Οι άνθρωποι γεννιόμαστε λευκά χαρτιά, ζωάκια, πώς το λένε; Μόνο σάλια και βασικά ένστικτα. Δεν έχουμε εμπειρίες, δεν είμαστε το φύλο μας, δε γνωρίζουμε πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε, μόνο υπάρχουμε κι επιβιώνουμε χάρη σε μερικούς καλούς ανθρώπους που έχουν αναλάβει να μας κάνουνε σαν τα μούτρα τους κι είναι συνήθως οι γονείς μας κι οι παππούδες μας.
Άβουλα κι αβοήθητα όπως είμαστε λοιπόν, μας περιφέρουν περιχαρείς εδώ κι εκεί, μιλάνε για εμάς, ονειρεύονται για εμάς, γελάνε με πράγματα που δε γνωρίζουμε πως είναι αστεία κι ο δρόμος της ζωής μας στρώνεται σιγά-σιγά ερήμην μας, με την ευγενική βοήθειά τους.
Διαλέγουν το όνομά μας, τη θρησκεία μας, τα χόμπι μας, ακόμα και τους φίλους μας κι εμείς είμαστε καλά παιδιά όσο ακολουθούμε τις γραμμές που μας έδωσαν, ενώ αν παρεκκλίνουμε έρχεται η –καλοπροαίρετη, δε λέω– Νέμεσις της μαμάς ή του μπαμπά για να μας επαναφέρει στην τάξη.
Κι όταν αποκτούμε συναίσθηση του εαυτού μας, όσο δικός μας είναι αυτός ο εαυτός τέλος πάντων, αρχίζουμε δειλά-δειλά να αυτονομούμαστε. Πλέον πηγαίνουμε σχολείο, αποκτούμε τη δύναμη να κοινωνικοποιούμαστε, διαλέγουμε οι ίδιοι τους φίλους μας, κινούμαστε με βάση τις όποιες προτιμήσεις μας κι ερωτευόμαστε κατά βούληση. Η ανάπλαση του χαρακτήρα μας ξεκινάει τη στιγμή που ως παιδιά αντιλαμβανόμαστε πως οι γονείς μας δεν έχουν πάντα δίκιο κι ερχόμαστε σε ρήξη με οποιαδήποτε καθεστηκυία νοοτροπία μας επέβαλαν.
Πατάμε στα πόδια μας λοιπόν κι ανοίγουμε φτερά. Δεν είμαστε τα όνειρα των γονιών μας ούτε οι φιλοδοξίες τους, είμαστε εμείς, το πήραμε απόφαση. Ξέρουμε από μόνοι μας τι μας αρέσει, τι θέλουμε ή δε θέλουμε απ’ τη ζωή μας και κινούμαστε βάσει της δικής μας λογικής. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε, καθώς ο άνθρωπος είναι «ζώον κοινωνικόν» όπως μας δίδαξε ο Αριστοτέλης, οπότε η απόλυτη ανεξαρτησία απ’ τον κοινωνικό μας περίγυρο μάλλον καταλήγει κάτι ουτοπικό παρά προσβάσιμη πραγματικότητα.
Είμαστε οι άνθρωποί μας με λίγα λόγια, έτσι λένε πρόσφατες έρευνες και κάτι τέτοιο μοιάζει να έχει περισσότερη λογική απ’ την εγωιστική ανθρώπινη νοοτροπία του «μπορώ και μόνος μου». Συγκεκριμένα, επιστημονικά κλιμάκια υποστηρίζουν πως όσο κι αν εξελίσσεται ο ανθρώπινος χαρακτήρας στα διάφορα στάδια της ζωής μας, καταλήγει να διαμορφώνεται ανάλογα με τους πέντε κοντινότερους ανθρώπους μας, αυτούς δηλαδή με τους οποίους περνάμε τον περισσότερο χρόνο.
Πέντε άτομα με τα οποία ήρθες κοντά είτε από ανάγκη είτε από επιλογή, μικρή σημασία έχει. Σκέψου τώρα ποια είναι τα συγκεκριμένα πέντε άτομα στη δική σου ζωή κι αναλογίσου πόσα κοινά έχετε ή αποκτήσατε με τον καιρό, καθώς μην ξεχνάς πως κι αυτοί πλάθονται εξίσου απ’ τη δική σου παρουσία. Μιλάμε για κοινό χιούμορ, τρόπους αντιμετώπισης πιθανών δυσκολιών, κώδικες ακόμα κι ατάκες, μουσικές προτιμήσεις και γκριμάτσες, όλα ένα και το αυτό.
Κι αν δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις τις ομοιότητές σου με τους ανθρώπους σου εξαιτίας της συνήθειας και της καθημερινής σου συναναστροφής μαζί τους, κοίταξε λίγο πιο προσεκτικά γύρω σου και θα καταλάβεις· δες εκείνα τα ζευγάρια που μπορεί αρχικά να μην ταίριαζαν μα κατέληξαν να συμπληρώνουν ο ένας τη φράση του άλλου με αγάπη κι όλους εκείνους τους φίλους που με τα χρόνια κατέληξαν να μοιάζουν σαν αδέρφια.
Είμαστε οι πέντε άνθρωποι που συναναστρεφόμαστε δηλαδή, είτε αυτοί είναι οι φίλοι μας, οι γονείς μας, ακόμα κι ο συνάδελφος με τον οποίο παρεΐζουμε στη δουλειά και κάνουμε τσιγάρο στο καθημερινό μας διάλειμμα. Έτσι εξηγείται άλλωστε το γεγονός πως ένας άνθρωπος που ζει με άτομα που τον εκτιμούν εξελίσσεται κι ανθεί, ενώ κάποιος που καταπιέζεται κι αμφισβητείται καταλήγει επιθετικός και τοξικός.
Ίσως η εξέλιξη λοιπόν της προσωπικότητάς μας έχει να κάνει περισσότερο με τις επιλογές μας και το χώρο που κάναμε στη ζωή μας για τους άλλους παρά με εμάς τους ίδιους. Είμαστε δηλαδή φτιαγμένοι απ’ τις καταστάσεις που μας διέλυσαν, απ’ τους ανθρώπους που μας άφησαν, απ’ τον τρόπο που όρισαν την ευτυχία μας κι απ’ τη δύναμη με την οποία έκαναν την καρδιά μας να χτυπάει.
Είμαστε οι τσακωμοί με τους γονείς μας κι οι πληγές που κουβαλάμε από παλαιότερες μας εμπειρίες. Έχουμε φτιαχτεί από λόγια στιγμής με συνέπειες διαρκείας, από μουσικές κι από στιγμές που μοιραστήκαμε με αυτούς που καθόρισαν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο.
Είναι λοιπόν απολύτως λογικό να διαμορφώνουμε το εγώ μας βάσει των ανθρώπων που απαρτίζουν τη ζωή μας, έστω κι αν η επιστημονική κοινότητα υποστηρίζει πως οι άνθρωποι αυτοί είναι πέντε. Ίσως να μην έχει τελικά σημασία ο αριθμός τους, ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία να επιλέγουμε υπεύθυνα.
Επιμέλεια Κειμένου Φρόσως Μαγκαφοπούλου: Πωλίνα Πανέρη
Συντάκτης: Φρόσω Μαγκαφοπούλου
