Ένας άνθρωπος χωρίς συνείδηση είναι ικανός για τα χειρότερα

O Αύγουστος Στρίντμπεργκ μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένας ακραίος συγγραφέας με πολλά πρόσωπα, ο οποίος χάρισε στην ανθρωπότητα δράματα ιστορικού χαρακτήρα, αλλά κι έργα ποιητικής δραματουργίας, που δείχνουν τη διαλεκτική του με τον νατουραλισμό. Τα νατουραλιστικά δράματά του, αναδεικνύουν μέσα από τη δική του αυτοβιογραφική υπαρξιακή κρίση, τις εσωτερικές εντάσεις του ατόμου όπως η άγρια μάχη άνδρα-γυναίκας για την ψυχολογική τους ανωτερότητα στην οικογένεια και την κοινωνία, η υποκρισία των ανθρώπινων σχέσεων, η διαμάχη μεταξύ θρησκευτικών αντιλήψεων και λογικής στην προσπάθεια αναζήτησης της αλήθειας. Η απογοήτευση κι ο μισογυνισμός διαφαίνεται έντονα καθώς «Οι ηρωίδες του Strindberg είναι πλάσματα δίχως συνείδηση, προικισμένα με διαβολικές προθέσεις που ευελπιστούν στη διασπάθιση της ενέργειας των ανδρών […]».

Για τον Στρίντμπεργκ «συνείδηση είναι το συναίσθημα πως δεν έχεις υπακούσει σε μια εντολή». Πραγματικά η ενδόμυχη πάλη του ανθρώπου μέχρι την τελευταία ανάσα, είναι η πάλη ν’ αποκτήσει τον έλεγχο των επιλογών και των αποφάσεών του ώστε να μη βλάπτει αρχικά τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και τους άλλους.

Πώς μπορεί κανείς στις ηρωίδες του Στρίντμπεργκ να χαρακτηρίσει την έλλειψη συνείδησης ως μέσο εξασφάλισης της ευδαιμονίας κι υπεροχής έναντι των ανδρών; Ένας άνθρωπος δηλαδή χωρίς συνείδηση είναι πάντα ικανός για το χειρότερο; Ο Frank A. Clark, μας δίνει την εξής οπτική πάνω στα ερωτήματα αυτά: «Η συνείδηση του ανθρώπου είναι σαν την οδοσήμανση σ’ έναν αυτοκινητόδρομο: του λέει τι δε θα ‘πρεπε να κάνει, αλλά δεν τον εμποδίζει να το κάνει.» Άρα, με βάση την οπτική αυτή όλοι έχουμε ξεκάθαρη εικόνα των συνεπειών των επιλογών μας αλλά δεν επιλέγουμε πάντα με βάση αυτές τις συνέπειες. Άρα επιλέγουμε με βάση το εγώ μας; Και τελικά ποιος είναι αυτός που πραγματικά μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει τη συνείδησή του καθαρή;

Ο Γερμανός φυσικός Μαξ Πλανκ βλέπει το «εγώ» ως αυστηρή διαταγή της ανθρώπινης συνείδησης. Από την άλλη βέβαια, πώς μπορεί κάποιος να μην αντιπαραβάλει σ’ αυτό τις απόψεις του Ζίγκμουντ Φρόιντ ότι: «ο συνειδητός νους δεν είναι ολόκληρος ο νους. Στο βάθος, κάτω από το συνειδητό υπάρχει ένα υποσυνείδητο επίπεδο. Και πιο πέρα απ’ αυτό, υποπτεύομαι ότι υπάρχει ένα ασυνείδητο επίπεδο». Άρα από ποιο επίπεδο πηγάζει η επιλογή ή η αναχαίτισή της;

Η καθαρή συνείδηση μπορεί να υποδηλώνει και την έλλειψη συνείδησης; Κάτι τέτοιο φαίνεται να ισχυρίζεται ο Αμερικανός ποιητής Ogden Nash, όταν λέει ότι «υπάρχει μόνον ένας τρόπος να βρεις την ευτυχία σ’ αυτήν τη ζωή κι αυτός είναι είτε να έχεις καθαρή συνείδηση είτε να μην έχεις καθόλου συνείδηση.»

Πολλοί βέβαια δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στην εμπιστοσύνη στο ένστικτο, παρά στη συνείδηση για να τους οδηγήσει στην καλύτερη απόφαση. Η Αμερικανίδα ψυχολόγος Joyce Brothers, συμβουλεύει: «Να εμπιστεύεσαι τα ένστικτά σου. Συνήθως βασίζονται σε δεδομένα αρχειοθετημένα λίγο κάτω από το επίπεδο της συνείδησης». Μήπως λοιπόν η καθαρή συνείδηση είναι μια συνειδητή επιλογή να λειτουργείς με το ένστικτό σου; Κι εδώ μας απαντά ο Steven Wright ότι: «Η καθαρή συνείδηση είναι συνήθως σημάδι κακής μνήμης.»

Ας επανέλθουμε λοιπόν στους στίχους του Στρίντμπεργκ:

«Λήθη, λήθη

για τα μεγάλα αμαρτήματα, και τις μεγάλες λύπες

μόνο η θάλασσα δίνει,

και το αψέντι».

Εσύ, πόσο καθαρή αισθάνεσαι τη συνείδησή σου;

Θέλουμε και τη δική σου ιστορία!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!