Συναισθήματα: μιλάμε πολύ γι’ αυτά αλλά τελικά τα κατανοούμε λίγο. Παρ’ όλα αυτά είναι ένα ουσιαστικό κομμάτι της ζωής μας κι επηρεάζουν καθοριστικά τη συμπεριφορά μας, ακόμα κι αν δεν έχουμε πάντοτε επίγνωση γι’ αυτό. Η διαχείριση συναισθημάτων περιλαμβάνει πολλές ψυχικές και νοητικές διεργασίες, όπως το να τ’ αναγνωρίζεις, να τα κατανοείς αλλά και να τα διαχειρίζεσαι ανάλογα με τις περιστάσεις.
Οι δεξιότητες αυτές αναπτύσσονται κατά τη νηπιακή και παιδική ηλικία, ενώ ωριμάζουν κι εξελίσσονται κατά την εφηβεία. Διαμορφώνουν όλους τους τομείς της ζωής από την ψυχική υγεία ως τις σχολικές επιδόσεις αλλά και τις καλές κοινωνικές σχέσεις. Στην αντίπερα όχθη η κακή διαχείριση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, επιθετική συμπεριφορά. Όσο σημαντικό είναι το περπάτημα κι η ομιλία, άλλο τόσο είναι η διαχείριση των συναισθηματικών αντιδράσεων.
Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο σ’ αυτήν τη διαδικασία. Έχουν μεγάλη επίδραση στην ικανότητα των παιδιών να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους παρέχοντας ένα πλαίσιο αποδοχής, ασφάλειας έκφρασης και στήριξης. Έτσι, είναι σημαντικό για τα παιδιά να αισθάνονται και να θεωρούν το περιβάλλον του σπιτιού ένα ασφαλές και σταθερό μέρος μέσα στο οποίο θ’ αποκτήσουν τους συναισθηματικούς μηχανισμούς για ν’ αντιμετωπίσουν τις απρόβλεπτες προκλήσεις έξω από το σπίτι.
Όσο σημαντικές είναι οι ρουτίνες της καθημερινότητας, τόσο σημαντικό είναι οι γονείς ν’ αποδέχονται τις αποχρώσεις όσων νιώθουν τα παιδιά τους. Ακόμα κι όταν τα παιδιά έχουν συναισθηματικά ξεσπάσματα, οι γονείς πρέπει να δείχνουν την υπομονή και την αποδοχή τους χωρίς να τους δίνουν δικές τους κατευθύνσεις με ατάκες όπως «μην κλαις», «μη στεναχωριέσαι», «αφού είσαι δυνατό παιδί, γιατί κανείς έτσι». Αυτό οδηγεί τα παιδιά να μη συζητούν για τα συναισθήματά τους γιατί φοβούνται την αποδοκιμασία των γονιών τους. Αν ο γονιός χρησιμοποιεί τέτοιες εκφράσεις είναι σα να αποδοκιμάζει το συναίσθημα της απογοήτευσης ή της λύπης που νιώθει το παιδί, με αποτέλεσμα να φοβάται να εκφραστεί, αλλά κι αργότερα στη ζωή του να πιστεύει πως η οικειότητα κι η έκθεση είναι αδυναμία, διαμορφώνοντας έναν αποφευκτικό τύπο προσκόλλησης.
Η πιο σημαντική διδαχή είναι ότι κανένα συναίσθημα δεν είναι λάθος. Απλώς υπάρχουν αυτά που νιώθουμε άνετα κι όμορφα μέσα μας κι αυτά που μας πληγώνουν. Κι οι δύο κατηγορίες συναισθημάτων είναι αληθινές και σημαντικές. Το στοίχημα είναι ο έλεγχος της διαχείρισής τους κι όχι των συναισθημάτων. «Πολλά παιδιά μεγαλώνουν σκεπτόμενα πως το άγχος, ο θυμός, η θλίψη είναι κακά συναισθήματα», λέει η Stephanie Samar, PsyD, κλινική ψυχολόγος στο Child Mind Institute, αλλά η αναγνώριση κι η αποδοχή αυτών των συναισθημάτων είναι «ένα θεμέλιο για την επίλυση των προβλημάτων που προέρχονται από τη διαχείριση».
Οι γονείς πολλές φορές προσπαθούν συνεχώς να κρατούν τα παιδιά χαρούμενα με κάθε τρόπο, στερώντας τους την επίγνωση ότι η ζωή μας δεν είναι μόνο το βίωμα της χαράς. Η πραγματική δουλειά όμως του γονιού είναι να βοηθήσει το παιδί να αναλάβει την ευθύνη για τη συναισθηματική του ζωή και ν’ αποκτήσει την επίγνωση μπορεί να κινει΄τα νήματα στα συναισθήματά του, να τα κατευθύνει προς πιο ήρεμες εκφάνσεις και να «μαλακώνει» τον θυμό, την απόρριψη, τον πόνο. Η απώθηση πάντως κι η καταπίεσή τους, σίγουρα δεν είναι αυτή που θα οδηγήσει σ’ ένα υγιή τρόπο ζωής. Κι αν θέλετε μια καλή εφόρμηση, «Τα μυαλά που κουβαλάς» είναι μια παιδική ταινία για όλη την οικογένεια, που μπορεί να προκαλέσει μια ωραία συζήτηση!
Συντάκτης: Ευαγγελία Τόλη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
