Η επιδεικτική φιλανθρωπία των γιορτών

Φτάσαμε αισίως και φέτος στις μέρες των  Χριστουγέννων. Τώρα που η πόλη φόρεσε τα γιορτινά της, κάπου ανάμεσα σε φωτεινές επιγραφές, περίτεχνα λαμπιόνια, νοσταλγικά τραγούδια, στολισμένα έλατα και φουσκωτούς Αϊ-Βασίληδες, όλοι, ως δια μαγείας, αναμοχλεύουμε τα φιλανθρωπικά μας αισθήματα, ενθυμούμενοι ότι αρκετοί συνάνθρωποί μας έχουν την ανάγκη μας. Τώρα που με αφορμή το εορταστικό πνεύμα, η φιλανθρωπία όχι μόνο προτάσσεται, αλλά σχεδόν επιβάλλεται.

Σε καμία περίπτωση και προς αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν κατακρίνονται οι φιλανθρωπικές δραστηριότητες ως πράξεις. Αυτό που εκλαμβάνεται ως ένα βαθμό προσποιητό και φυσικά ενοχλητικό είναι ο εποχιακός χαρακτήρας που τείνει να παίρνει η φιλανθρωπία ως όρος τις άγιες τούτες μέρες. Και μάλιστα, πολύ εντονότερα από συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων που πίσω απ’ τη μάσκα της «Μητέρας Τερέζας», διαλαλούν ότι όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, έτσι και φέτος, θα συμβάλουν τα μέγιστα.

Είναι όλα αυτά τα δημόσια πρόσωπα που κάθε Χριστούγεννα επισκέπτονται ορφανοτροφεία, ιδρύματα αστέγων κι εγκαταστάσεις προσφύγων, προκειμένου να ευχηθούν για καλή υγεία και μια ευοίωνη, νέα Χρονιά –on camera. Όλοι εκείνοι, celebrities και μη που παρελαύνουν με κάθε ευκαιρία σε φιλανθρωπικές συγκεντρώσεις, bazaar και κοσμικά γκαλά, δίνοντας το παρόν και κλείνοντας το μάτι στον εικονολήπτη που τους ακολουθεί πιστά σε κάθε τους βήμα.

Φορώντας τα εν πολλοίς στημένα και βγαλμένα από εταιρία οδοντόκρεμας χαμόγελα, έξω από χώρους συσσιτίων κι ιδρύματα φιλοξενίας παιδιών απόρων οικογενειών, άτομα που ανυπομονούν ν’ ακούσουν ένα μεγαλεπήβολο «μπράβο», ένα τρανταχτό «εύγε» ή ένα δυνατό χειροκρότημα για το μέγεθος της δωρεάς και κατ’ επέκταση της μεγαλοψυχίας τους. Την ίδια στιγμή που οι άνθρωποι απέναντί τους, έχουν ανάγκη όλο το χρόνο -πέρα από χρηματική ανάσα που είναι δεδομένη- από ανθρώπινη συμπαράσταση, καθημερινή επαφή, πραγματικό ενδιαφέρον και διάχυτη αγάπη.

Η εποχιακή, λοιπόν, φιλανθρωπία όπως έχει πλέον παγιωθεί, επί της ουσίας, εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο του ευρύτερου Christmas spirit, εξυπηρετώντας απόλυτα το γιορτινό κλίμα, εμποδίζοντάς μας, όμως, να δούμε κατάματα την πραγματική ανάγκη και να διαγνώσουμε το πρόβλημα απ’ τη ρίζα του. Μέσα στον προγραμματισμό των εορταστικών εκδηλώσεων, των δώρων, των κοινωνικών συναθροίσεων και των εθιμοτυπικών επισκέψεων που επιτάσσουν οι μέρες που διανύουμε, όλοι -άλλοι περισσότερο κι άλλοι λιγότερο- θα ανακαλέσουμε στη μνήμη μας τον άστεγο ρακοσυλλέκτη που ψάχνει τα σκουπίδια κάθε βράδυ ή τα παιδιά στα φανάρια που παρακαλούν για λίγο φαγητό.

Κι εσύ κι εγώ, αυτές τις μέρες θα συλλάβουμε πολλές φορές τον εαυτό μας να κάνει δεύτερες, ενδόμυχες σκέψεις γι’ αυτούς τους ανθρώπους και να νιώθει άσχημα για τη ζοφερή τους καθημερινότητα, μην μπορώντας να βοηθήσουμε ανατρεπτικά ή ενδεχομένως όσο θα θέλαμε. Είναι, επίσης, σχεδόν βέβαιο ότι ουκ ολίγες φορές αυτή την περίοδο του χρόνου, κι εγώ κι εσύ, θα μπούμε στο τριπάκι να θαυμάσουμε τους φιλάνθρωπους που θα κάνουν απλόχερα δωρεές στους άπορους κι αδύναμους, μ’ ένα αίσθημα ανακούφισης από μεριάς μας ότι και φέτος, έστω κάποιες οικογένειες, θα καταφέρουν να περάσουν για πρώτη φορά χαρούμενα Χριστούγεννα.

Με μια απλοϊκή σκέψη και κάτι πρόχειρους υπολογισμούς, οι άνθρωποι που έχουν την ανάγκη μας εκεί έξω είναι μάλλον αναρίθμητοι. Οι καλές πράξεις απ’ όπου κι αν προέρχονται και με όποια μορφή, θα πρέπει να επιμερίζονται στο σύνολο του έτους και να μην αφορούν το δεκαπενθήμερο διάστημα των γιορτών, απλώς και μόνο με την προσδοκία μιας νέας, καλύτερης απ’ την προηγούμενη, χρονιάς.

Απ’ την άλλη πλευρά, η πραγματική φιλανθρωπία θα πρέπει να ακολουθείται απ’ την ανωνυμία. Κανείς δεν επιθυμεί να τον λυπούνται ούτε να εκμεταλλεύονται τη θλιβερή του ζωή για να προβληθούν κάποιοι άλλοι ως ευεργέτες. Κι οι μέρες των Χριστουγέννων, δυστυχώς, ευνοούν κατά πολύ τέτοιες, επιδεικτικές συμπεριφορές. Μια πράξη στοργής, αληθινού ενδιαφέροντος κι αγνών προθέσεων, δε χρειάζεται να τη γνωρίζει κανείς, πέραν αυτού που την κάνει και φυσικά εκείνου που την απολαμβάνει. Με ειλικρινή σεβασμό, ανιδιοτελή εθελοντισμό, σιωπηρά κι αθόρυβα, μακριά απ’ την όποια δημοσιοποίηση, οι  όμορφες πράξεις προς το συνάνθρωπο μετουσιώνονται σε έργα.

Αυτός δε, που προσφέρει απ’ το υστέρημα κι όχι απ’ το περίσσευμά του, είναι πολύ περισσότερο άξιος επαίνου. Γιατί υπάρχουν κι αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι. Αυτοί που δεν περιμένουν ν’ ακούσουν κανένα «μπράβο», συνεισφέρουν με τον τρόπο τους σε εκείνον που υποφέρει, δεν το διατυμπανίζουν, το κρατούν για τον εαυτό τους και κοιμούνται ήσυχοι το βράδυ, μακριά από φώτα και προβολείς. Κι όμως, ζουν ανάμεσά μας και τούτοι οι άνθρωποι. Σίγουρα ξέρεις τουλάχιστον έναν. Μπορεί και στη διπλανή πόρτα.