Αν είναι να μας παίρνετε τηλέφωνο, καλύτερα μη μας ξαναμιλήσετε!

Όταν ο Alexander Graham Bell εφηύρε το τηλέφωνο κι έκανε την απομακρυσμένη επικοινωνία πραγματικότητα, σίγουρα δε φαντάστηκε πώς θα εξελισσόταν, τόσο η συσκευή του, όσο κι η ίδια η επικοινωνία μετά από σχεδόν 150 χρόνια. Ορόσημο στην πορεία αυτή ήταν τα κινητά τηλέφωνα. Ξεκινήσαμε μ’ εκείνα τα τούβλα, που βασικά ήταν ένα σταθερό τηλέφωνο χωρίς καλώδιο, προχωρήσαμε στα παντός καιρού Nokia 3210 και 3310 που παίζαμε φιδάκι και φτιάχναμε εμείς τα ringtones και πλέον έχουμε φτάσει σε μια εποχή που τα πλήκτρα είναι ντεμοντέ κι οι άνθρωποι προτιμούν τις οθόνες από την αληθινή επαφή.

Αυτό, όμως, που άλλαξε ριζικά την επικοινωνία, εκτοξεύοντάς την –κυριολεκτικά– στο διάστημα, ήταν το internet. Εντάξει, στην αρχή το να μπεις στο internet ήταν διαδικασία μισής ώρας, όπου ενώ άκουγες το αξιομνημόνευτο theme song της σύνδεσης στον απομακρυσμένο διακομιστή, κρατούσες τσίλιες μήπως κάποιος μέσα στο σπίτι τολμήσει να πάρει τηλέφωνο. Σήμερα, με τις ταχύτητες 5G, τις οπτικές ίνες και τα smart phones μπορούμε να συνομιλήσουμε, να στείλουμε εικόνες και τραγούδια, να τραβήξουμε live βίντεο τον εαυτό μας και να παίξουμε παιχνίδια υψηλής ανάλυσης ακόμα και στον πάτο της Τάφρου των Μαριανών. Με άλλα λόγια, μπορεί να βρίσκεσαι 30.000 πόδια πάνω από τη γη, ν’ ανταλλάσσεις email με συνάδελφο στο Νέο Δελχί, ενώ ακούς κινέζικη Bebop στ’ ασύρματα ακουστικά σου.

Η πρόοδος της τεχνολογίας σαφώς είναι εντυπωσιακή αλλά πιο σημαντικό είναι ότι, επιτέλους, προσφέρει πληθώρα τρόπων επικοινωνίας, πέραν των κλασικών τηλεφωνικών κλήσεων, για εμάς που αντιπαθούμε τα τηλέφωνα. Γιατί, δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο τρομακτικό ήταν κάποτε να θέλω να μιλήσω με συμμαθητή μου και να πρέπει να πάρω στο σπίτι του και να τον ζητήσω από τους γονείς του. Ή αργότερα, να πρέπει να καλέσω την εξυπηρέτηση πελατών της τάδε εταιρείας για να λύσω κάποιο θέμα, ή να παραγγείλω φαγητό και να σκέφτομαι από μέσα μου ότι με κρίνει ο υπάλληλος για τις επιλογές μου. Κρύος ιδρώτας μ’ έλουζε στην ιδέα και μόνο ότι πρέπει να πάρω τηλέφωνο για τον οποιονδήποτε λόγο. Φυσικά, περνώντας τα χρόνια και λόγω των υποχρεώσεων που προκύπτουν, έμαθα ότι είναι απαραίτητο. Παρ’ όλ’ αυτά, πριν το τηλεφώνημα χρειάζομαι λίγο χρόνο ψυχολογικής προετοιμασίας.

Ευτυχώς, μεγαλώνοντας ανακάλυψα ότι δεν είμαι η μόνη! Είμαστε πολλοί εμείς που νιώθουμε άβολα να μιλάμε στο τηλέφωνο. Έτσι, προτιμούμε την ασφάλεια των μηνυμάτων. Ειδικά από τη στιγμή που έχουν βγει εφαρμογές για όλα τα γούστα εμπλουτισμένες με emojis, gifs κι avatars, έχουμε όλα τα μέσα που χρειαζόμαστε για να εκφραστούμε, χωρίς ν’ ανοίξουμε το στόμα μας. Βέβαια, το μειονέκτημα είναι ότι το μήνυμα δε μεταφέρει το ύφος και τη χροιά της φωνής, παρά μόνο εάν αυτά αποτυπωθούν με λέξεις. Οπότε, ο θυμός, ο σαρκασμός ή και το φλερτ μπορούν εύκολα να παρερμηνευθούν και να καταλήξουμε σ’ αυτά τα ενοχλητικά κατεβατά για να διορθώσουμε τις παρεξηγήσεις. Αν και πια, ακόμα κι αυτό μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με τα ηχητικά μηνύματα, αφού έχει προηγηθεί εντατική πρόβα στον καθρέφτη.

Η πιο παράξενη προέκταση αυτής της ψυχολογικής κατάστασης είναι ότι το ίδιο άβολο συναίσθημα υπάρχει κι όταν ο καλών είναι ένα άτομο γνώριμο ή κι αγαπημένο. Όσο στενή σχέση και να έχουμε με κάποιον δεν επηρεάζει τη δυσκολία μας ν’ απαντήσουμε στην κλήση του. Αυτό που βοηθάει είναι ο χρόνος κι η διαπροσωπική επαφή που ενισχύουν την οικειότητα. Εντούτοις, ακόμα και μετά από χρόνια φιλίας, ορισμένες φορές συνεχίζει να γεννάται αμηχανία, όταν το τηλέφωνο χτυπάει. Επομένως, το ζήτημα δεν είναι προσωπικό, αλλά πηγάζει από μέσα μας.

Θα μπορούσε να θεωρηθεί κι ως μια μορφή αντικοινωνικότητας. Ενδεχομένως, η στάση αυτή να είναι ενδεικτική ενός εσωστρεφούς ατόμου και πιθανόν να συνοδεύεται από έντονο αίσθημα ντροπής. Μπορεί να οφείλεται σε κοινωνικό άγχος που προέρχεται από την απουσία οπτικής επαφής, αφού η αδυναμία ανίχνευσης των εκφράσεων του προσώπου κι αντίληψης της στάσης του σώματος και του βλέμματος δε δίνουν καμία εικόνα για το πώς λαμβάνει ο συνομιλητής το μήνυμα. Υπάρχει, φυσικά κι η περίπτωση, ενώ ένα άτομο νιώθει πλήρως άνετα σε συζητήσεις δια ζώσης, απλώς να πελαγώνει μπροστά στην ανάγκη να μιλήσει στο τηλέφωνο κι οι επικοινωνιακές του δεξιότητες να παραλύουν.

Όποιος και να είναι ο λόγος, η δυσκολία είναι πραγματική. Γι’ αυτό σε κάθε νέα γνωριμία, είτε φιλική, είτε ερωτική, είτε συναδελφική, καλό είναι να ρωτάμε εάν ο άλλος νιώθει άνετα να τον καλέσουμε στο τηλέφωνο κι όχι να το θεωρούμε δεδομένο. Όπως επίσης και να σκεφτόμαστε, πως το γεγονός ότι κάποιος δεν αισθάνεται και τόσο άνετα με τις κλήσεις μας, δε σημαίνει απαραιτήτως πως δεν επιθυμεί να επικοινωνεί μαζί μας. Άλλωστε, τόσοι τρόποι επικοινωνίας υπάρχουν, κάποιος θα βρεθεί να εξυπηρετεί και τους δύο!