Η μουσική είναι ταξίδι στην παράδοση

Σκέφτεσαι ότι έχεις καταφέρει να ξεκλέψει λίγο (ή αρκετό) ελεύθερο χρόνο και θέλεις να τον αξιοποιήσεις μαθαίνοντας κάποιο μουσικό όργανο; Εδώ σε έχω! Ωραία και τα κλασικά, αλλά τι λες να ξεφύγεις απ’ τα συνηθισμένα; Να βγεις απ’ τα όρια των κοινών επιλογών; Πόσο ενδιαφέρον σου ακούγεται να μάθεις να παίζεις τουμπελέκι; Μήπως μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου να διασκεδάζει την παρέα του με έναν μπαγλαμά;

Να τα πάρουμε απ’ την αρχή. Μπορεί να σε ξενίζει η ιδέα και να μη θεωρείς “in” ένα παραδοσιακό όργανο, σεβαστό. Χρειάζεται μόνο λίγο παραπάνω σκάλισμα, γιατί μόλις μάθεις την ιστορία που κρύβεται πίσω απ’ το όργανο το οποίο θα επιλέξεις κι όλα τα αντίστοιχα είδη μουσικής που θα μπορείς να δημιουργείς μονάχα με λίγες νότες, τότε όχι μόνο θα το αγαπήσεις, αλλά θα δηλώνεις κι ερωτευμένος με αυτό.

Το τουμπελέκι, για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, έχει διάφορες ονομασίες όπως επίσης νταραμπούκα ή ντουμπελέκι, σιμπουρλέκι ή στάμνα. Στην ουσία έχει τρία βασικά χτυπήματα, όπου εσύ μπορείς συνδυάζοντάς τα να βγάλεις υπέροχους ρυθμούς. Στηρίζεται στο αριστερό πόδι (για τους δεξιόχειρες) και χρειάζεται περισσότερο συγκέντρωση παρά κόπο. Αρχίζει να σου αρέσει σαν ιδέα;

Κι αν είσαι γυναίκα; Δεν υπάρχει καμία δεύτερη σκέψη και κανένας ενδοιασμός.  Μπορείς κι εσύ, όπως μπόρεσα κι εγώ, κι ας μην είναι η πιο κοινή επιλογή, κι ας μην το ‘χει συνηθίσει το μάτι μας! Το τουμπελέκι δε χωρά διαχωρισμούς φύλων, αφού άνετα μπορούν να παίξουν πολύ καλά κι οι γυναίκες. Κι αν είσαι αριστερόχειρας, μην απογοητεύεσαι με την αρχική αναφορά μας περί δεξιόχειρων. Η μόνη διαφορά έχει να κάνει με το στήσιμο. Εσύ θα το ακουμπάς στον δεξί μηρό. Τα χτυπήματα παραμένουν ίδια.

Καμία ιδιαίτερη δυσκολία, λοιπόν, και κανένα εμπόδιο για όποιον επιθυμεί να το ξεκινήσει. Εντάξει, λογικό είναι να σε πονέσουν λίγο τα δάχτυλά σου στην αρχή, ίσως και να μελανιάσουν, μα η ικανοποίηση κι η ευχαρίστηση όταν θα αρχίσεις να δημιουργείς μουσική θα ‘ναι τεράστια στο τέλος. Σκαλιστό, φιλντισένιο, από αλουμίνιο, ακόμα και ξύλινο, χειροποίητο ή κι εργοστασίου, βρίσκεται στη βιτρίνα ενός μαγαζιού και σε περιμένει να γίνεται ομάδα.

«Ποιος, όμως, θα μου μάθει τουμπελέκι;» Υπάρχουν πολλά ωδεία με αξιόλογους κι έμπειρους καθηγητές που μπορούν να σε βοηθήσουν να εκπαιδευτείς πάνω σε αυτό το παραδοσιακό μουσικό όργανο. Αν απ’ την άλλη, ντρέπεσαι ή για τους δικούς σου (οικονομικούς ή άλλους) λόγους δε θέλεις να δουλέψεις με κάποιον άλλο, υπάρχουν αρκετά βίντεο στο διαδίκτυο που θα σου φανούν πολύ χρήσιμα και θα σε βοηθήσουν στα πρώτα βήματα, καθώς κι αντίστοιχα βιβλία.

Ας τραβήξουμε, όμως, τους προβολείς απ’ το τουμπελέκι κι ας ρίξουμε μια ματιά και στα άλλα παρεξηγημένα παραδοσιακά μουσικά όργανα, όπως είναι ο μπαγλαμάς. Δεν είναι κλασική κιθάρα, δεν είναι μπάσο, ούτε χρειάζεται να ‘σαι ρεμπέτης με χοντρό μουστάκι και κομπολόι ή να ‘χεις ντέρτια και καημούς για να παίξεις. Ένα μπαγλαμαδάκι είναι στην ουσία μια μικρογραφία του μπουζουκιού, κι αυτό γιατί έτσι κατάφερναν να το κρύψουν ευκολότερα, επειδή απαγορευόταν να παίζουν επί τουρκοκρατίας. Μήπως σε ψήνει;

Κι έχουμε και λέμε, κρουστό σου πρότεινα, έγχορδο επίσης, θα σε ενδιέφερε μήπως και κάτι σε πνευστό; Ζουρνάς, λοιπόν. Κατά κανόνα υπάρχουν ζουρνάδες κατασκευασμένοι από ξύλο, και με μια βόλτα στα χωριά της Ελλάδας θα συναντήσεις ακόμη και σήμερα αρκετούς. Ένα πνευστό με απότομο και κάπως διαπεραστικό ήχο, συνδεδεμένο άρρηκτα με τη λαϊκή μουσική και κομμάτι της δικής μας κουλτούρας, κρατά ζωντανή την ποντιακή παράδοση μέσα απ’ τους ήχους του, συνοδευμένο συνήθως από ένα νταούλι.

Επιστροφή στην παράδοση, λοιπόν. Γιατί μπορεί η τεχνολογία να εξελίσσεται, μπορεί ο πολιτισμός μας να αναδιαμορφώνεται συνεχώς, αλλά να μην ξεχνάμε από πού ξεκινήσαμε, ποια είναι η ιστορία μας και το παρελθόν μας. Τα παραδοσιακά όργανα είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας. Κι εξαρτάται σίγουρα απ’ την αισθητική του καθενός το αν θα αποφασίσει να ασχοληθεί με κάποιο από αυτά, είναι όμως ευθύνη όλων μας να μην απαρνηθούμε τις ρίζες μας και να μην αφήσουμε την παράδοση να σβήσει.