Γιατί κρύβουμε αυτό που νιώθουμε;

«Οι άνθρωποι μπορεί να μη θυμούνται τι έκανες ή τι τους είπες, αλλά πάντα θα θυμούνται πώς τους έκανες να αισθανθούν.» Έτσι γράφει η ποιήτρια Maya Angelou.

Ευτυχία, φόβος, ζήλια, θυμός∙ μερικά απ’ τα πιο σημαντικά συναισθήματα που βοηθούν να ικανοποιήσουμε βασικές ανάγκες μας. Κάθε συναίσθημά μας φανερώνει και την αντίδρασή μας απέναντι σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Κι ενώ τις περισσότερες φορές λέμε τη γνώμη μας, πολύ δύσκολα εκφράζουμε το συναίσθημα που νιώθουμε. Συνήθως αυτό που ακούμε πιο συχνά σαν δικαιολογία είναι πως «δεν είναι του χαρακτήρα του/της να εκφράζει τα συναισθήματα».

Μαζί, λοιπόν, θα δούμε γιατί δεν εκφράζουμε εύκολα αυτό που νιώθουμε κι ότι η έκφραση συναισθημάτων δεν είναι κάτι πηγαίο, κάποιο φύσει ταλέντο αλλά κάτι που μαθαίνεται.

Η εξωτερίκευση των συναισθημάτων, για τους περισσότερους ανθρώπους, είναι μια διαδικασία δύσκολη, σχεδόν ακατόρθωτη. Γιατί αυτό; Ίσως γιατί απ’ την παιδική ηλικία δε μαθαίνουμε να εκφράζουμε το πώς νιώθουμε. Έτσι καθώς μεγαλώνουμε αυτή η κατάσταση αθροιστικά επιδεινώνεται.

Είμαστε λυπημένοι και δεν το λέμε, περιμένουμε να το καταλάβουν όσοι ενδιαφερόμαστε να το μαντέψουν. «Αφού δεν το καταλαβαίνει, μάλλον δεν ενδιαφέρεται αρκετά» θα αποφανθούμε. Μιλώντας όμως για ό,τι νιώθουμε, ξέρουμε σίγουρα πως ο άλλος άνθρωπος γνωρίζει και δεν υποθέτει. Πίσω, λοιπόν, από αυτή την αντίδραση είναι ο φόβος να μη βρεθούμε στο περιθώριο. Να μη μας απορρίψουν.

Είναι κι αυτά τα στερεότυπα που μας έχουν περάσει από μικρή ηλικία. «Τα αρσενικά είναι ολιγόλογα, σκληρά και δεν εκφράζουν συναίσθημα, ενώ τα θηλυκά είναι προαπαιτούμενο να ‘ναι τρυφερά και να λένε τι νιώθουν.» Φοβόμαστε να διαφωνήσουμε, και δεν εκφράζουμε ευθέως πώς αισθανόμαστε. Μας έχουν μεγαλώσει με την εντύπωση ότι εκφράζοντας τα αρνητικά συναισθήματα δείχνουμε αδύναμοι κι ευάλωτοι.

«Δυνατός είναι αυτός που ελέγχει ανά πάσα στιγμή το συναίσθημα», έτσι πάλι δεν εκφραζόμαστε με ειλικρίνεια προκειμένου να είμαστε δυνατοί. Αυτή η στάση μας οδηγεί να χτίζουμε μια εγωκεντρική συμπεριφορά με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Λανθασμένα πιστεύουμε πως είναι δικαίωμά μας να εκφράζουμε τα αρνητικά συναισθήματα όταν έχουμε θυμό, γιατί έτσι οι άλλοι θα μας δικαιολογήσουν. Τα πραγματικά συναισθήματά μας τα εκφράζουμε σωστά κι ολοκληρωμένα όταν είμαστε σε κατάσταση ηρεμίας.

Όταν είμαστε πληγωμένοι και δεν το λέμε, όταν έχουμε χαρά και δεν την εξωτερικεύουμε, αυτός ο συναισθηματικός έλεγχος που ασκούμε στον ίδιο μας τον εαυτό είναι δυσλειτουργικός για την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους. Αποκαλύπτουμε τα συναισθήματά μας όταν είναι η στιγμή σωστή και με υπομονή ακούμε και τα συναισθήματα των άλλων. Έτσι ενθαρρύνουμε τον διάλογο και χτίζουμε σχέσεις σε όλα τα επίπεδα∙ ερωτικά, φιλικά, συγγενικά και μεταξύ των παιδιών μας.

Μαθαίνουμε στα παιδιά να μιλάνε για το πώς νιώθουν, τι νιώθουν και γιατί το νιώθουν. Τα συναισθήματα κι η διαχείρισή τους είναι ο ακρογωνιαίος λίθος σε μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Δεν μπορούμε να μιλάμε για υγιή αυτοπεποίθηση, αν δεν μπορούμε να αναγνωρίζουμε, εκφράζουμε κι ελέγχουμε τα συναισθήματά μας.

Ας κάνουμε, λοιπόν, μια προσπάθεια να πούμε αυτό που νιώθουμε. Είναι δύσκολο αλλά σίγουρα όχι ακατόρθωτο. Και το πιο σημαντικό είναι ότι λειτουργεί ως το πιο ισχυρό δυναμωτικό στον εσωτερικό μας κόσμο.

Είναι υπέροχη η αίσθηση, να ‘χουμε καταφέρει να εκφράσουμε όποιο συναίσθημα έχουμε νιώσει. Η αυτοπεποίθηση είναι μια κατάσταση που θέλει εξάσκηση. Μόνο έτσι αποκτά βαθιές ρίζες.