Θύτης-θύμα-διασώστης: Σε ποιο μέρος του τριγώνου βρισκόμαστε;

Ένας σπουδαίος ψυχοθεραπευτής μου είπε ότι οι σχέσεις των ανθρώπων είναι σαν τα παιχνιδάκια τα ξύλινα, που προσπαθεί το παιδάκι να ταιριάξει το σχήμα στο άνοιγμα στο οποίο θα έρθει ακριβώς να κουμπώσει. Αν λοιπόν νιώθεις αστέρι, θα έρθει το αστέρι του αλλού στη ζωή σου. Αν νιώθεις κύκλος, θα έρθει ο κύκλος του άλλου να σου ταιριάξει. Αν θες να είσαι θύτης, είναι ζήτημα χρόνου να έρθει μπροστά σου το θύμα για να ασκήσεις επάνω του τη δική σου μορφή βίας. Αν νιώθεις θύμα, όμως, θα έρθει αυτός που θα πραγματώσει τη θυματοποίησή σου;

Ζεύγη θύτη και θύματος συναντάμε καθημερινά στους χώρους που κινούμαστε: αυταρχικός εργοδότης- υποτακτικός υπάλληλος, καταπιεστικός γονέας- υποχωρητικό παιδί, εγωιστικό παιδί- υπερδοτικός γονιός, χειριστικός σύζυγος- ενοχικός σύζυγος, ανυποχώρητος κολλητός- ευέλικτος κολλητός. Ανέφερα μερικά από τα πιο αθέατα παραδείγματα, πριν αναφερθούμε και στα θεατά τα οποία είναι πιο έκδηλες οι μορφές βίας, οι οποίες ευνοούν μια πιο ξεκάθαρη ταξινόμηση σε θύτη και θύμα.

Σίγουρα υπάρχουν καταστάσεις (και δε μιλάω για τις περιπτώσεις φανερής ψυχικής και σωματικής βίας), που έχουμε παίξει εναλλάξ και τον ρόλο του θύτη, όταν έχουμε συνειδητά προσπαθήσει να ελέγξουμε κάποιον, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα, χειραγωγώντας τα συναισθήματά του, δημιουργώντας ενοχές, ασκώντας τιμωρητικές σιωπές με σκοπό να καταστείλουμε μια συζήτηση που δε μας βολεύει. Σίγουρα τον ρόλο του θύματος είναι πιο εύκολο να τον παραδεχτούμε, γιατί ίσως έχει κάποια στοιχεία εξιλέωσης ή κραυγής για προστασία, φροντίδα, ακόμη μια διαστροφική ανάγκη επιβεβαίωσης ότι εμείς είμαστε οι καλοί κι οι άλλοι οι κακοί.

Παίρνοντας ως απλό παράδειγμα τον Χριστιανισμό ως επικρατέστερη θρησκεία για τα δυτικά δεδομένα, ας αναλογιστούμε ότι ο συμβολισμός δείχνει πως αν δεν υπήρχε Ιούδας, δε θα υπήρχε η έμπρακτη θυσιαστική αγάπη του Χριστού μέσω της σταύρωσης κι αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά για την ανθρώπινη φύση και τη σχεσιοδυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα σε ζεύγη ανθρώπων για να πληρωθεί η αποστολή της ψυχής ή και του νου καθενός. Έτσι έλκουμε ασυνείδητα αυτόν που θα μας βοηθήσει να πραγματώσουμε το ρολό μας.

Αν προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε κάποια στοιχεία στις σχέσεις θύτη και θύματος είναι ότι μιλάμε για σχέσεις με εναλλασσόμενους ρόλους ανισότητας κι άσκησης εξουσίας οι οποίες διέπονται από συναισθήματα ζήλιας, υποταγής, φόβου, ενώ υπάρχει έντονο στοιχείο αλληλεξάρτησης ή συνεξάρτησης. Ο ένας αποτελεί το ενεργητικό μέρος της σχέσης κι ο άλλος το παθητικό.

Εδώ όμως αξίζει ν’ αναφερθούμε στη θεωρία του ψυχίατρου Κarpman το 1968 για το Τρίγωνο του Δράματος, που προσπαθεί να ερμηνεύσει τις συγκρούσεις των διαπροσωπικών σχέσεων του οικογενειακού κι επαγγελματικού πεδίου. Εκεί λοιπόν υπάρχει κι ένας τρίτος ρόλος, εκτός από αυτόν του θύματος και του θύτη κι είναι ο ρόλος του διασώστη, ο οποίος έρχεται για να πει «εγώ θα σε βοηθήσω» στο θύμα. Ο διασώστης έχει ως σκοπό ζωής να βοηθάει τους άλλους για να αισθάνεται καλός και χρήσιμος. Η ανταμοιβή του είναι ότι εστιάζοντας την προσοχή στο θύμα, αμελεί τα δικά του προβλήματα, άρα μπορεί να προσποιείται ότι δεν υπάρχουν. Σ’ αυτό το τρίγωνο δεν υπάρχουν νικητές αλλά μόνο ηττημένοι.

Όλοι έχουν τον πυρήνα της δικής τους δυστυχίας ανεξαρτήτως του ρόλου που παίζουν στο ψυχολογικό αυτό παιχνίδι και στο οποίο, εάν δεν υπάρχει επαγγελματική βοήθεια ή δική μας συνειδητή βούληση δραπέτευσης, απλώς θα εναλλάσσουμε θέσεις στο τριγωνικό σχήμα. Μόνο με την ανάληψη της ευθύνης της ζωής μας και των συναισθημάτων μας, την ανάληψη της συναισθηματικής ευθύνης μέσω της ενδοσκόπησης και της αυτογνωσίας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσα από επαγγελματική βοήθεια, είτε μέσα από πνευματικές αναζητήσεις, αλλά σίγουρα με ισχυρή βούληση δικής μας απεμπλοκής, μπορεί να δοθεί λύση.

Όποιο κι αν είναι το συναισθηματικό μοτίβο μέσα στο οποίο γαλουχηθήκαμε από την πυρηνική μας οικογένεια, ποτέ δεν είναι αργά να το σταματήσουμε. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ανήκουμε στον εαυτό μας κι όχι στους άλλους. Ότι στις σχέσεις πρέπει να μπαίνουμε ως όλον κι όχι σαν μισό, γιατί τότε θα βρούμε ένα άλλο μισό το οποίο θα έρθει να συμπληρώσει, όχι τα θετικά μας στοιχεία, αλλά τα ελλείμματά μας. Όποιο κι αν είναι το παιχνίδι των ρόλων μέσα στις σχέσεις, τίποτα δε μας σταματά από το να πούμε: «Ξέρεις κάτι, δεν παίζω άλλο.»  Κι αυτό, συμβαίνει μόνο όταν έχεις επίγνωση των όρων και ξέρεις ποιο πιόνι έχεις επιλέξει να κινείς. Γιατί έτσι, πάντα έχεις την επιλογή να εγκαταλείψεις και το παιχνίδι και το πιόνι.

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!