Μια πολυθρόνα, ένα τραπεζάκι με τα βιβλία που έχεις στο νου σου να διαβάσεις, η αγαπημένη σου κούπα με ζεστό καφέ και το σπίτι σου να μυρίζει βανίλια που τόσο πολύ σου αρέσει. Η αγαπημένη σου γωνία, που πλέον δεν μπορείς να απολαύσεις. Δε σε χωράει ο τόπος, τα χέρια σου ιδρώνουν, έχεις ταχυπαλμία, μια μόνιμη ευερεθιστότητα και μια γκρίνια και ματαίωση για όλα. Θες η πανδημία, θες η οικονομική κρίση, θες η απομόνωση που έχουν βάλει το λιθαράκι τους σε αυτό το καταραμένο άγχος. Ωπ, είπες τη μαγική λέξη. Άγχος. Πανανθρώπινο κι αρχέγονο ένστικτο αυτό και μπορεί μερικές φορές να είναι δημιουργικό ή να μας προστατεύει σαν αμυντικός μηχανισμός σε δύσκολες συνθήκες επιβίωσης, συνήθως όμως είναι καταστροφικό για τον οργανισμό μας.
Όλοι μας, ανεξαιρέτως, διαθέτουμε έναν εσωτερικό νευρολογικό μηχανισμό κι είμαστε με τέτοιο τρόπο καλωδιωμένοι, ώστε να έχουμε έναν βαθμό άγχους. Εκτός όμως από τη νευρολογική μας κατάσταση υπάρχουν κάποιες παράμετροι που πυροδοτούν το άγχος, ανεβάζοντας το επίπεδό του ή αυξάνοντας τη διάρκειά του. Μια από τις κυριότερες παραμέτρους είναι η υπερβολική ανάγκη για έλεγχο. Το άγχος είναι αλληλένδετο με τον έλεγχο. Κυρίως με τον φόβο ότι μια κατάσταση είναι τόσο μεγάλη που μας ξεπερνάει κι από αρχαιοτάτων χρόνων είναι ίσως η μεγαλύτερη και βαθύτερη ανάγκη όλων των ανθρώπων να διατηρούν τον έλεγχο. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Abraham Maslow δε χρειάζεται να ελέγχουμε πάντα τις καταστάσεις αρκεί να διατηρούμε την αίσθηση πως μπορούμε να το κάνουμε. Διατηρώντας τη λοιπόν, ρισκάρουμε λιγότερο και συντηρούμε μια κατάσταση ηρεμίας ρίχνοντας το άγχος μας σε χαμηλά επίπεδα.
Πρόσθετος λόγος που εντείνει το άγχος μας είναι η υπερβολική ανάγκη για αποδοχή. Πέρα από το όριο του να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας, το να παίρνουμε και να δίνουμε στις ανθρώπινες επαφές μας, υπάρχει η βαθύτερη ανάγκη μας να γινόμαστε αποδεκτοί από τους γύρω μας. Το παράδοξο είναι πως αρκετές φορές το επιθυμούμε αυτό ακόμη και αν τα άτομα που συναναστρεφόμαστε δεν ανήκουν στο εγγύτερο περιβάλλον μας. Και μπορεί αυτή η ανάγκη μας να είναι καταγεγραμμένη στην εξελικτική μας ιστορία, όμως δεν είναι λίγες οι φορές που στην προσπάθειά μας ν’ ανήκουμε κάπου, ωθούμαστε σ’ ενέργειες τόσο κόντρα στον πραγματικό εαυτό μας που στο τέλος καταλήγουμε να γεμίζουμε με συναισθήματα άγχους και θυμού.
Το πάθος για τελειότητα. Όχι, δεν είναι τίτλος από ταινία αλλά ένας ακόμη λόγος που εκτοξεύει το άγχος μας στα ύψη. Και μπορεί επιφανειακά να μη γίνεται αντιληπτό όμως βαθύτερα στην ψυχή μας αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι του. Ένα μόνιμο αίσθημα ανικανοποίητου, αδυνατώντας να βιώσουμε το συναίσθημα της ευχαρίστησης και η νοοτροπία πως πρέπει να έχουμε πάντα τα καλύτερα, αυξάνει τη λύπη, τη δυσαρέσκεια και τους προβληματισμούς μας. Βλάπτει τόσο τον ψυχισμό μας όσο και τις σχέσεις μας. Και οι σχέσεις μας είναι κάτι αληθινό κι απτό, ενώ η τελειομανία μια ψευδαίσθηση που μας γεμίζει με άγχος, καταστρέφοντας την ευτυχία μας.
Αλληλένδετο με το άγχος είναι το γεγονός πως σκεφτόμαστε υπερβολικά για το μέλλον μας. Και το χειρότερο είναι πως τις περισσότερες φορές, αυτές οι σκέψεις σχετίζονται με γεγονότα που έλαβαν χώρα στο παρελθόν και μας είχαν στρεσάρει. Τ’ αναμοχλεύουμε όμως και μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργούν ανησυχία και στρες και για τις μελλοντικές καταστάσεις. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, το να υπεραναλύσουμε μια κατάσταση θεωρώντας ότι έτσι θα μπορέσουμε να τη διαχειριστούμε καλύτερα, όχι μόνο δε μας ωφελεί αλλά μας εξαντλεί. Δαπανούμε πολύτιμο χρόνο στρεσάροντας τον εαυτό μας για πράγματα που δε γνωρίζουμε πώς θα εξελιχθούν. Και φυσικά, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να ελέγξουμε το μέλλον.
Αν το παρατηρήσουμε ενδελεχώς, θα διαπιστώσουμε ότι η απόρροια των υπερβολικών σκέψεων είναι η αρνητικότητα. Σκέψεις ζοφερές, που μπορεί να προκαλούν ανησυχία, ένταση και πανικό, συνήθως εισβάλουν απρόσκλητες στο μυαλό μας. Δυστυχώς δεν μπορούμε να ελέγχουμε πάντα συνειδητά αρκετές από τις σκέψεις μας, όσο κι αν κάποιοι πρεσβεύουν το αντίθετο. Ακόμη κι αν προσπαθήσουμε ν’ αλλάξουμε μια αρνητική σκέψη, αυτή θα επανέλθει με την πρώτη ευκαιρία. Κι όσο προσπαθούμε να την αλλάξουμε, τόσο θέτουμε τον εγκέφαλό μας σε οριακά επίπεδα ανησυχίας. Κι αυτό είναι το σημείο όπου μια συνεχής γκρίνια, επαναλαμβανόμενα παράπονα και μια μεμψιμοιρία κάνουν την εμφάνισή τους. «Μόλις αρχίσετε και μιλάτε για το τι θα κάνετε αν αποτύχετε, έχετε ήδη χάσει.» (Σουλτς Τζ.)
Η δομή της κοινωνίας, που φέρνει καταστάσεις και δεδομένα που μας αιχμαλωτίζουν, μας γεμίζουν επίσης άγχος κι ενοχές για το αν ζούμε μια ζωή κοινωνικώς αποδεκτή. Άγχος από τα πρέπει, ενοχές από τα θέλω και μια ψυχοσύνθεση στα τάρταρα. Τι από τα δύο να ικανοποιήσουμε; Τόσο κόντρα το ένα στο άλλο. Και το άγχος στο ζενίθ γιατί συνήθως απορρίπτουμε τα θέλω μας για τα πρέπει. Κι είναι όλα αυτά τα στερεότυπα που υπάρχουν στη ζωή μας από τα πρώτο μας κιόλας κλάμα. Από την πρώτη μας ανάσα.
Αν μας ρωτήσει κάποιος, τον καθένα μας ξεχωριστά, τι σημαίνει ζωή, θα πούμε σχεδόν όλοι πως ζωή σημαίνει ανάσα, αξία στις στιγμές μας, συναισθήματα, αισθήσεις, χαρά κι ο καθένας μας θα βάλει τις δικές του λεπτομέρειες σαν αλατοπίπερο στη ζωή του. Κι αν πάλι μας ρωτήσει γιατί έχουμε τόσο άγχος και δεν την απολαμβάνουμε θα ξεφυσήξουμε, θα χαμηλώσουμε το βλέμμα και θα απαριθμήσουμε έναν σωρό λόγους που δεν μπορούμε να τη χαρούμε όπως την έχουμε ονειρευτεί. Είναι όμως ικανοί αυτοί οι λόγοι να μας γεμίζουν άγχος; Να μας στερούν τη χαρά;
«Ο άνθρωπος είναι δυστυχισμένος γιατί δεν ξέρει ότι είναι ευτυχισμένος» είχε πει ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι.
Θέλουμε και τη δική σου ιστορία!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Ειρήνη Αγρίτη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
