Οδηγίες λειτουργίας παντού. Πώς να μιλάμε, πώς να συμπεριφερόμαστε, πώς να λειτουργούμε γενικά στην κοινωνία και σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας. Και τελικά, αφού έχουμε τόσα εγχειρίδια, δεν έχουμε καταφέρει να τελειοποιηθούμε, μιας κι αυτό είναι το ζητούμενο. Τα λάθη είναι αναπόφευκτα κι απερίσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης υπόστασης. Δε γίνεται να είμαστε τέλειοι μα σε πλήρη αντίθεση και περισσότερο από ποτέ παρουσιάζονται άπειρες λύσεις και χρυσές συνταγές για κάθε ερώτημα που ζητάει απάντηση.
Πολλές αναλύσεις γύρω από τις σχέσεις. Πώς να συμπεριφερθείς για να βρεις ταίρι, τι να κάνεις για να το κρατήσεις, τι να μην κάνεις, γιατί σε απάτησε, τόσες μα τόσες πολλές αναλύσεις που τελικά το αποτέλεσμα είναι να βγαίνει όποιος θέλει (ελευθερία έκφρασης θα πεις) να καταγράφει τα βαθυστόχαστά του και να επηρεάζει δικαίως ή αδίκως κόσμο. Σαν ξαφνικά ολόκληρο το ίντερνετ να έγινε μια τεράστια παρέα με κάθε λογής άποψη για τα γκομενικά σου.
Ας ξεκινήσουμε από την κοινά αποδεκτή τοποθέτηση. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Επομένως και η κάθε σχέση το ίδιο. Διαβάζουμε στις περιβόητες οδηγίες χρήσης: «αν αντιδράσει έτσι, τότε θα πει ότι…» και συμπλήρωσε ό, τι τραβάει η ψυχούλα σου. Μα πώς είναι δυνατόν να μπορούμε να προβλέψουμε πώς θα αντιδράσει κάποιος άνθρωπος. Ο καθένας από εμάς έχει και διαφορετικά βιώματα. Διαφορετική η αφετηρία στον στίβο της ζωής. Έτσι διαφορετικές και οι πράξεις, οι σκέψεις και οι συμπεριφορές. Ακόμα και οι δίδυμοι (όχι στο ζώδιο) διαφέρουν. Αυτή η γενίκευση και η προσπάθεια μαζικής αντιμετώπισης παραπέμπει σε πρόχειρες ή και κάπως πιο επιφανειακές μεθόδους και τακτικές, όπου καμία σχέση δεν έχουν με την ελευθερία της έκφρασης του ανθρώπου.
Ας δούμε μαζί ένα παράδειγμα όπου είναι αληθινό και για ευνόητους λόγους δε θα χρησιμοποιήσω ονόματα. Η κοπέλα ξεκίνησε μια σχέση με ένα αγόρι και ήταν πολύ χαρούμενη γιατί ήταν ό, τι ακριβώς περιέγραφε πως ήθελε στη ζωή της. Στον φόβο της να μην κάνει κάτι λάθος άρχισε να διαβάζει οδηγούς για το πώς να κρατήσει τη σχέση ζωντανή, τι να κάνει για να είναι η σχέση σε εγρήγορση και το πάθος να παραμείνει στα ύψη. Αποτέλεσμα; Χώρισαν. Αυτή έχασε τον αυθορμητισμό της γιατί χρησιμοποιούσε οδηγίες χρήσεως και της δημιουργήθηκε ένα τρομερό άγχος απόδοσης που έφερε νεύρα με τη σειρά του. Σαφώς, όποιος είχε γράψει τις οδηγίες αυτές δεν την ήξερε, γενικά κι αόριστα λόγια έγραφε για να μπορέσει να πιάσει όσο το δυνατόν περισσότερες περιπτώσεις. Θα μου πείτε τώρα, μα είναι λάθος να διαβάζω, να ενημερώνομαι, να εμπλουτίζω τις γνώσεις και να διευρύνω τους ορίζοντές μου; Όχι βέβαια. Η ενημέρωση, η μάθηση, η γνώση, είναι πηγή ζωής. Είναι έμπνευση αλλά πρέπει να γίνεται με φίλτρο, με προσωπική κρίση. Eίναι ακριβώς όπως όταν έχουμε κάποιο ιατρικό θέμα κι επειδή μας πιάνει πανικός τρέχουμε να ενημερωθούμε από το διαδίκτυο, με τις περισσότερες των περιπτώσεων να καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως είμαστε ετοιμοθάνατοι. Το ίδιο περίπου ισχύει και με τις οδηγίες χρήσης στις σχέσεις.
Ενημερωνόμαστε λοιπόν και η λέξη κλειδί είναι «φιλτράρουμε». Φιλτράρουμε ό, τι διαβάζουμε, ό, τι μας δώσουν σαν συμβουλή, πόσο μάλλον όταν δεν προέρχεται από κάποιο ειδικά καταρτισμένο άτομο, αλλά τα λεγόμενα στηρίζονται στην εμπειρική συμπεριφορά. Κάθε κατάσταση ερμηνεύεται ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ανθρώπου που τη βιώνει. Για παράδειγμα. Θα ζητήσω από δυο ανθρώπους να μου περιγράψουν την εμπειρία τους μετά από έναν ομαδικό περίπατο με διανυκτέρευση στο βουνό. Στο ίδιο βουνό μέσα στην ίδια ομάδα και οι δυο. Πιστεύετε ότι θα περιγράψουν τα ίδια; Όχι βέβαια. Το πιο πιθανό είναι μετά που θα διαβάσουμε τις περιγραφές να σκεφτούμε πως πήγαν σε διαφορετικό μέρος. Έτσι και με τις περιβόητες οδηγίες χρήσεως στις σχέσεις. Αφήστε τις κατά μέρος για να μάθουμε να λειτουργούμε με τα μάτια της ψυχής μας. Η λογική και το συναίσθημα πολλές φορές δε συμβαδίζουν αλλά η ψυχή δεν κάνει λάθος. Να μην βρισκόμαστε σε κατάσταση άμυνας κάθε φορά που ξεκινάμε μια σχέση ή όταν βρισκόμαστε μέσα σ’ αυτή. Δεν είναι αγώνας μάχης για το ποιος θα είναι ο νικητής. Και καμιά φορά το να μην ξέρεις τους κανόνες από την αρχή, κάνει το παιχνίδι πολύ πιο ενδιαφέρον.
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου