Μπορεί να έχουμε ακούσει για «Τα μπλουζ της άγριας νιότης» που λέει κι ο Πασχαλίδης, για τα baby blues που αφορούν τη δυσφορία μετά τη λοχεία, για τα holiday blues που είναι η θλίψη που φέρνουν οι γιορτές. Τι ξέρουμε όμως για τα morning blues που εμφανίζονται σε καθημερινή βάση με έντονα αρνητικά συναισθήματα; Η λέξη blues μεταφράζεται ως blue notes ή πεσμένες νότες και εκτός απ’ τη σύνδεση με το μπλε χρώμα, ο όρος μεταφορικά αντιστοιχεί και στην κακή ψυχική διάθεση.
Δεν είναι λίγες οι φορές που ξυπνάμε χωρίς να θέλουμε να κάνουμε το οτιδήποτε. Δεν πρόκειται όμως περί τεμπελιάς. Είναι ένα συναίσθημα που περιλαμβάνει κάτι από λήθαργο και έλλειψη ενέργειας. Εκεί έγκειται η διαφορά με το Monday blues, το οποίο αναφέρεται στην έλλειψη διάθεσης να πάμε στη δουλειά, θέλοντας να απολαύσουμε ακόμη μια μέρα σαν να ‘ναι Σαββατοκύριακο. Όσο κι αν φαντάζει, λοιπόν, γνώριμο είναι ένα φαινόμενο πιο σοβαρό από μια απλή δυσφορία την ώρα που ξυπνάμε. Το συναίσθημα της θλίψης βιώνεται εντονότερα νωρίς το πρωί, ενώ αρχίζει να υποχωρεί κατά τη διάρκεια της μέρας. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον όρο «ημερήσια διακύμανση διάθεσης», ενώ τη νύχτα φτάνουμε να μην αισθανόμαστε δυσφορία και συχνά να είμαστε και ιδιαίτερα ενεργητικοί.
Η θλίψη τις πρωινές ώρες, το αίσθημα κούρασης, η ευερεθιστότητα και η νευρικότητα μπορεί να οφείλονται σε προβλήματα ύπνου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η διάθεση ενός ατόμου επηρεάζεται από το πόσο καλά κοιμήθηκε το βράδυ, ακόμη και αν δεν αντιμετωπίζει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα. Ο παρατεταμένα κακός ύπνος διαταράσσει τον κιρκάδιο ρυθμό και το μοτίβο αϋπνίας και υπνηλίας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε μελαγχολικοί. Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η βραδινή εργασία, μιας και είναι κόντρα σε αυτό που έχει ανάγκη ο οργανισμός μας και διαταράσσει τις ισορροπίες στο νευρικό μας σύστημα.
Εξωγενής παράγοντας που συνδέεται με το morning blues είναι και το γνωστό σε όλους μας αλκοόλ. Η κατανάλωση το βράδυ μπορεί να δημιουργήσει αίσθημα ευφορίας και ηρεμίας, όμως το επόμενο πρωί νιώθουμε θλιμμένοι και αποδιοργανωμένοι. Πρακτικά το αλκοόλ διαταράσσει το νευρικό μας σύστημα, χαλώντας την ποιότητα του ύπνου, κάτι που με τη σειρά του φέρνει πρωινή θλίψη. Αλληλένδετη με όλο αυτό είναι και η ψυχολογία μας. Σε στρεσογόνες καταστάσεις η χημική ουσία κορτιζόλη απελευθερώνεται δίνοντας το μήνυμα στον εγκέφαλο ότι είμαστε μονίμως κουρασμένοι. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα της κορτιζόλης φτάνουν στο μέγιστο στο πρωινό ξύπνημα, ενώ οι γυναίκες εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα ύπνου και πρωινής θλίψης από άντρες.
Άλλη μια πιθανή παράμετρος που μπορεί να επηρεάζει την πρωινή διάθεση είναι οι στρεσογόνες εμπειρίες του παρελθόντος. Ενώ θεωρούμε πως έχουμε αφήσει πίσω μας αρνητικές καταστάσεις, αυτό μπορεί και να μην ισχύει. Ίσως υποσυνείδητα έχουμε πείσει τον εαυτό μας ότι είμαστε δυνατοί, πως όλα είναι μια χαρά και τίποτα δε μας επηρεάζει. Προσπαθούμε να ξεφύγουμε από όσα μας έχουν πληγώσει χωρίς όμως να το έχουμε δουλέψει αρκετά. Αυτό έχει σαν συνέπεια να τα βρίσκουμε μπροστά μας και να μας γεμίζουν άγχος, στην ουσία φόβο για κάτι. Η πρωινή θλίψη γίνεται καθρέφτης της αδυναμίας και της ψυχικής μας κόπωσης.
Η ψυχολογία ενός ατόμου μοιάζει με μια τεράστια παλέτα με χρώματα. Αν αναμείξουμε κάποια θα προκύψουν νέες αποχρώσεις. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και με τα συναισθήματα. Η ευαλωτότητά μας απέναντι στα αρνητικά συναισθήματα, τη σωματική κόπωση και τις οργανικές αλλαγές μπορεί να οφείλεται σε μια σειρά αιτιών. Ίσως είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατανοήσουμε την αρνητική διάθεση και την αδυναμία μας να ελέγξουμε την πρωινή θλίψη. Έχει αποδειχθεί ότι τις διαταραχές διάθεσης είναι πιο εύκολο να τις διαχειριστούμε δημιουργώντας πρωινή ρουτίνα. Κι αν η λέξη ρουτίνα από μόνη της μας τρομάζει, στην παρούσα φάση μπορεί να αποτρέψει τα αρνητικά μοτίβα που δημιουργεί ο εγκέφαλος.
Πέντε λεπτά αυτοσυγκέντρωσης όταν ξυπνήσουμε πριν σηκωθούμε απ’ το κρεβάτι, χωρίς να σκεφτούμε όσα έχουμε να κάνουμε μες τη μέρα, μπορεί να είναι μια καλή αρχή. Ένα θρεπτικό πρωινό θα αυξήσει τα επίπεδα της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Οι διαταραχές των επιπέδων ασβεστίου έχουν επίσης συσχετιστεί με ευερεθιστότητα και άγχος, οπότε καλό θα ήταν να φροντίσουμε να κινείται σε φυσιολογικά όρια. Φυσικά από την πρωινή ρουτίνα δε θα μπορούσαν να λείπουν και οι όμορφες μυρωδιές. Λεβάντα και λεμόνι δρουν σαν να διώχνουν το κακό ενισχύοντας την καλή διάθεση. Μπόνους στη ρουτίνα δίνει και η καλή επικοινωνία. Τι πιο όμορφο απ’ το να στείλουμε ένα μήνυμα σε αγαπημένο μας πρόσωπο; Ακόμα, η έκθεση στον ήλιο που συνεπάγεται σύνθεση βιταμίνης D μπορεί να μειώσει την πρωινή θλίψη. Δραστηριότητες εκτός σπιτιού δίνουν ένα παραπάνω ερέθισμα να ξυπνήσουμε ευδιάθετοι, αφού η ντοπαμίνη μάς κάνει πιο ευτυχισμένους και ενεργητικούς.
Μαγικοί τρόποι για να φύγει η πρωινή θλίψη δεν υπάρχουν. Μέσα όμως από την πρωινή ρουτίνα είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουμε να μας αφουγκραστούμε, να δούμε καθαρά τι μας επηρεάζει αρνητικά και να προσπαθήσουμε να το αλλάξουμε. Τίποτα δε διαρκεί για πάντα και τα θετικά διαδέχονται τα αρνητικά. Άλλωστε blue σημαίνει μπλε και αυτό το χρώμα είναι εφάμιλλο με την ηρεμία, ενώ συνήθως το επιλέγουν άτομα που έχουν ανακτήσει τις δυνάμεις τους. Μια άλλη καλή ιδέα είναι να αφήσουμε τα blues να μας παρασύρουν για λίγο στον ρυθμό τους…
Συντάκτης: Ειρήνη Αγρίτη
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
Επιμέλεια κειμένου: Βασιλική Γ.
