Ειλικρίνεια. Μια απλή λέξη με τεράστιο ειδικό βάρος.’Οποιον κι αν ρωτήσεις φίλο, γνωστό, συγγενή ή τον σύντροφό σου θα σου απαντήσει πως η ειλικρίνεια είναι ένα από τα βασικά ζητούμενα μιας σχέσης. Και θα συμφωνήσεις διότι αναζητούμε την αλήθεια, θεωρώντας την απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να ευδοκιμήσει η κάθε μορφή επικοινωνίας που αποκτούμε. Μάλιστα πολλές φορές δηλώνουμε με σθένος ότι αντιπαθούμε τους ψεύτες και το κάνουμε ευθαρσώς κι ανερυθρίαστα. Και κάπου εκεί ο Πινόκιο γελάει. Γιατί ο Πινόκιο ξέρει.
Η ειλικρίνεια δεν έχει μόνο μια πλευρά που -δυστυχώς- λανθασμένα πολλοί θεωρούμε ότι έχει. Δεν έχει μόνο την πλευρά της διεκδίκησής της, αλλά και της διαχείρισής της. Περνάμε τον εκάστοτε σύντροφό μας από ένα τεστ αλήθειας, αν μπορούμε να το πούμε έτσι, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πόσο ειλικρινής είναι φοβούμενοι ότι θα προδοθούμε και θα πληγωθούμε. Κι όλα είναι εντάξει αν όντως μπορούμε να διαχειριστούμε την ωμή αλήθεια. Αν όμως δεν μπορούμε; Τότε υπάρχει πόνος. Πολύς πόνος. Πόνος που γυρνάει πολλές φορές σε άκρατο θυμό.
Μερικές φορές τη ζητάμε εμμονικά την ειλικρίνεια. Κι έχει μεγάλο το κόστος να τη λαμβάνουμε. Συνήθως ρωτάμε πράγματα πάνω στα οποία θα θέλαμε να ακούσουμε συγκεκριμένες απαντήσεις ή πράγματα που θα απαντούσαμε εμείς οι ίδιοι με σχετική ευκολία. Ας πούμε «Θεωρείς ότι έχω εγωισμό;», «Πού θεωρείς ότι έκανα λάθος» και λοιπές τέτοιες ερωτήσεις που ενώ φαντάζουν εύκολο να τεθούν είναι τρομερά δύσκολο να απαντηθούν με απόλυτη ειλικρίνεια. Ρωτάμε από ανάγκη για επιβεβαίωση, για δημιουργία άλλοθι για συναισθηματική κάλυψη, μερικές φορές από ναρκισσισμό κι ενδόμυχα θεωρούμε δεδομένες τις απαντήσεις.
«Κάθε άνθρωπος πρέπει να επιλέγει πόση αλήθεια μπορεί να αντέξει» έχει πει χαρακτηριστικά ο Irvin D. Yalom. Τι σημαίνει αυτό; Εμείς είμαστε ειλικρινείς με τους γύρω μας και κυρίως με τον εαυτό μας; Γιατί ωραίο κι εύκολο να ζητάμε την αλήθεια των άλλων αλλά με τη δική μας τι κάνουμε; Πόσες φορές μας έχει συμβεί άλλα να σκεφτόμαστε κι άλλα να εκφράζουμε; Κι άλλες τόσες που αποφύγαμε να νιώσουμε την αλήθεια μας και να την εκφράσουμε μην τυχόν νιώσουμε κάτι δυσάρεστο όπως η θλίψη, η απόρριψη, η απογοήτευση, ο θυμός; Το ψέμα είναι η ανάγκη μας να δημιουργήσουμε γύρω μας μια συνθήκη που μας βολεύει. Μήπως λοιπόν δεν είμαστε ειλικρινείς κι οι άλλοι είναι σε κάποιες περιπτώσεις η αντανάκλαση του εαυτού μας;
Άλλοθι υπάρχουν κι οι λόγοι είναι αρκετοί. Για να αποποιηθούμε την ευθύνη μας, να δικαιολογήσουμε μια συμπεριφορά μας, να μην πληγώσουμε κάποιον ή πολύ απλά γιατί μας βολεύει. Οφείλουμε φυσικά να διαχωρίσουμε την ειλικρίνεια από την αγένεια. Αυτά του τύπου «Εγώ λέω μόνο αλήθειες και δε φταίω που σε πονάει» είναι ξεκάθαρα αρνητικά και προσβλητικά σχόλια, διότι η ειλικρίνεια δεν έχει χαρακτηριστικά όπως η αναίδεια και η απρέπεια.
Σε πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Booth του Σικάγο ορίζοντας την ειλικρίνεια ως το να μιλάμε σύμφωνα με τις πεποιθήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι ειλικρινείς επικοινωνίες είναι πολύ πιο ευχάριστες και το να αποφεύγεις να είσαι ειλικρινής μπορεί να είναι λάθος καθώς χάνονται ευκαιρίες οι οποίες θα εκτιμηθούν μακροπρόθεσμα. Λίγοι, όμως, θα είναι αυτοί που πραγματικά θα την αποδεχτούν. Σαφώς είναι αναζωογονητική όταν αφορά ατόφια κι εγκάρδια συναισθήματα δημιουργώντας έναν ένα δυνατό δεσμό ανάμεσα σε σκέψεις και πράξεις.
Εν τέλει, ισχύει πάντα το γνωστό «Υπάρχουν πράγματα που γίνονται και καλό είναι να μη λέγονται και υπάρχουν πράγματα που λέγονται και καλό είναι να μη γίνονται». Βουτιά στην αλήθεια του άλλου και πρωτίστως στη δική μας και καλή τύχη σε αυτό το παιχνίδι της αμοιβαίας ανακάλυψης. Κι ένα είναι σίγουρο· αντέχουμε περισσότερη αλήθεια από όση νομίζουμε.
Συντάκτης: Ειρήνη Αγρίτη
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
