Nαι, γίνεται. Κι ας το ξεκινήσουμε από τον ορισμό του τι σημαίνει χωριστά ο καθένας χαρακτηρισμός. Η ομοφυλοφιλία είναι η ερωτική έλξη, η σ3ξουαλική έλξη μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Ως σεξουαλικός προσανατολισμός, η ομοφυλοφιλία είναι ένα διαρκές μοτίβο συναισθηματικής, ερωτικής ή/και σ3ξουαλικής έλξης αποκλειστικά προς άτομα του ίδιου φύλου.
Με τον όρο «ομοφοβία», τώρα, εννοείται το μίσος, η αποστροφή ή οι διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων ή και γενικότερα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η λέξη είναι αντιδάνειο από την αγγλική “homophobia”, που ετυμολογείται από τις ελληνικές λέξεις «όμοιος» και «φοβία». Πατέρας της λέξης ήταν ο Τζορτζ Γουάινμπεργκ, ένας ψυχοθεραπευτής ο οποίος, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, δεν μπορούσε παρά να διακρίνει τη δυσφορία που έδειχναν ορισμένοι συνάδελφοί του γύρω από ομοφυλόφιλους άνδρες και γυναίκες σε μη κλινικό περιβάλλον, δεδομένου ότι ως τότε η ομοφυλοφιλία θεωρούνταν ασθένεια, επινοώντας έτσι μια νέα λέξη: την ομοφοβία.
Η 17η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως διεθνής μέρα κατά της ομοφοβίας. Ο λόγος που επιλέχθηκε είναι ότι στις 17 Μαΐου 1990 η ομοφυλοφιλία έπαψε να θεωρείται ασθένεια από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Η ομοφοβία είναι μια συμπεριφορά που ενέχει φόβο και θυμό, μήπως ο ίδιος ο άνθρωπος γίνει ομοφυλόφιλος, μια προσπάθεια ισχυροποίησης της ετεροφυλοφιλικής ταυτότητας που κρύβει ανασφάλεια ως προς τη σ3ξουαλική του ταυτότητα. Σύμφωνα με ορισμένους θεωρητικούς, θα πρέπει να υπάρξει ένας διαχωρισμός της έννοιας «ομοφοβία» από την έννοια «ομοαρνητισμός», καθώς με τη δεύτερη νοούνται οι περιπτώσεις όπου κάποιος αντιτίθεται στην ομοφυλοφιλία και τη θεωρεί αφύσικη συμπεριφορά, δίχως όμως να προβαίνει σε καμία αρνητική ενέργεια σε βάρος των ομοφυλόφιλων.
Στο θέμα μας τώρα, ο αστικός μύθος λέει ότι όσοι εμφανίζονται ενάντια στην ομοφυλοφιλία είναι στην πραγματικότητα άνθρωποι που έλκονται από το ίδιο φύλο και το καταπιέζουν. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονταν πολλοί θιασώτες της ψυχαναλυτικής θεωρίας και φαίνεται να επιβεβαιώνεται από μία έρευνα του 1996, δημοσιευμένη στην Επιθεώρηση Παθολογικής Ψυχολογίας (Γιώργος Δούκας, omofilofilia.gr). Η έρευνα αυτή, η οποία έχει αναφερθεί μέχρι σήμερα από εκατοντάδες μεταγενέστερες έρευνες, είναι σημαντική γιατί 25 χρόνια μετά, παραμένει η μόνη που επιχείρησε να μελετήσει το θρυλικό αυτό ερώτημα με τη μέθοδο της φ@λλομετρίας. Ωστόσο, ακόμα και σε αυτήν την έρευνα δεν αποδείχθηκε αν η στuση ετεροφυλόφιλων ανδρών κατά την παρακολούθηση ομοφυλοφιλικών περιπτύξεων οφειλόταν σε διέγερση ή απλά αμηχανία.
Από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι· η ομοφυλοφιλία έπαψε να είναι ταμπού και κατακριτέα διαφορετικότητα. Η ομοφοβία συνεχίζει να υφίσταται φυσικά, αλλά είναι πλέον όσο κατακριτέα ήταν κάποτε η ομοφυλοφιλία. Τι γίνεται όμως με την εσωτερικευμένη ομοφοβία; Ναι, είναι δυνατόν ένα άτομο να είναι ομοφυλόφιλος και ταυτόχρονα ομοφοβικός. Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους, κυρίως λόγω εσωτερικευμένων προκαταλήψεων και κοινωνικών επιρροών που έχουν επηρεάσει τη στάση τους απέναντι στην ομοφυλοφιλία.
Αιτίες εσωτερικευμένης ομοφοβίας
Κοινωνικές προκαταλήψεις: Τα άτομα που ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα συχνά μεγαλώνουν σε κοινωνίες που προάγουν αρνητικές στάσεις απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Αυτές οι στάσεις μπορεί να διεισδύσουν στην αυτοαντίληψη, κάνοντάς τους να απορρίπτουν ή να ντρέπονται για τη σ3ξουαλική τους ταυτότητα.
Ανασφάλεια: Ένα άτομο μπορεί να φοβάται ότι αν εκφράσει την ομοφυλοφιλία του, μπορεί να αντιμετωπίσει την ίδια αποδοκιμασία ή περιθωριοποίηση από την κοινωνία ή το οικογενειακό περιβάλλον που έχουν βιώσει και άλλοι ομοφυλόφιλοι.
Δυσκολία αποδοχής: Η έλλειψη αποδοχής της σ3ξουαλικής του ταυτότητας μπορεί να οδηγήσει σε αμφιθυμία. Ένα άτομο μπορεί να νιώθει αντιφατικά συναισθήματα: να έλκεται από άτομα του ίδιου φύλου αλλά ταυτόχρονα να θεωρεί την ομοφυλοφιλία κάτι αρνητικό.
Εκφράσεις της εσωτερικευμένης ομοφοβίας
Αναθεώρηση σχέσεων: Μερικοί ομοφυλόφιλοι άνθρωποι μπορεί να αποφεύγουν τις δημόσιες εκδηλώσεις τρυφερότητας, φοβούμενοι την κριτική ή την αποδοκιμασία.
Σχέσεις χωρίς συντροφικότητα: Η εσωτερικευμένη ομοφοβία μπορεί να οδηγήσει σε επιφανειακές ή ανασφαλείς σχέσεις, όπου οι σύντροφοι δε νιώθουν άνετα να εκφράσουν ανοιχτά την αγάπη και την επιθυμία τους.
Αντιφάσεις στη συμπεριφορά: Ένα ομοφυλόφιλο άτομο μπορεί να προβάλλει επιθετικότητα ή περιφρόνηση απέναντι σε άλλους ομοφυλόφιλους, προσπαθώντας να αποδείξει την «κανονικότητά του» ή επιδεικνύοντας εχθρικές στάσεις απέναντι στην LGBTQ+ κοινότητα.
Συνοπτικά, η εσωτερικευμένη ομοφοβία αντιπροσωπεύει μια φαινόμενη αντίφαση, όπου κάποιος μπορεί να είναι κομμάτι της LGBTQ+ κοινότητας αλλά παράλληλα να καταπιέζει, να απορρίπτει ή να αισθάνεται φόβο απέναντι σε αυτήν την ταυτότητα. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και γενικότερα στην ευημερία των ατόμων που το βιώνουν και σίγουρα είναι πολύ πιο βαθύ, πιο εσωτερικό και καλά ριζωμένο μέσα σε κάποιον, από ό,τι μπορεί να πιστεύουμε. Αλλάζει; Φυσικά, όπως κάθε σκέψη που μας κρατάει πίσω και μακριά από την ελευθερία μας υπάρξουμε, αλλάζει. Κι όταν αυτή η απόφαση παρθεί, πολλά όμορφα πράγματα μπορούν να συμβούν μέσα μας και γύρω μας.
Συντάκτης: Χριστίνα Ευτυχίδου
