ξεκινάει να πιστεύει ότι πράγματι κάτι παράξενο συμβαίνει και κάποιος τον παρακολουθεί από ένα φως και ενδεχομένως κάποιες συζητήσεις, με αποτέλεσμα να συνειδητοποιεί πως όλη η πόλη περιστρέφεται γύρω του. Αν δούμε τώρα το show ξανά και πιο προσεκτικά, θα συνειδητοποιήσουμε πόσο συχνά μπορεί να γίνεται κάτι παρόμοιο στον έξω κόσμο, τον πραγματικό για εμάς.

Η αντίληψη, λοιπόν, ότι όλα γυρνάνε γύρω από τη ζωή των ατόμων αυτών και περιβάλλονται από κάμερες που βλέπουν κάθε τους κίνηση και επιλέγουν τη δική τους ζωή, τους οδηγεί στο να ζουν σε έναν κόσμο ψεύτικο, θεωρώντας τις θεμελιώδεις αρχές της πραγματικότητας δεδομένες, που όμως τώρα δοκιμάζονται. Το να αφήσει κανείς αυτό το φόβο και τη μανία που τον διώκει αλλά και την ασφάλεια του σπιτιού του είναι ένα δύσκολο κατόρθωμα. Ο Τρούμαν κατάφερε να δει τη σκληρή αλήθεια, να σπάσει τις αλυσίδες αυτές και να καλησπερίσει τον κόσμο που τον έβλεπε τόσα χρόνια και είχε στο κεφάλι του, με αποτέλεσμα να βγει από αυτήν την πόρτα της εξόδου.

Θέλει αρκετή βούληση για να βγει κανείς από αυτή τη σπηλιά και να δει κατάματα τον δικό του κόσμο κι όχι αυτόν που πιστεύει ότι έφτιαξαν άλλοι, από τα ψεύτικα σκηνικά του σκηνοθέτη. Ένα σπάνιο φαινόμενο που έγινε ένα περίπλοκο σύνδρομο που λίγοι αντιλαμβάνονται και με τον καιρό ζουν όλο και περισσότεροι. Βολεμένοι στην προστασία του ψεύτικου τείχους, το πρώτο βήμα της απελευθέρωσης είναι η αναζήτηση της εσωτερικής μας ελευθερίας.