Η δημιουργικότητα είναι μεταδοτική

Τι κοινό έχουν ένα iphone, μια φωτογραφία που τράβηξες εχθές, μια λάμπα φωτισμού, ένα άρθρο που διάβασες σήμερα και μια κατσαρίδα; Ακούγεται σαν γρίφος, αλλά είναι πιο απλό απ’ ό,τι νομίζεις. Πριν έντεκα χρόνια ένας άνθρωπος πραγματοποίησε το όραμά του κι έδωσε ζωή σε ένα κινητό τηλέφωνο με εντελώς διαφορετική φιλοσοφία απ’ τα ήδη υπάρχοντα, καινοτόμο κι επαναστατικό που το έκανε υπεύθυνο για πωλήσεις άπειρων δισεκατομμυρίων. Χθες τράβηξες μία φωτογραφία και δημιούργησες μια ανάμνηση που όμοιά της δεν υπάρχει, κάτω απ’ το δικό σου βλέμμα. Έναν αιώνα πριν και κάτι ψιλά, έπειτα από χίλιες αποτυχημένες προσπάθειες, κατασκευάστηκε η πρώτη λάμπα φωτισμού, που άλλαξε τα δεδομένα της τότε εποχής και δημιούργησε τη μέρα στο σκότος της νύχτας. Ένα άρθρο που διάβασες σήμερα, ήταν ικανό να σε κάνει να σκεφτείς με άλλο πρίσμα και να γίνει η αρχή για κάτι διαφορετικό και πρωτοποριακό ακόμα και για εσένα. Αυτό το κοινό που συναντάμε σε όλα αυτά, είναι η δημιουργικότητα. Και καλά θα μου πεις,, αλλά η κατσαρίδα που κολλάει; Φαντάσου αυτή τη στιγμή να μπαίνεις στο μπάνιο του σπιτιού σου και να βλέπεις αυτό το σιχαμερό, αηδιαστικό, καφέ πλάσμα, με τις μακριές κεραίες, τα φτερά και το γρήγορο περπάτημα. Είναι ικανό να σου δημιουργήσει ψυχολογικά για μια ζωή και επιπρόσθετα να βάλει μπρος τη δημιουργικότητά σου για να εφεύρεις –σε μόλις ένα δευτερόλεπτο– δέκα πρωτότυπους τρόπους να τη σκοτώσεις -η λακ των μαλλιών δε έχει αποτελέσματα, δοκιμασμένο.

Εντάξει, καλά μέχρι εδώ, αλλά τι είναι η δημιουργικότητα; Την έχω έμφυτη ή είναι ένα ταλέντο που μου χαρίστηκε δια μαγείας και χείρας Θεού όταν γεννήθηκα; Η δημιουργικότητα –λένε τα κομπιούτερ κι οι αριθμοί, που έψαξα–, είναι η δεξιότητα του 21ου αιώνα. Ακριβής όρος δεν υπάρχει, αλλά ας ξεκινήσουμε ότι έχει να κάνει με τη δημιουργία κάτι πρωτότυπου, μίας ιδέας με βάση τη φαντασία, η ικανότητα να σκέφτεται κάποιος έξω απ’ το κουτί έναν τρόπο επίλυσης προβλήματος, αλλά ακόμα και με ένα χαμόγελό σου να δημιουργείς ιστορίες, να γίνεσαι εσύ η αιτία της -γενικά μία στάση, μια εσωτερική προσέγγιση που κοιτάς τη ζωή.

Γεννήθηκες με αυτή, αλλά δε σημαίνει ότι την έχεις ωστόσο. Την εκπαιδεύεις με διάφορα εργαλεία. Η αποφασιστικότητα είναι ένα από αυτά –πρέπει να πιστέψεις ότι την έχεις μέσα σου– και το σημαντικότερο η εξειδίκευση. Να συλλέγεις πληροφορίες και γνώσεις για ένα συγκεκριμένο θέμα, για να σε βοηθήσουν να αποκτήσεις μια πιο ενδελεχή εικόνα για το συγκεκριμένο αντικείμενο και να μπορέσεις να βρεις πιο δημιουργικούς τρόπους προσέγγισής του. Άρα η γνώση είναι απαραίτητη. Οι δημιουργικοί πετυχημένοι άνθρωποι έβαλαν κι άλλα τρία συστατικά σε αυτή τη σούπα∙ την επιτυχία, το ρίσκο και το πιο αντισυμβατικό, την οργή. Όλα αυτά έχουν να κάνουν με εσένα, αλλά θα μας θυμίσω μία φράση που ακούμε συχνά-πυκνά: Πες μου τον φίλο σου να σου πω ποιος είσαι.

Κι εδώ δεν αναφέρομαι μόνο στους φίλους σου, αλλά στο κοινωνικό περιβάλλον που έχεις επιλέξει να μπεις. Με τους ανθρώπους που νιώθεις άνετα κι οικεία και ταιριάζει η ιδιοσυγκρασία σας, μπορείς να ελευθερώσεις –εκδηλώσεις– τον εαυτό σου πιο εύκολα. Εκεί βρίσκει χώρο και τρυπώνει η δημιουργικότητα, γιατί δε σε ενδιαφέρει να μπεις σε ένα μοτίβο συμπεριφοράς, αλλά να είσαι ο εαυτός σου. Πάρε για παράδειγμα τη Google. Ο χώρος εργασίας τους περιλαμβάνει τραπέζια πινγκ πονγκ, ηλεκτρονικά παιχνίδια, εξωτερικές δραστηριότητες, σχεδόν ό,τι ωράριο θες και πολλά άλλα γαμάτα πράγματα –πραγματικά, ένας παιδότοπος ενηλίκων– για να αδειάζουν οι εργαζόμενοί τους τις σκέψεις τους και να αφήνουν χώρο στη δημιουργικότητα που τους γεννά προϊόντα εφαρμογών κι υπηρεσιών, φτάνοντάς τη σε μια απ’ τις πιο πετυχημένες και καινοτόμες εταιρίες παγκόσμια. Και το μπόνους είναι ότι αν ο περίγυρός σου κάνει αντίστοιχα δημιουργικά πράγματα και σκέψεις, μεταδίδονται και πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες να δημιουργήσεις κι εσύ κάτι απίστευτο.

Ναι, το έχουμε αυτό με τη μεταδοτικότητα. Ο Αϊνστάιν δε θα ήταν τόσο δημιουργικός στη σκέψη του αν δεν εργαζόταν σε ομοσπονδιακό γραφείο ευρεσιτεχνιών. Ήταν η θέση κλειδί για να μελετήσει ευρεσιτεχνίες άλλων επιστημόνων και να γίνει η αφορμή να ξεκινήσει τις δικές του έρευνες. Εγώ προσωπικά, δε θα είχα μπει ποτέ στη διαδικασία να γράψω ένα άρθρο και να δημιουργήσω ένα κείμενο εκ νέου εάν δε διάβαζα εκείνο το βράδυ το «μοιραίο» άρθρο που με έκανε να μπω στην ομάδα του pillowfight. Δηλαδή, η δημιουργικότητα εκείνης της αρθρογράφου έγινε το έναυσμα για τη δική μου δημιουργικότητα -κανένα σχόλιο. Χιλιάδες παραδείγματα γνωστά και μη. Η δημιουργία του ενός, γίνεται αυτόματα η παρακίνηση, έμπνευση ακόμα και μίμηση για να μπορέσεις εσύ στο τέλος –ή μήπως η αρχή– να δημιουργήσεις μια σκέψη, ένα παρθένο αγαθό ή μια απρόσμενη λύση σε ένα πρόβλημα.

Παίξε με δέκα πεντάχρονα κι είμαι σίγουρος θα μπορέσεις σε μισή ώρα να δημιουργήσεις μια φανταστική ιστορία εξίσου καλά με αυτά. Άραξε με την παρέα σου να συζητήσετε ένα κοινό σας πρόβλημα και θα δεις ότι σύντομα κάποιος από εσάς θα δημιουργήσει μια καινοτόμο λύση. Κάτσε σε ένα παγκάκι με δυο ερωτευμένους και θα δημιουργηθεί ο έρωτας μέσα σου για κάτι, οτιδήποτε είναι αυτό. Τα όνειρα είναι η αρχή της δημιουργικότητας.

Ακόμα κι αν πιστεύεις ότι δε μπορείς να δημιουργήσεις, μέσα σε ένα δημιουργικό περιβάλλον θα αποκτήσεις την επιθυμία να το κάνεις. Κι η επιθυμία να δημιουργήσεις, δεν είναι η δημιουργία της επιθυμίας;