Reverse psychology· σου λένε να μην κάνεις κάτι και σε πείθουν να το κάνεις

Reverse psychology, η θεωρία ότι μπορούμε να πείσουμε κάποιον να κάνει κάτι αν του πούμε να μην το κάνει. Ακριβώς όπως κάνουμε με τα παιδιά, όταν τους λέμε παιχνιδιάρικα να μη φάνε όλο τους το φαγητό για να το φάμε εμείς. Ναι, ναι αυτό πιάνει και στους ενήλικες κι ονομάζεται κατά βάση κι επιστημονικά ως reverse psychology. Γιατί δουλεύει αυτό; Πώς δουλεύει; Πάμε να το αναλύσουμε.

Αναγνωρίζεις το συναίσθημα της αντίδρασης; Ναι, εκείνο το συναίσθημα που νιώθουμε όταν μας λένε να κάνουμε κάτι ενώ ήμασταν απροετοίμαστοι, ή όταν νιώθουμε ότι μας διατάζουν να κάνουμε κάτι. Από αντίδραση δε θέλουμε να υπακούσουμε, ακόμη κι αν πριν είχαμε στο μυαλό μας ότι θέλουμε να το κάνουμε. Αν αντιληφθούμε την εντολή, ξαφνικά νιώθουμε καταπιεσμένοι κι αρνούμαστε μέσα μας να κάνουμε πράξη ό, τι μας λένε. Μέσα μας κρύβουμε όλοι έναν μικρό επαναστάτη έτοιμο να κάνει ό, τι δεν τον αφήνουν οι νόρμες και να μην υπακούσει σε καμία εντολή. Μέσα μας κρύβουμε όλοι ένα μικρό παιδί ή ακόμη, έναν αντιδραστικό έφηβο.

Το μοτίβο της reverse psychology συνδέεται με την ψυχολογική αντιδραστικότητα. Σύμφωνα με ειδικούς, η ψυχολογική αντιδραστικότητα είναι αυτή που κάνει ελκυστικό κάθε τι παράνομο όπως την κατανάλωση αλκοόλ πριν την επιτρεπόμενη ηλικία, το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους, την επαφή σε δημόσιους χώρους κι άλλα πολλά. Έτσι οι συμπεριφορές που αποτελούν περιορισμό είναι πιο ελκυστικές για εμάς. Δηλαδή αν μας πει κάποιος ότι δεν μπορούμε να σταματήσουμε να τρώμε σοκολάτες θα πεισμώσουμε και θα τις κόψουμε μαχαίρι σε αντίθεση με το αν μας πει να τις κόψουμε. Τότε όχι μόνο δε θα σταματήσουμε,  αλλά ίσως να τρώμε ακόμα πιο πολλές

Μέσα μας ίσως και να κρύβουμε εκείνο το καρτούν που πατάει το κόκκινο κουμπί που γράφει «μην πατήσεις», μπορεί από την άλλη να είμαστε εμείς ο σχεδιαστής του κόκκινου κουμπιού ή ακόμη, μπορεί εμείς να είμαστε αυτό το κόκκινο κουμπί. Μπα το τελευταίο αποκλείεται σωστά; Εμείς μπορεί να είμαστε οι θύτες; Όχι, εμείς δεν τα κάνουμε αυτά, εμείς είμαστε τα καημένα τα παιδιά που καθόμαστε και μας διατάζουν και μας στερούν την ελευθερία μας, εμείς δεν παίζουμε παιχνίδια του μυαλού. Έτσι δεν είναι; Ή μήπως όχι;

Η πραγματικότητα είναι ότι μπορεί να το κάνουμε κι άθελά μας και στο κάτω-κάτω πού είναι το κακό να πείσουμε κάποιον να κάνει αυτό που θέλει με κάθε τρόπο από τη στιγμή που δε θα χρησιμοποιήσουμε οποιονδήποτε τρόπο στέρησης της ελευθερίας του είτε λόγου είτε χώρου είτε υπόστασης; Τώρα, αν αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιος το χρησιμοποιεί για να μας κάνει στρατιωτάκια του μετατρέποντας αυτή τη μέθοδο ως χειριστική πατέντα, τα αποτελέσματα είναι πολύ ευδιάκριτα. Ο θύτης επιμένει να τη χρησιμοποιεί ως τεχνική κι όταν βλέπει ότι δε δουλεύει εκνευρίζεται και μας μειώνει λεκτικά.

Στην πραγματικότητα τη reverse psychology μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για το καλό το δικό μας και των άλλων κι όχι με σκοπό να μετατρέψουμε τους ανθρώπους σε πιστούς στρατιώτες μας.  Είναι διαφορετικό να πείσουμε ένα παιδί να φάει το μπρόκολό του μ’ αυτόν τον τρόπο και διαφορετικό να προσπαθούμε να πείσουμε έναν ενήλικα να ακολουθήσει τα τερτίπια μας. Άλλωστε η ελεύθερη βούληση είναι, ήταν και θα είναι από τα πιο σπουδαία χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Δεν αξίζει να τη στερείται από κανέναν και για κανένα λόγο.