Όλα όσα συνθέτουν τη «σκοτεινή τριάδα προσωπικότητας»

Ιδιαίτερες προσωπικότητες πολλές, μα αυτό είναι και το ωραίο γιατί η μονοτονία θα μας έπεφτε βαριά. Υπάρχει όμως μια άλλη μορφή προσωπικότητας η οποία έχει μια πιο σκοτεινή πλευρά. Η ονομασία αυτής μοιάζει να έχει βγει από ταινία της μάρβελ κι ακούει στο όνομα «σκοτεινή τριάδα προσωπικότητας».

Ερευνητές βρίσκουν πολύ ενδιαφέρουσα την ανάλυση αυτής της σκοτεινής τριάδας χαρακτηριστικών. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα άτομο φαίνεται να έχει έναν συνδυαστικά την εν λόγω τριάδα, τότε η επιστήμη μιλάει για έναν άνθρωπο ο οποίος είναι ικανός να αποκτήσει τα πάντα με μηδέν περιορισμούς, μη βλέποντας εμπόδια και δυσκολίες κατακτώντας ουσιαστικά αυτό που έχει βάλει ως στόχο χωρίς να τον σταματά κάτι.

Τα τρία αυτά χαρακτηριστικά λοιπόν είναι ο υποκλινικός ναρκισσισμός, η υποκλινική ψυχοπάθεια και ο μακιαβελισμός. Άτομα λοιπόν που εμφανίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τους ειδικούς, τείνουν να ακολουθούν μια πορεία η οποία χαρακτηρίζεται από τις λεγόμενες γρήγορες στρατηγικές ζωής. Οι θεωρίες θέλουν αυτό το είδος ζωής να είναι ακόμα κι επικίνδυνο για τον άνθρωπο που μπορεί να παρουσιάσει χαρακτηριστικά της . Ο λόγος; Επειδή τα ζει όλα στο έπακρο μέσω απερίσκεπτων δράσεων η οποίες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν ταραχώδη ερωτική ζωή, χρήση ουσιών, ακόμα και τάση για πρόκληση σωματικής βλάβης.

Ο ναρκισσισμός λοιπόν είναι το πιο κοινωνικά αποδεκτό χαρακτηριστικό εκ των τριών. Είναι κάτι που χαρακτηρίζει μεγάλο ποσοστό ανθρωπίνων συμπεριφορών αφού κατά βάση αναζητείται η προσοχή και η επιβεβαίωση από τους άλλους, παράλληλα με μια αυτοπεποίθηση στα ύψη όπως και αισθήματα μεγαλομανίας. Ποτέ δεν ασκείται αυτοκριτική, δε δίνεται ιδιαίτερη σημασία στη διαδικασία της ενσυναίσθησης και γι αυτό η διάθεση είναι ευχάριστη σε κοινωνικά επίπεδα μέχρι το σημείο όμως που εξυπηρετούνται οι προσωπικοί σκοποί.

Και περνώντας στον μακιαβελισμό, παρουσιάζεται έντονα η ανάγκη για χειραγώγηση τρίτων, η διπροσωπία και η κυνική στάση. Δεν υπάρχουν φραγμοί για τα άτομα με μακιαβελική προσωπικότητα καθώς και το προσωπικό τους όφελος είναι πάνω απ’ όλα. Έρευνες τείνουν να δείχνουν πως άτομα με τέτοια χαρακτηριστικά είναι προσωπικότητες που δρουν σε χώρους πολιτικής, επιχειρηματικής ανέλιξης και σε τομείς όπου συναντάται μια ιεραρχική δομή. Τα άτομα αυτά με κύριο σκοπό την ανάδειξη στην κορυφή, δε συνδέονται συναισθηματικά με άλλους και επικεντρώνονται στην προσωπική τους ανέλιξη και στάση ζωής.

Τέλος η Ψυχοπάθεια. Το τρίτο αυτό χαρακτηριστικό έχει να κάνει με το μειωμένο έως και ελλιπές αίσθημα της ντροπής όπως και με τη φτωχά συναισθηματική ζωή. Διέπεται από παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά του μακιαβελισμού αλλά οι ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές τα διαχωρίζουν λόγο συγκεκριμένων λεπτομερειακών στοιχείων. Παρατηρείται έντονη αντικοινωνικότητα και τα άτομα φέρονται ως μη έχοντες συναισθήματα, λόγω της διαρκούς πραότητας που τα διακατέχει με σπάνια και πολύ έντονα ξεσπάσματα εκτόνωσης αυτών.

Το ζήτημα είναι πως μεταξύ τους έχουν κάποιες αντιφατικές διαφορές οι οποίες διχάζουν, αφού ο ναρκισσιστής επιχειρεί να ζει μια κοινωνική ζωή, υψηλής ποιότητας ενώ τα άτομα με υποκλινική ψυχοπάθεια είναι πιο κλειστοί χαρακτήρες που προτιμούν την παρέα του εαυτού τους, όχι όμως λόγω αυταρέσκειας.

Επειδή, όμως, πολλά χαρακτηριστικά της σκοτεινής τριάδας προσωπικοτήτων έχουν να κάνουν και με κλινικές διαταραχές, είναι σημαντικό να μην προβαίνουμε σε πρόχειρους χαρακτηρισμούς και εκτιμήσεις προσωπικοτήτων, αφού, οι συγκεκριμένοι όροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυθαίρετα και να στιγματίσουν ανθρώπους χωρίς κανένα τέτοιο δικαίωμα. Κάθε φορά που το μυαλό και οι ψυχή νοσούν χρειάζεται να είμαστε επιπλέον προσεκτικοί αφήνοντας τους ειδικούς να πράξουν με βάση τις γνώσεις τους. Άλλωστε μια βιαστική κρίση δε βοήθησε ποτέ κανέναν να πάει μπροστά, όσο σκοτάδι κι αν έκρυβε μέσα του.