Θεραπεία έκθεσης· ξεπερνώντας μια φοβία κοιτώντας την κατάματα

Ο φόβος είναι ένα από τα επτά συναισθήματα τα οποία δεν προκαλούνται από μόνα τους. Θα συνοδεύεται από άγχος, τρόμο, ενοχές ή πίεση. Τον νιώθεις όταν πιστεύεις πως κάτι ή κάποιος μπορεί ν’ αποτελεί απειλή προς το πρόσωπό σου. Οι φοβίες λοιπόν, έρχονται να συναντήσουν τον φόβο εκεί που εμείς νιώθουμε ότι κάτι κινείται εναντίον μας ή εις βάρος μας, χωρίς αυτό να ισχύει.

Η μεγαλύτερη επίδραση που μπορεί να έχει στη ζωή μας ο φόβος, είναι η αποτροπή από το να κάνεις κάτι, να δοκιμάσεις το οτιδήποτε και να πάρεις ουσιαστικά αποφάσεις ζωής. Μ’ αυτόν τον τρόπο επιτρέπουμε στους φόβους και συνάμα στις φοβίες μας, να μας περιορίζουν από απολαύσεις, ρίσκα και κυρίως από το μέλλον μας. Δεν τολμάς να ταξιδέψεις, δεν μπορείς να κοιτάξεις κάτω, δεν πηγαίνεις σε χώρους με πολύ κόσμο, δεν αντέχεις τα έντομα, πολλά «δεν». Καταλήγοντας έτσι να ζεις μέσα από ένα προστατευτικό -κατ’ εσέ- παραμορφωτικό, δε, φακό.

Όλοι μας έχουμε φόβους και φοβίες, άλλοι σε μεγαλύτερο βαθμό κι άλλοι σε μικρότερο. Το σημαντικό είναι να βρούμε το θάρρος και τη δύναμη να πάμε κόντρα σ’ αυτές τις υποτιθέμενες φοβίες που έχουμε. Υπάρχει λοιπόν μια θεραπεία, η οποία έχει ως σκοπό να σε βοηθήσει να απαλλαγείς από διάφορες φοβίες που αντιμετωπίζεις στη ζωή σου.

Η θεραπεία έκθεσης, όπως ονομάζεται κι επίσημα, είναι μια συμπεριφορική θεραπεία, η οποία έχει δημιουργηθεί για να βοηθήσει τους ανθρώπους  να διαχειρίζονται τους φόβους τους, όταν γίνονται δυσλειτουργικοί και προκαλούν δυσκολίες στην καθημερινή τους ζωή. Όταν λοιπόν κάποιος νιώθει εκτεθειμένος μπροστά σε έναν «κίνδυνο» –η οποία αίσθηση έχει δημιουργηθεί πιθανόν λόγω κάποιας τραυματικής ανάμνησης- , αποφεύγει με κάθε τρόπο την επαφή μ’ αυτόν τον φόβο. Αν για παράδειγμα φοβάσαι τα αεροπλάνα, προσπαθείς με κάθε δυνατό τρόπο ν’ αποφύγεις ένα ταξίδι με αυτό το μέσο. Επομένως, παρέχεις στον εαυτό σου μια προσωρινή ανακούφιση αλλά ουσιαστικά διατηρείς ακόμη μέσα σου τη φοβία αναλλοίωτη.

Ο σκοπός της θεραπείας έκθεσης είναι να κατευνάσει αυτά τα συναισθήματα που έχει αποδώσει το άτομο σε κάποια κατάσταση ή αντικείμενο, εκθέτοντάς τον σιγά σιγά και με ασφάλεια σε διάφορες εκδοχές αυτού του φόβου. Στόχος, είναι να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο το άτομο να καταφέρει να μειώσει το άγχος που συνδέεται με τη φοβία του έτσι ώστε να βελτιώσει τη μετέπειτα πορεία της ζωής του.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι ένα άτομο έχει κλειστοφοβία. Αρχικά, ο θεραπευτής μπορεί να ζητήσει από τον θεραπευόμενο να φανταστεί ένα μικρό κουτί, αυτό μπορεί να χρειαστεί αρκετές συνεδρίες έτσι ώστε ο θεραπευόμενος να φαντάζεται ολοένα κι εντονότερα αυτό το μικρό κουτί, διδάσκοντας του παράλληλα δεξιότητες αντιμετώπισης.

Όταν παρατηρηθεί μείωση του άγχους που είναι και ο πρώτος στόχος, τότε ο θεραπευτής προχωράει στην πραγματική έκθεση. Εκεί λοιπόν, η φαντασία γίνεται πράξη. Αυτό που φοβάσαι το βλέπεις τώρα μπροστά σου, αλλά σε ένα μακρινό σημείο. Με βάση το παράδειγμά μας λοιπόν, εάν έχεις κλειστοφοβία μπορεί ο θεραπευτής να παρουσιάσει τώρα σε πραγματικές καταστάσεις ένα μικρό δωμάτιο στον χώρο όπου γίνονται οι συνεδρίες. Όσο περνάει ο καιρός κι όσο το άγχος μειώνεται, τόσο κι o θεραπευόμενος πλησιάζει στο νοητό αντικείμενο.

Στο τελευταίο στάδιο ο θεραπευτής μαζί με τον θεραπευόμενο τώρα, μπορούν να μπουν σ’ αυτόν τον χώρο. Εδώ λοιπόν είναι η αμεσότερη έκθεση στον φόβο. Η θεραπεία έκθεσης γίνεται ουσιαστικά για να φτάσει ο θεραπευόμενος στο σημείο ν’ αντιμετωπίζει κατάματα αυτή τη φοβία και να «μπαίνει» μέσα σ’ αυτήν. Να τη μυρίζει, να την αγγίζει, να τη βλέπει και να την αντιλαμβάνεται ρεαλιστικά.

Η θεραπεία έκθεσης, δεν είναι κάτι που γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Για να φτάσει ένας άνθρωπος στο σημείο να νιώθει τόσο έντονα φόβο για κάτι, σημαίνει πως αυτό που του τον προκάλεσε ήταν εξίσου έντονο και δυνατό. Γι’ αυτό και η θεραπεία έκθεσης μπορεί να είναι χρονοβόρα αλλά σίγουρα θα επιφέρει θετικά αποτελέσματα, μιας κι οι φοβίες μας, δεν είναι τίποτα περισσότερο από σκέψεις για πράγματα τα οποία δεν αποτελούν κίνδυνο στην πραγματικότητα, αλλά μόνο στο μυαλό μας.

Μην εκτεθείς όμως μόνος σου μια κι έξω στη φοβία αυτή. Υπάρχουν βήματα, στάδια και συγκεκριμένες παροχές που θα σε οδηγήσουν στο σημείο που θέλεις να φτάσεις. Κι είναι ωραίο να ελευθερώνεσαι από κάτι που νόμιζες πως σε ορίζει. Τι λες, αξίζει μια προσπάθεια;