Βοηθάς για να δείξεις ότι βοήθησες

Στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο αναφέρεται η φράση «ο έχων δύο χιτώνας μεταδότω τω μη έχοντι», ας ξεκινήσουμε από αυτό. Όχι, δε γνωρίζω τι λέει το κάθε Ευαγγέλιο ξεχωριστά, βασικά δε γνωρίζω καν πόσα είναι τα Ευαγγέλια, απλά ήξερα τη φράση, τη γκούγκλαρα κι εδώ είμαστε να σου το παίζω έξυπνη. Μένουμε λοιπόν στο ότι ήξερα τη φράση κι αυτή στα νέα ελληνικά, το γνωστό «ο έχων δύο χιτώνες, να δίνει τον έναν», όπως κουτσά-στραβά τη γνωρίζουμε όλοι, είτε πιστεύουμε πολύ, είτε καθόλου.

Γιατί τη γνωρίζουμε όλοι; Επειδή είναι ανθρώπινη, επειδή είναι δίκαιη κι εύλογη σε όποιο θεό κι αν πιστεύει κανείς, ακόμα κι αν ο θεός αυτός είναι απλώς το όνομα της ίδιας της αγάπης. Εφαρμόζεται; Συχνά, ίσως όμως όχι τόσο συχνά όσο θα έπρεπε. Άλλωστε, αν όλοι οι έχοντες δύο χιτώνας έδιναν τον έναν, θα ζούσαμε σε έναν πραγματικά υπέροχο κόσμο, χωρίς πείνα, πόνο και πόλεμο. Χωρίζονται, λοιπόν, σε καλούς και κακούς όσοι μοιράζονται το πλεόνασμά τους; Δε θα το έλεγα, καθώς όσο απόλυτοι είναι οι χαρακτηρισμοί άσπρο-μαύρο ή καλός-κακός, τόσο απόλυτο είναι να χαρακτηρίζεις καλούς εκείνους που δίνουν και κακούς εκείνους που δεν.

Ναι, δεν είναι απαραίτητα καλός εκείνος που δίνει, καθώς η φιλανθρωπία, ιδίως η πολύ φανερή, είναι συχνά αποτέλεσμα αισχρής ιδιοτέλειας· πολλοί τείνουν να δίνουν, τρέχοντας μόνοι τους σε έναν διαρκή αγώνα αυτοπροβολής κι επίδειξης μιας νοσηρής, κατά φαντασίαν ανωτερότητας. Στο βωμό της κοινωνικής προβολής ξεγελάνε τους ευκολόπιστους πως είναι καλοί άνθρωποι, καλοί Σαμαρείτες, ή απλά καλύτεροι από τον περίγυρό τους. Βέβαια, αν έχεις είκοσι ευρώ και δώσεις τα δύο, αυτό δε σε κάνει καλύτερο ή ισάξιο με εκείνον που είχε δύο κι έδωσε ένα, αδιάφορος για το αν αργότερα θα μείνει στο μηδέν, έτσι δεν είναι; Επειδή υπάρχουν κι αυτοί οι άνθρωποι, εκείνοι που βοηθούν χωρίς να βγάζουν ντελάλη, ας χάνουν τα credits, δεν πειράζει, νιώθουν εκείνοι καλά κι αυτό είναι αρκετό.

Νιώθουν καλά, ναι· μήπως όμως κάποιος καχύποπτος θα έλεγε πως κάνουν το καλό και το ρίχνουν στο γιαλό αποκλειστικά και μόνο για να νιώσουν έτσι; Σαν να λένε με λίγα λόγια ευχαριστώ στη ζωή που τους είχε από την καλή πλευρά της τραμπάλας, σαν να προσφέρουν τάματα σε ένα νοερό βωμό από φόβο μήπως κακοπέσουν ποτέ οι ίδιοι, από ενοχές που έτυχε να είναι έχοντες σε έναν κόσμο γεμάτο ένδεια; Ίσως. Δεν είναι κακό να τα νιώθεις όλα αυτά, είναι ανθρώπινο, και είναι σίγουρα προτιμότερο να προσφέρει κανείς για όλους αυτούς τους λόγους παρά για να αυτοδιαφημιστεί, αυτό είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο.

Μακάρι, λοιπόν, όλοι να προσφέραμε σκεπτόμενοι τα ευχαριστώ που χρωστάμε στη ζωή μας· ευχαριστώ που με κρατάνε τα πόδια μου, που έχω στο τραπέζι μου φαγητό, που κοιμάμαι σε σπίτι που με προστατεύει από τον καιρό και τους κινδύνους, που ζω σε μια χώρα που δεν ανήκει σε εμπόλεμη ζώνη, που έχω δικαίωμα να ονειρεύομαι το καλύτερο, που έχω καρδιά και δύναμη να αντέχω ακόμα κι αν δεν έχω όλα τα υπόλοιπα. Μακάρι να προσφέραμε στο κοινωνικό σύνολο από τέτοιου είδους «ενοχές», καθώς θα αναγνωρίζαμε πως κάθε στιγμή της ζωής μας θα μπορούσε να είναι ένα τσακ πριν βρεθούμε στην ίδια θέση με τους μη έχοντες.

Για να μη γινόμαστε παράλογοι, τα προσωπικά κίνητρα σε καμία περίπτωση δε μηδενίζουν την αξία της βοήθειας, της φιλανθρωπίας και των πράξεων αλληλεγγύης. Μακάρι στον κόσμο αυτό όλοι μας, είτε λίγο, είτε πολύ, να προσφέραμε υλική, πρακτική ή συναισθηματική βοήθεια σε δίποδες ή τετράποδες ψυχές που έχουν την ανάγκη μας και δεν μπορούν να μας το ζητήσουν για ηθικούς ή πρακτικούς λόγους κι ας είχε ο καθένας στην τελική τους σκοπούς του. Δεν είμαστε άγιοι όμως όσοι βοηθάμε, αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί, καθώς πάντα θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε περισσότερο, να ζήσουμε και με πιο λίγα, να μοιραζόμαστε πιο πολλά, να μη κλείνουμε τα μάτια και τα αυτιά μας σε εκείνα που δε μας αφορούν ή εν τέλει να κοιτάμε περισσότερο το κοινό καλό από τη βόλεψή μας.

Από τα δώσε μας παίρνουμε τα διπλά σε ψυχή, αγαλλίαση και μαθήματα ζωής κι αυτό καθιστά τις φιλανθρωπίες μας πράξεις ιδιοτελείς και τρόπον τινά υστερόβουλες, καθώς δεν κερδίζουν μόνο οι αποδέκτες τους, αλλά και εμείς οι ίδιοι ως πομποί τους. Δεν είναι κακή η ιδιοτέλεια σε αυτήν την περίπτωση, κακό είναι να είσαι καλός περιμένοντας αντάλλαγμα, είτε αυτό θα έρθει σε μορφή χάρης, ευχαριστώ ή ανταλλάγματος.

Τα συγχαρητήρια άσε να σου τα δώσει η ψυχή σου, ο κόσμος δε σου χρωστάει τίποτα.

Κοιμάται πολύ καλύτερα κανείς όταν το χωνέψει.